Dagblaðið Vísir - DV - 08.10.2010, Blaðsíða 27

föstudagur 8. október 2010 umræða 27
Undanfarið höf-
um við verið
vitni að öflug-
ustu mótmælum
hérlendis síðan
í Búsáhaldabylt-
ingunni. Er ný
bylting yfirvof-
andi, og verður
hún þá eins og sú
síðasta? Hvers-
vegna er fólki
heitara í skap-
inu en það hefur
verið lengi? Allar þessar spurning-
ar bjóða upp á eina aðra: Hvað hefur
breyst síðan síðasta vetur?
Fyrir utan deilur á Alþingi um Ic-
esave var síðasti vetur merkilega frið-
samlegur miðað við það sem á undan
var gengið, og miðað við þjóð í kreppu.
Þó er varla hægt að segja að það hafi
fyrst og fremst verið vegna þess að sátt
ríkti um stjórnina. Fólk virtist þó vera
reiðubúið til að gefa stjórnvöldum ráð-
rúm til þess að sinna starfi sínu, og fyr-
ir því er líklega ein stór ástæða: Rann-
sóknarskýrslan. Allur síðasti vetur var
eins og ein löng bið eftir skýrslunni,
sem stöðugt var slegið á frest. Fólk var
líklega farið að búast við því að þegar
skýrslan loks birtist myndu himnarn-
ir opnast og réttlæti ríkja hér á landi.
Flestir eru sammála um að skýrslan
var vel unninn þegar hún loks kom.
Á hinn bóginn virðist hún litlu hafa
breytt. Alþingisnefnd skilaði síðan
sinni skýrslu, sem virðist einnig hafa
verið vel unninn. Niðurstaðan, þrem
sleppt og einn ákærður, virðist hins-
vegar hafa glatt fáa.
Efnahagsleg mótmæli og
pólitísk
Mótmælin nú hafa tvo anga. Annar
snýr að yfirvofandi gjaldþroti heim-
ila. Sá angi er í raun ópólitískur. Fólk
krefst aðgerða, en í raun skiptir ekki
máli hvaða flokkar standa að þeim svo
lengi sem eitthvað er gert. Hinn ang-
inn snýr að hugmyndafræði, og ekki
síður að réttlæti. Það er ekki að undra
að fólk sé farið að verða úrkula vonar
um að stjórnkerfið geti tekið til í eigin
húsi. Hver hrunaþingmaðurinn á fæt-
ur öðrum, fyrst Þorgerður og nú Björg-
vin, snúa aftur til starfa eins og ekkert
hafi í skorist. Þau hvorki biðjast afsök-
unar né einu sinni boða breytta stefnu.
Mótmælendur eru handteknir á með-
an hrunakóngar eru hafnir yfir lög. Á
sama tíma berast stöðugt fleiri frétt-
ir af afskriftum auðmanna, en aðr-
ir lenda á götunni. Forsætisráðherra
verndar samflokksmenn sína, enda
óheyrt á Íslandi að forsætisráðherra
taki hagsmuni þjóðar fram yfir hags-
muni flokks. Það er ekki að undra að
fólk sé farið að efast um að réttlætið
geti þrifist á Íslandi. Og þar sem rétt-
lætinu sleppir tekur reiðin við.
Réttlæti eða reiði
Í raun höfum við aðeins um þessa tvo
kosti að velja, réttlæti eða reiði. Þeir
sem vilja forðast átök í dómssölum eru
í raun á sama tíma að biðja um að þau
færist út á göturnar. Hvort sem mót-
mælin halda áfram eða ekki er ljóst að
án réttlætis mun reiðin finna sér ein-
hvern farveg. Í versta falli mun hún
beinast inn á við. Ef þjóðin fær stöðugt
þau skilaboð að það borgi sig að stela
missir hún smám saman trú á sjálfa
sig. „Hvers vegna á maður ekki bara
að stela eins og maður getur, fyrst þeir
komast upp með það,“ sagði leigubíl-
stjóri um daginn. Mótmæli, þó þau
kunni að vera ómarkviss, eru þá skárri
kostur en alger uppgjöf, jafnt siðferði-
lega sem hugmyndafræðilega.
En er þá einhver von?
Líklega felst hún helst í réttahöld-
um yfir Geir Haarde. Slík réttarhöld
eru ekki réttarhöld yfir einum manni,
heldur uppgjör við þá stefnu sem
leiddi þjóðina í efnahagslega glötun. Í
sjálfu sér skiptir engu máli hvort Geir
fær skilorðsbundinn dóm í einn dag
eða hvort hann verði dæmdur í ævi-
langt fangelsi. Aðalatriðið er að hafna
þeirri stefnu sem hefur leikið okkur
svo grátt, og ekki síst að sýna fram á
að á Íslandi er enginn hafinn yfir rétt-
lætið, ekki einu sinni fyrrum forsæt-
isráðherra. Réttlæti hefur ekkert með
hefnd að gera, en það hefur gríðar-
legt fordæmisgildi. Ef við fáum ekkert
réttlæti á tímum eins og þessum, er þá
einhver ástæða til að ætla að það komi
einhvern tímann seinna? Án réttlæt-
is verður hér óþægilegt um að lítast í
framtíðinni, svo mikið er víst.
Hvað gerist nú?
Mótmælendur eru handteknir á
meðan hrunakóngar eru
hafnir yfir lög.
kjallari
Einhver alleið-
inlegasta byrjun
á samtali sem
nokkur venju-
legur maður
gæti stunið upp
á fyrsta stefnu-
móti er: „Hvað
finnst þér ann-
ars um stjórn-
arskrármálin?“
Það er nokkuð
víst að kvöld-
ið mundi ekki
enda eins og vonir stóðu til. Þetta
finnst mér leiðinlegt, því svona lag-
að mundi ég einmitt vilja tala um á
fyrsta stefnumóti af þeirri einföldu
ástæðu að ég er nörd. Stjórnar-
skrárnörd.
Þá kemur tvennt til greina:
1. Tala um eitthvað sem ég hef
engan áhuga á, til dæmis leikara í
Hollívúd eða tilfinningar mínar til
kettlinga, heilsuræktar og IKEA.
2. Sannfæra heiminn um að
stjórnarskráin sé í raun hrikalega
sexí og áhugavert umræðuefni.
Sem sannur nörd hlýt ég að
velja kost númer tvö, því ég get
ekki gúglað tilfinningar mínar og
hef því enga leið til að komast að
þeim.
Um hvað er eiginlega
þessi skrá?
Það fyrsta sem gera þarf er að kom-
ast fram hjá hræðilegum stofnana-
frösum eins og þrískipting ríkisvalds,
allsherjarnefnd, þingræði, fulltrúa-
lýðræði, stjórnlagaþingnefnd, lög-
gjafarvald, ríkisráð, stjórnarfram-
kvæmdir, landskjörstjórn o.s.frv.
Það eru nákvæmlega þrír menn sem
skilja öll þessi hugtök til fullnustu –
og þeir eru því miður allir látnir.
Málið er að stjórnarskráin fjallar
ekkert sérstaklega um þetta. Hún
fjallar um í hvernig samfélagi við vilj-
um lifa og hvernig reglur við viljum
hafa. Til dæmis stendur í henni að
það megi ekki pynda fólk á Íslandi.
Það stendur líka að allir eigi að vera
jafnir fyrir lögum – meira að segja
konur! Og að einhver evang elisk,
lútersk kirkja sé þjóðkirkjan okkar.
Sem sagt – grunnurinn. Það stendur
líka að það eigi að vera forseti – en
hann sé alveg ábyrgðarlaus og megi
því fara mikið á skíði í útlöndum,
handleggsbrotna á hestbaki og vera
viðstaddur hátíðar dagskrá yngri
flokka hjá fimleikafélaginu Gerplu.
En það stendur líka að hann eigi að
skipa ráðherra (já – alþingi á ekki að
gera það heldur forsetinn) og skrifa
undir lög þegar hann er ófullur (djók
– það stendur ekkert um að hann
eigi að vera edrú þegar hann skrifar
undir lög).
Hvernig hjálpar þetta
venjulegu fólki?
Jú, þetta er endalaus uppspretta
umræðuefna. Hver hefur ekki lent
í jæja-vítahringnum á stefnumóti?
Eða í kaffistofunni? Eða í strætó?
Trikkið er bara að vita hvernig á að
orða spurningarnar svo að fólk fari
ekki í stjórnmálavörn. Ekki spyrja
„hvaða flokk kaustu síðast?“ eða
„hverjum er hrunið að kenna?“
heldur frekar „í hvernig landi vilt
þú búa?“ eða „á Ísland að vera eit-
urlyfjalaust land?“ eða „eiga allir að
fá að kjósa um allt?“ eða „hvernig
er hægt að fá gott og hæft fólk til að
stjórna?“ eða „eigum við að breyta
þjóðfánanum?“ eða „á að vera for-
seti á Íslandi?“ eða, eða, eða...
Ójá, meðan ég man – svo stendur
líka til að skrifa nýja stjórnarskrá eft-
ir smá stund, þannig að ef þú hefur
ekki skoðun á þessum málum núna,
þá færðu stjórnarskrána sem óþol-
andi nágranninn þinn vildi fá – þú
veist, besservisserinn á jeppanum
sem hleypir hundinum sínum alltaf
í göngutúr í garðinn þinn á morgn-
ana. HANN fær þá að ráða. PÆLDU
í því!
En ef þig langar til að komast í
gírinn, þá er nú búið að stofna fé-
lag um þetta kynþokkafulla mál –
Stjórnarskrárfélagið. Um að gera
að athuga heimasíðuna og mæta
svo á fundi eða óska eftir kynningu.
Reyndar verður það að viðurkenn-
ast að ekki er lögð sérstök áhersla
á kynþokkafulla umræðu í félag-
inu, enda er tilgangurinn ekki sá
að koma fólki á stefnumót. Tilgang-
urinn er að kynna málið fyrir óinn-
vígðum og opna skilningarvit fólks
fyrir mikilvægi þess að nú verði all-
ir að taka höndum saman til að búa
til sem bestan grunn að lifa eftir á
landinu okkar góða. En svo er bara
að fylgjast með og taka þátt í um-
ræðunni – því nú er framboðsfrestur
að renna út fyrir þá sem vilja breyta
stjórnarskránni, þjóðfundurinn er
að bresta á og skyndilega ert ann-
aðhvort þú eða óþolandi nágranni
þinn búinn að semja nýja stjórnar-
skrá. Þitt er valið.
Hin kynþokkafulla stjórnarskrá
daði
ingólfsson
tölvunarfræðingur skrifar
aðsent
valur
gunnarsson
rithöfundur skrifar
mynd SigtRyggUR aRi
Pönkast á
listamönnum
n Þingmaðurinn Ásbjörn Óttars-
son er klárlega einn þeirra synd-
ugu þingmanna sem mótmælend-
ur á Austurvelli
vilja senda
heim. Ásbjörn
hefur orðið
uppvís að því að
brjóta lög með
því að taka sér
arð úr fyrirtæki
sem rekið var
með stórtapi.
Hann hefur verið fremur þögull
eftir að skattamálið kom upp en þó
komið sterkur inn á köflum. Í um-
ræðum á Alþingi í vikunni sagð-
ist hann ekki þola tónlistarhúsið.
Þá vildi hann ekki að listamenn
fengju styrki frá ríkinu. Þeir ættu
að vinna eins og venjulegt fólk.
Vinsæll sægreifi
n Sægreifinn Róbert guðfinnsson
á Siglufirði er á meðal vinsælustu
manna í bænum. Róbert gerðist
ungur stýrimað-
ur og eignaðist
á endanum út-
gerðina Þormóð
ramma með að-
stoð Ólafs Ragn-
ars grímsson-
ar, þáverandi
fjármálaráð-
herra. Var Ró-
bert þar viðloðandi lengi á meðan
veiðiheimildirnar tóku á sig verð.
Róbert seldi síðar hlut sinn með
gríðarlegum hagnaði en við litlar
vinsældir heimamanna. Nú hef-
ur Róbert aftur slegið í gegn með
því að leggja milljarða króna í að
byggja upp gömul hús á hafnar-
svæðinu á Siglufirði.
Brim slær í gegn
n Kvikmyndin Brim fékk glimr-
andi dóma hjá Jóni Viðari Jóns-
syni, leiklistargagnrýndanda
DV, eða fimm
stjörnur. Að-
standendur
myndarinn-
ar mega vera
ánægðir með þá
einkunn. Í aug-
lýsingum vegna
Brims virðist
eitthvað hafa
skolast til. Þar segir að þetta sé
fyrsta og eina íslenska kvikmynd-
in sem fjalli um áhöfn á báti.
Þetta er ekki rétt því að myndin
Í faðmi hafsins í leikstjórn Lýðs
Árnasonar, fyrrverandi læknis á
Vestfjörðum, fjallaði einmitt um
áhöfn á báti. Hún var frumsýnd
árið 2001.
fréttatímanum
hafnað
n Slagur Fréttatímans og Frétta-
blaðsins kann að reynast hinu
síðarnefnda skeinuhættur. Það er
útgáfa Morg-
unblaðsins sem
annast prent-
un og dreifingu
Fréttatímans.
Áður en samn-
ingur komst á
þar um var langt
komið að semja
við Pósthúsið
sem er í eigu sömu aðila og Frétta-
blaðið. Á lokametrunum kom það
babb í bátinn að fyrirtækið treysti
sér ekki til að dreifa Fréttatíman-
um nema á þriðjudögum. Telja að-
standendur vikublaðsins fullvíst
að ari Edwald, forstjóri 365, og Jón
Ásgeir Jóhannesson aðaleigandi
hafi gripið í taumana og þannig
misst af miklum tekjum.
sandkorn