Dagblaðið Vísir - DV - 03.09.2010, Qupperneq 30

30 úttekt 3. september 2010 föstudagur
Tilraun Stígamóta til að nauðga
mannorði biskups
Stígamót eru oftar nefnd til sögunnar í aðsend-
um greinum sem voru ætlaðar til stuðnings Ól-
afi. Snæbjörn Ólafsson kjötiðnaðarmaður rit-
aði greinina „Aðgát skal höfð í nærveru sálar“
þar sem hann skoðaði málið „frá öðru sjónar-
horni“. Þar sagði hann að Stígamót hefðu geng-
ið út yfir öll velsæmismörk. „Siðferðiskennd
Guðrúnar Jónsdóttur og annarra Stígamóta-
kvenna virðist á afar vafasömu plani og ber
hegðun þeirra öll þess merki. Finnst Guðrúnu
það ekki grafalvarlegt mál að bera á mann þær
sakir sem að hún hefur nú gert sem forsvars-
manneskja þessara meintu fórnarlamba, án
þess að hafa neitt til þess að bakka þær upp
annað en orð þeirra, vitandi það að biskup get-
ur ekki með nokkru móti borið hönd fyrir höf-
uð sér og afsannað þessar ásakanir, frekar en
að hún virðist geta sannað þær? Guðrún hef-
ur með þessu gert árangursríka tilraun til þess
að nauðga mannorði biskups í bak og fyrir án
þess að blikna. Það er óhætt að segja að hún
hafi talað mannorð biskups í hel. Það er ekki
til það þvottaefni sem getur hreinsað mannorð
biskups fullkomlega og verður aldrei. Það mun
alltaf loða við hann að hafa verið borinn þess-
um sökum, bæði lífs og liðinn og ekkert sem
hann getur gert til þess að breyta því. Guðrún
Jónsdóttir, sem forsvarsmaður þessara kvenna
og Stígamóta, dæmdi mannorð biskups (með-
vitað – ómeðvitað) í óendanlega langa vist í
dýflissu efans og það án nokkurra haldbærra
sannana, þegar hér er komið sögu.“
Sagði Snæbjörn einnig að starf þeirra sem
koma að málum sem þessum væri afar erfitt og
rétt væri að skoða þessi mál í réttu samhengi
og fordómalaust, en: „Á meðan þau hafa ekki
annað í höndunum en ósannaðar fullyrðing-
ar meintra fórnarlamba, ættu Stígamót að sjá
sóma sinn í því að biðja biskup opinberlega
afsökunar á frumhlaupi sínu, minna er ekki
hægt að gera úr því sem komið er.“
Flett upp í orðabók fyrir mannorðsþjófa
Mannvonska eða mannorðsþjófnaður var yf-
irskrift greinar eftir Lárus Helgason í Æsu-
felli, sem einnig birtist í Morgunblaðinu. Sagði
hann þau hjónin furðu lostin yfir látlausum
ávirðingum sem bornar væru á biskupinn og
lágkúrulegri umræðu þar sem lygi og hatur
væri haft að leiðarljósi. „Fólkið í landinu þarf
að slá skjaldborg um biskupinn og fjölskyldu
hans. Hann og fjölskylda hans verðskuldar
ekki svona „kveðjur“ frá fólki sem leynt og ljóst
reynir að eyðileggja mannorð og færa allt til
verri vegar. Biskupshjónin hafa komið mörgu
góðu til leiðar. Þjóðin veit best um það og því
óþarfi að orðlengja það hér.“
Sjálfur giftist Lárus konu sem var nýbúi frá
Filippseyjum og sagði hann ræðuna sem Ól-
afur fór með í athöfninni hafa verið svo góða
að hún myndi aldrei líða honum úr minni.
„Þegar séra Ólafur var kjörinn biskup sendum
við honum og fjölskyldu hans heillaóskir. Við
erum ennþá sama sinnis, við vitum hvaða fólk
er mannkostum búið, hjálplegt, kærleiksríkt
og umburðarlynt. Það á einmitt við biskups-
hjónin. Mannorðsþjófarnir hafa komið fram í
dagsljósið í framhaldi af deilum í Langholts-
kirkju. Er það ekki undarleg tilviljun? Mann-
kostamaður er borinn þeim sökum að hafa
haft í frammi kynferðislega áreitni.
Í Íslenskri orðabók, útgefinni af Bókaút-
gáfu Menningarsjóðs, Reykjavík, 1990, merkir
orðið kynferðislegur eitthvað sem tengist kyn-
ferði, orðið kynferði merkir 1) náttúrulegt, líf-
færðilegt kyn, það hvers kyn eitthvað er (t.d.
karl- eða kvenkyns, hvatkyn eða blauðkyn); 2)
ætterni, uppruni; 3) tegund; flokkur tegunda.
Í sömu bók er orðskýring á áreiti: það að vera
áreitinn, er að móðga eða hrekkja einhvern.
Tilvitnun lýkur. Orðabókin gefur auðvitað
réttar og greinargóðar skýringar á fyrrnefnd-
um orðum. Mannorðsþjófar halda því fram að
biskupinn hafi áreitt þá, móðgað eða hrekkt
náttúrulegt kyn þeirra einhverju sinni fyrir tíu
til tuttugu árum. Hver trúir svona bulli? Hvers
vegna kærði þetta fólk ekki strax til réttra yfir-
valda? Það er alveg sama hver setur fram órök-
studdar fullyrðingar um kynferðislega áreitni,
að 10 til 20 árum liðnum, sá sem heldur slíku
fram er meira en lítið undarleg persóna.“
Ólafur krossfestur saklaus
Fleiri virtust á þeirri skoðun að málið kæmi
fram í dagsljósið á undarlegum tíma. Kristín
Sigmundsdóttir sendi til dæmis inn þá ein-
földu spurningu: „Af hverju núna?“ með eft-
irfarandi hugleiðingum: „Ég get ekki varist
þeirri hugsun að verið sé að krossfesta herra
Ólaf Skúlason, biskup, saklausan. Sú hugsun
verður æ áleitnari. Hvaða hvatir liggja að baki
þessari ásókn í hans garð einmitt núna, svona
löngu seinna, er spurning út af fyrir sig.“
Framkvæmdastjórinn Eysteinn Helgason
veltir tímasetningunni einnig fyrir sér í grein-
inni „Samkvæmt ónafngreindum heimild-
um...“ Þar segir hann að Íslandssagan sé full
af sorglegum dæmum um ranglátt og misk-
unnarlaust almenningsálit þessarar fámennu
þjóðar. „Stundum hefur verið með ólíkindum
af hve mikilli áfergju þjóðarsálin hefur kjams-
að á rógburði og framið hvert mannorðsmorð-
ið á fætur öðru án þess að hirða nokkurn hlut
um réttinn til sakleysis uns sekt er sönnuð.“ Þá
segir hann: „Um þessar mundir eru gróusögur
um hr. Ólaf Skúlason biskup allsráðandi í sum-
um fjölmiðlanna. Þeim virðist fátt heilagt í um-
fjöllun sinni og jafnvel þótt hin meintu atvik
séu áratuga gömul virðist enginn velta því fyrir
sér af hverju þau eru skyndilega dregin fram í
dagsljósið nú. Engin ákæra hefur nokkru sinni
verið lögð fram í þessum málum og enginn
dómur nokkru sinni verið felldur. Einhliða
framburður einnar nafngreindrar konu er
hið eina sem tönn á festir í öllu því moldviðri
sem þyrlað hefur verið upp að undanförnu.
Til þessa hefur allt annað verið falið á bak við
nafnlausar konur og ótilgreinda atburði sem
þó virðist ætla að duga mörgum til þess að úr-
skurða um afdráttarlausa sekt. Það hillir undir
enn eina aftökuna án dóms og laga og í þetta
skiptið er ekki einu sinni hirt um að fórnar-
lambið verði ákært. Umburðarlyndi og réttlæti
kristinna manna er stundum einkennilegt.“
Hneykslun almennings
Eysteinn stiklaði einnig á stóru um harðví-
tug átök innan þjóðkirkjunnar og innbyrðis
kærleik kirkjunnar manna. Andvaraleysi fjöl-
miðla olli honum einnig áhyggjum, þar sem
fagleg hæfni þeirra, siðareglur og almenn virð-
ing fyrir valdi sínu og áhrifum hafi vikið fyr-
ir stundarhagsmunum markaðshyggjunnar.
„Almenningi í landinu er nóg boðið. Hann er
hneykslaður á því hvernig átök innan kirkj-
unnar hafa þróast og hann undrast það per-
sónuníð sem nú er í algleymingi og á sér fáar ef
nokkrar hliðstæður hér á landi – og er þá langt
til jafnað. Hann er hneykslaður á því hvernig
fjölmiðlar kjamsa á gróusögum og hirða ekkert
um þá staðreynd að engin ákæra hefur verið
gefin út á hendur biskupi og að réttur manna
er að teljast saklaus þar til sekt hefur verið
sönnuð. Saga okkar er vörðuð afdrifaríkum
mistökum við aðstæður eins og nú hafa skap-
ast, og enn eitt stórslysið virðist í uppsiglingu.
Ég er sannfærður um að hér er á ferðinni
enn eitt mál sem koma mun í ljós að verið hafi
stormur í vatnsglasi. Og hún er áleitin spurn-
ingin um hvar við munum standa þegar vind-
inn hefur lægt. Hvaða mannorðsmorð hafa þá
verið framin og hvaða fólki hefur verið fórnað
á altari þeirra nornaveiða sem nú eru stund-
aðar? Ég veit að ég mæli fyrir munn þeirra fjöl-
mörgu sem þekkja til verka og eiginleika hr. Ól-
afs Skúlasonar biskups þegar ég lýsi yfir fyllsta
trausti á bæði persónulega og faglega hæfni
hans til þess að sinna því vandasama starfi
sem þjóðin hefur falið honum. Vonandi er að
honum veitist eðlilegur vinnufriður til þess að
leysa þau erfiðu mál sem bíða kirkjunnar eftir
það sem á undan er gengið.“
Óþolandi og óbærilegur áburður
Sjálfur sagði Ólafur að þessi áburður væri
óþolandi og óbærilegur. Álagið hefði vald-
ið honum miklum þjáningum og hann hefði
kviðið því að opna dagblöð og horfa á fréttir.
Það hefði gengið nærri fólkinu hans, ekki síst
börnunum. Sjálfur sendi hann frá sér yfirlýs-
ingu þar sem hann sagði meðal: „Að undan-
förnu hef ég verið borinn þungum sökum í
fjölmiðlum um háttsemi, sem er refsiverð. Að
sakaráburði þessum hafa staðið nafngreind-
ir og ónafngreindir aðilar. Sakaráburður þessi
er með öllu ósannur. Með sakaráburðinum er
vegið að friðhelgi einkalífs míns og æru með
ólögmætum hætti og jafnframt gerast sak-
aráberar sekir um rangar sakargiftir.Þá virð-
ist mega ráða af ummælum í fjölmiðlum að
markmiðið með hinum röngu sakargiftum sé
að þvinga mig til að segja mig frá biskupsemb-
ættinu. Þess vegna hef ég leitað mér ráðgjafar
lögmanna. Hæstaréttarlögmennirnir Ragnar
Aðalsteinsson og Tryggvi Gunnarsson hjá AP
lögmönnum hafa tekið að sér að gæta hags-
muna minna.“
Mannorðsþjófarnir hafa komið fram í
dagsljósið.
Yfirlýsing kirkjuráðs Sem
biskup var Ólafur formaður
kirkjuráðs. Hann vék þó af
fundi þegar málefni hans
voru rædd og kirkjuráð
samdi stuðningsyfirlýsinguna
við hann. Karl sat einnig í
kirkjuráði.
Í DV árið 2000 var gerð könnun á vinsælustu prestum landsins. Spurt var: „Á hvaða
presti hefur þú mest álit um þessar mundir? Niðurstaðan var skýr en það er gaman
að skoða hana í ljósi biskupsmálsins þar sem þeir prestar sem röðuðu sér í efstu sætin
hafa allir tengst því með einum eða öðrum hætti. Karl Sigurbjörnsson biskup bar höfuð
og herðar yfir aðra kennimenn í þessu kjöri. Í öðru sæti var séra Pálmi Matthíasson prest-
ur í Bústaðasókn og í því þriðja var séra Vigfús Þór Árnason. Karl hafði ásamt Hjálmari
Jónssyni, sem einnig var nefndur á nafn í þessu kjöri, milligöngu um sáttatilraunir
Ólafs og kvennanna. Í kjölfarið sakaði Sigrún Pálína þá um að hafa brugðist sér og
Dagbjört dró frásögn sína til baka. Hún steig svo aftur fram í síðasta helgarblaði
DV og sagði sögu sína. Báðar segja þær að Karl hefði strokað út lykilsetninguna
í þessum sáttmála út, þar sem sagði að þær drægju ekki sannleikann til baka.
Pálma sakaði Sigrún Pálína um aðgerðaleysi og sömuleiðis Vigfús Þór. Hann
kærði hún til siðanefndar fyrir að taka opinbera afstöðu með Ólafi og bregðast
þannig trausti hennar. Þá má benda á að í sjötta sæti var einnig umdeildur
prestur, séra Gunnar Björnsson, sem hafði þá nýverið látið af embætti í Holti í
Önundarfirði og lét síðar af störfum sem sóknarprestur á Selfossi eftir ásakanir
um kynferðisbrot gagnvart ungum stúlkum.
Vinsælustu prestarnir allir
tengdir biskupsmálinu