Dagblaðið Vísir - DV - 08.06.2012, Blaðsíða 28

28 Umræða 8.–10. júní 2012 Helgarblað
Níels Ársælsson: Sæll, Gummi, og
takk fyrir drengskapinn. Hefur þú á
móti því að sett verði lög um að allur
ferskur fiskur verði boðinn upp og veginn á
opinberum fiskmarkaði ? Ef þú ert á móti því, þá
hvers vegna ?
 Guðmundur: Já, ég er á móti því. En fisk-
markaðir eru nauðsynlegir. Ég vil hafa bein
viðskipti líka til þess að fiskvinnslan geti
staðið við afhendingar á erlenda markaði.
Sveinbjörn Hólmgeirsson: Hver er
hagnaður greinarinnar í dag? Hver
verður hann ef frumvarpið verður að
lögum?
 Guðmundur: Ég veit það ekki en það tala
allir um framlegð en það talar enginn um
fjárfestingar í nýjum skipum, og þannig
nettó hagnað eftir fjármagnsgjöld. Ef
frumvarpið verður að lögum þá munu tekjur
greinarinnar minnka af því það er óhag-
kvæmara að gera út með nýju lögunum.
Ingi Eiríksson: Finnst þér skilningur
stjórnvalda á fjárfestingarþörf í
sjávarútvegi takmarkaður? Eins
framlag sjávarútvegs til annarra greina?
 Guðmundur: Já, og ég hvet alla til að fara
niður á höfn núna og sjá muninn á nýlegum
skipum og gömlum skipum.
Jóhann Hauksson: 4,5 milljarða
núverandi veiðigjald stendur undir
Hafró, Fiskistofu og annarri þjónustu
við útveginn. En hvað þolir sjávarútvegurinn
hátt veiðigjald samtals? Eða: Hvað telur þú
sanngjarnt veiðigjald?
 Guðmundur: Ef sjávarútvegurinn er með
góða umgjörð og gott samstarf við stjórn-
völd þá getur greinin borgað auðlindagjöld.
Hve mikið? Ég myndi vilja fá sérfræðinga til
að hjálpa okkur við þann reikning.
Ingi Vilhjálmsson: Ein röksemd sem
útgerðin hefur nefnt gegn kvótafrum-
vörpunum er að þau komi í veg fyrir
endurnýjun á tækjum og tólum í greininni. Er
mikil endurnýjun nauðsynleg á næstunni, á
skipum og öðrum tækjum?
 Guðmundur: Já, það er endurnýjunarþörf.
Við þurfum að fá skip sem eyða minni olíu
og við þurfum að geta unnið meira úr öllum
fiskinum, til dæmis góð kæliskip.
Jón Finnbogason: Sæll. Ein létt. Hvort
finnst þér æskilegra að núverandi
útgerðarmenn öðlist óbeint og
óafturkallanlegt forræði yfir veiðiheimildum eða
að ríkið leigi þær út? Og af hverju?
 Guðmundur: Ef útgerðarfyrirtækin eru með
veiðiheimildirnar þá eru margir forstjórar
um allt land sem taka ákvarðanir. Ef ríkið er
með forræðið er einn sjávarútvegsráðherra
á hverjum tíma með alræði.
Jón Jónsson: Mér skilst að greiða eigi
prósentu af arði, þ.e. hagnaði.
Fjárfestingar hafa þá verið dregnar frá.
Hvers vegna ætti innköllun aflaheimilda að hafa
áhrif á nýfjárfestingu í fiskiskipum og búnaði?
 Guðmundur: Nei, það á að greiða af fram-
legð fyrir afskriftir og fjármagnsliði. Það er
ekki skynsamlegt.
Stefán Jónsson: Sæll, Guðmundur. Ert
þú sáttur við að starfsmenn á
fiskiskipum misnoti öryggistæki
(þokulúðra) til að trufla annað fólk við vinnu
sína eins og gert var nú í morgun?
 Guðmundur: Frískandi fyrir kaffi-latte liðið í
101 að vakna hressilega einn morguninn.
Franz Gunnarsson: Hvað er LÍÚ búið
að eyða miklu í auglýsingaherferðina
sem hefur verið gegndarlaus
undanfarna mánuði?
 Guðmundur: Við köllum þetta upplýsinga-
herferð og þetta er einn af hornsteinum
okkar lýðræðis. Bendi á að mesti kostnaður-
inn af herferðinni er vinnulaun til Íslendinga
sem búa til þessar auglýsingar.
Heiða Heiðars: Hversu mikil áhrif
hefðu nýju frumvörpin á þína
persónulegu pyngju?
 Guðmundur: Þetta snýst ekki um neinn
einn einstakling. Það sem er best fyrir
samfélagið eigum við að gera. Ég er ekki
sannfærður um að þetta sé rétt sem stjórn-
völd eru að gera í dag.
Fundarstjóri: En getur þú nefnt
einhverjar tölur í þessu samhengi?
Hversu mikið myndi hagnaður Brims
dragast saman?
 Guðmundur: Hann dregst það mikið saman
að við erum óöruggir í að fjárfesta í nýjum
skipum núna.
Jón Jónsson: Hvað er svona slæmt við
að fulltrúi ríkisins, þ.e. sjávarútvegsráð-
herra ásamt fagaðilum s.s. Hafró, taki
ákvarðanir? Norski olíusjóðurinn gengur vel. Af
hverju ekki sama fyrirkomulag með fiskinn
okkar?
 Guðmundur: Hafró hefur tekið ákvarðanir
síðustu áratugi. Sjávarútvegsráðherra
ákveður heildarafla en Alþingi ákvað hvað
hvert skip fengi í veiðiheimildir. Útgerðin
gengur vel í dag. Ég vil ekki að ráðherra á
hverjum tíma ákveði hvað hvert og eitt skip
megi veiða.
Guðmundur Sigurðsson: Sæll,
Guðmundur, stendur þú að baki þeirri
kröfu útgerðarmanna að skiptapró-
senta sjómanna verði lækkuð og þar með laun?
 Guðmundur: Ef skip veiðir 10 fiska í dag þá
taka sjómenn fjóra fiska og útgerð sex fiska.
Ef ríkið ætlar að fara að taka marga fiska þá
þarf að ræða skiptinguna upp á nýtt.
Haukur Hauksson: Hvernig útfærslu
myndirðu vilja sjá á þetta frumvarp ef
það yrðu breytingar á því?
 Guðmundur: Ég myndi taka mark á sam-
tökum sjómanna, samtökum útgerðar-
manna og fræðimanna og vinna sem best úr
því.
Guðmundur Sigurðsson: Ég spurði
ekki neitt um hvað ríkið ætlaði að taka.
Þessi krafa um að lækka laun sjómanna
kemur auðlindafrumvarpinu ekki neitt við.
Spurningin er, stendur þú að baki þessari kröfu
um lækkun launa?
 Guðmundur: Ég veit ekki til þess að verið sé
að tala um að lækka laun sjómanna.
Daníel Pétursson: Sæll, Guðmundur.
Þú segir að þú vitir ekki hver hagnaður
greinarinnar yrði ef frumvarpið yrði að
lögum. Nú sagði Steingrímur að hagnaður sem
stæði eftir yrði um 60 milljarðar. Er það of lítill
hagnaður?
 Guðmundur: Þetta er ein staðreyndavillan
sem er mikið í umræðunni núna. Steingrímur
talaði ekkert um hagnaðinn heldur um fram-
legð FYRIR fjármagnskostnað og afskriftir.
Það má ekki rugla þessu saman.
Jón Jónsson: Nú hefur fiskurinn alltaf
lögum samkvæmt verið í eign
þjóðarinnar. Þú skrifar „óhagkvæmara
að gera út“, óhagkvæmara fyrir þig, en ekki
þjóðina, sem fær endurgjald fyrir kvótann eða
hvað?
 Guðmundur: Fiskurinn á sig sjálfur í sjónum.
Þegar búið er að veiða hann þá á veiðimað-
urinn og útgerðin fiskinn. Hann er síðan seld-
ur fyrir pening. Þá er peningunum skipt eftir
fyrirfram ákveðinni aðferðafræði. Þá fær
þjóðin sína peninga gegnum skattkerfið og
þegar sjómenn og útgerð eyðir peningunum.
Svanbjörn Einarsson: Eitt vantar í
umræðuna: Hversu miklum tíma hefur
Steingrímur varið í að hlusta á ykkar
sjónarmið varðandi breytingar á fiskveiðistjórn-
unarkerfinu?
 Guðmundur: Það var núna fyrst í vikunni
sem ég fékk góðan fund og efnislegar
rökræður um málið við ráðherra. En hann er
náttúrulega í svo mörgum ráðuneytum að
hann hefur ekki haft neinn tíma fyrir okkur.
Pétur Jónsson: Hver hefur fjárfestingin
verið síðustu árin í nýjum skipum,
annars vegar hjá þér og hins vegar í
heild?
 Guðmundur: Brim keypti nýlegt skip 2007
og kostaði það 200 milljónir norskar, 4,3
milljarða íslenskra króna. Síðan höfum við
haldið að okkur höndum en í heildina höfum
við fjárfest allt of lítið í nýjum skipum. Af
hverju? Þegar þú ræðst í svona dýrar
fjárfestingar verður þú að geta séð 15–20 ár
fram í tímann.
Sveinbjörn Hólmgeirsson: Hver er
nettó hagnaður Brims eftir fjármagns-
gjöld?
 Guðmundur: Hann var 0 kr. í fyrra, þar sem
krónan veiktist og við gerum upp í íslenskum
krónum. En framlegðin var þokkaleg.
Ingi Vilhjálmsson: Ertu ósammála
þeirri fullyrðingu að nytjastofnarnir við
landið séu „ævarandi sameign
þjóðarinnar“?
 Guðmundur: Ég er sammála því að
nytjastofnarnir séu sameign þjóðarinnar
og þá þannig að Alþingi Íslendinga ræður
leikreglum.
Matthías Ásgeirsson: Nú hefur þú
nýverið fjárfest í einu glæsilegasta húsi
(101) Reykjavíkur. Áður hafðir þú byggt
gríðarlega stórt einbýlishús á Seltjarnarnesi.
Getur verið að fyrirtæki þín megi við skattalækk-
unum?
 Guðmundur: Ég átti húsið áður og margir
hafa átt það líka áður fyrir mína tíð. Og
þegar ég labba um hverfið þá sé ég fullt
af sambærilegum húsum en ekki margir í
sjávarútvegi búa í hverfinu.
Grétar Ólason: Ætlið þið útgerðar-
menn að standa með sjómönnum í
þeirra kjarabaráttu? Held ekki nema
sjómenn neyði ykkur til þess.
 Guðmundur: Komdu niður á höfn núna og
sjáðu flotann. Útgerðarmenn og sjómenn
standa saman í dag.
Ingi Vilhjálmsson: Ef þú ert sammála
því að nytjastofnarnir séu sameign
þjóðarinnar hlýtur þú þá ekki líka að
fallast á að þjóðin eigi að njóta arðsins af
auðlindinni í auknum mæli, en ekki fáir
einstaklingar í útgerð?
 Guðmundur: Ef við veiðum 40 tonn af
gulllaxi einn daginn og seljum fyrir sex
milljónir króna, þá fá sjómenn 2,4 milljónir.
Útgerðarkostnaður skipsins er 3 milljónir og
útgerðin á 600 þúsund eftir. Sjómenn borga
eina milljón í skatt til ríkisins. Við kaupum
olíu fyrir 1,4 milljónir. Þar tekur ríkið 550
þúsund. Þetta litla dæmi sýnir hvað verður
um peningana sem koma fyrir fiskinn sem
við veiðum.
Ingi Vilhjálmsson: Margar útgerðir
hafa greitt út arð upp á hundruð
milljóna síðastliðin ár. Samherji 3,9
milljarða; HB Grandi milljarð; Vinnslustöðin 2
milljarða o.s.frv. Þýðir þetta ekki að útgerðin sé
vel aflögufær?
 Guðmundur: Útgerðin á Íslandi er flott.
Kerfið sem við tókum upp 1984 og svo 1990
með framseljanlegum kvóta hefur skapað
mikinn arð. Þetta eru stórar tölur en þá má
ekki eyðileggja leikreglur til þess að við
hættum að búa til arð og verðmæti fyrir
þjóðarbúið. Fyrir árið 1984 vorum við með
allt of mörg skip og þau voru að veiða allar
tegundir. Kostnaðurinn var svo hár og við
fengum lágt verð fyrir aflann af því að við
vorum ekki góðir í að markaðssetja og selja
fiskinn. Núna erum við búin að ná góðum ár-
angri í að markaðssetja fiskinn. Það byggist
meðal annars á áreiðanleika í afhendingu á
fiski til erlendra kaupenda.
Kristján Þórsson: Varstu sáttur við
makrílveiðarnar hjá ykkur í fyrra? Fara
Brimnes og GíN aftur á makríl í sumar?
 Guðmundur: Já, það gekk mjög vel og
hver einasti fiskur fór til manneldis. Ef
fiskurinn kemur í sumar þá veiðum við.
Björn Þórðarson: Hvað með
brottkast, ertu tilbúinn til að setja
upp myndavélar við öll lensport til að
koma í veg fyrir það?
 Guðmundur: Já, við höfum boðist til þess
að gera þetta og þá til dæmis sem tilraun
á nokkrum skipum. En enginn vilji var á
Fiskistofu til að taka þátt í svona tilraun.
Haukur Hauksson: Hvernig
niðurstöðu heldurðu að við munum fá
í makríldeilunni?
 Guðmundur: Ég er búinn að vera laf-
hræddur um að Íslendingar fari að semja
strax og við sem þjóð fáum allt of litla
hlutdeild í þessum verðmæta stofni.
Ingi Vilhjálmsson: Hversu miklu máli
hefur makríllinn skipt fyrir íslenskar
útgerðir á liðnum árum, eftir að
Íslendingar byrjuðu að veiða hann í stórum
stíl? Getur þú metið vægi hans fyrir útgerðina?
 Guðmundur: Bara í fyrra var verðmæti
makríls 25 milljarðar króna. Þetta er á
við tvö álver. En hann er að éta hér í okkar
lögsögu aðra fiska sem fiskifræðingar
áætla að sé yfir milljón tonn. Þannig að við
eigum rétt á því að veiða hann hér í okkar
lögsögu.
Geir Harrysson: Eru ekki Brimnes og
Guðmundur í Nesi með nýlegustu
frystitogurum Íslands? En eru samt,
hvað 12 ára gamlir, er það ekki gott dæmi um
vöntunina á endurnýjun?
 Guðmundur: Jú, þetta eru okkar nýjustu
frystitogarar en Brimnesið er níu ára. En
nýr frystitogari kostar 6 milljarða þannig
að sjávarútvegsfyrirtækin verða að vera
fjárhagslega sterk til að geta keypt svona
skip.
Guðmundur Kristjánsson: Finnst þér
að Ísland eigi að ganga í ESB?
 Guðmundur: Nei, það tók okkur
mörg hundruð ár að fá sjálfstæði. Við
eigum ekki að kasta því þó það séu smá
erfiðleikar núna.
Guðmundur Kristjánsson: Hverju
finnst þér persónulega að megi
breyta/bæta í núverandi fiskveiði-
stjórnunarkerfi ?
 Guðmundur: Meira samráð skipstjóra,
fiskifræðinga, rekstrarfræðinga úr há-
skólakerfinu, stjórnvalda á hverjum tíma
og okkar útgerðarmanna. Mjög mikilvægt
er að við tölum faglega saman.
Pétur Jónsson: Ef þú rekur sjoppu, þá
þarft þú að kaupa inn hráefni og vörur.
Greiðir innkaupsverð á markaði (verð
sem eigandi setur upp). Af hverju óttast þú að
greiða samkvæmt markaðsverði í sjávarút-
vegi?
 Guðmundur: Þú þarft ekki að framleiða
vöruna í þína búð. Það er búið að framleiða
hana. Við þurfum að fara út á sjó til að ná í
fiskinn og það er kostnaður við að veiða og
vinna fisk. Þetta gleymist alltaf.
Ingi Vilhjálmsson: Eignarhaldsfélag
forstjóra öflugasta útgerðarfélags
landsins, Samherja, á tæpa þrjá milljarða
króna í peningum. Þurfa eigendur útgerðanna
virkilega á öllum þessum peningum að halda
persónulega?
Guðmundur: Þú verður að spyrja þá.
Guðmundur Kristjánsson: Hefur þú
verið á sjó? Hve lengi og hvaða stöðu
hafðir þú um borð?
Guðmundur: Var sem strákur á sjó og komst
aldrei hærra en að verða háseti. Þetta var
í tæpt ár en náði samt að fara í siglingu til
Bretlands. Það var mjög gaman.
Guðrún Sigurðardóttir: Er eðlilegt að
fyrirtæki sem hefur fengið milljarða
afskrifaða, greiði út arð og geti áfram
braskað með auðlind sem stjórnarskráin segir að
sé þjóðareign?
 Guðmundur: Veit að það eru skattalög um
útgreiðslu á arði. Það verða allir að fara eftir
því. Viðskipti með aflaheimildir eru ekki brask
frekar en þegar laxveiðileyfi eru seld. En þjóð-
in ákveður leikreglur í sjávarútvegi í gegnum
Alþingi. Ef við horfum á okkar nágrannaþjóðir,
t.d. EB, þá eru allir fiskistofnar þar í rúst og
útgerðin á gríðarlegum ríkisstyrkjum frá EB.
Snæbjörn Brynjarsson: Hefurðu
áhyggjur af því þegar útgerðarmenn sigla
starfsliði sínu, eða keyra með rútu til
mótmæla, þá séu þeir óbeint að þvinga fólk til að
taka pólitíska afstöðu, sem það langar ekki
endilega að taka?
 Guðmundur: Þetta eru söguleg mótmæli
núna hér í Reykjavík. Hér er verið að mótmæla
vinnubrögðum framkvæmdavaldsins þar
sem það er að leggja til lög sem munu skaða
alla þjóðina vegna þess að við munum búa
til minni verðmæti úr okkar auðlind en við
gerum í dag. Það eru margir bloggarar og
meira að segja alþingismenn sem eru að gera
lítið úr starfsfólki í sjávarútvegi með því að
segja að það sé viljalaust, heimskt og hafi
ekkert vit á sjávarútvegi. Sjávarútvegurinn er
ekki að heimta eitthvað af þjóðinni, heldur er
framkvæmdavaldið með einstrengingslegum
hætti að keyra í gegn lög sem allir faghópar í
samfélaginu hafa sagt að muni skaða okkar
efnahag.
Jón Jónsson: Hversu mikið hefur Brim
greitt út í arð á undanförnum tíu árum?
Hefur Brim keypt hlutabréf beint eða
óbeint t.d. í bönkunum sem féllu? Eru eftirstöðvar
af þessu „fjármagnsliðir og afskriftir“?
 Guðmundur: Brim hefur svo til engan arð
greitt (1,9 milljónir árið 2007) og keypti ekki
neitt í bönkunum. Við erum bara útgerðarfyr-
irtæki.
Einar Ólafsson: Var það rétt að byrja að
afnema sjómannaafsláttinn? Hvers
vegna eða hvers vegna ekki?
 Guðmundur: Mér fyndist rétt að sjómenn
fengju dagpeninga fyrir hvern dag á sjó.
Sigursteinn Sigurðsson: Finnst þér
núverandi kerfi virka fyrir samfélögin úti
á landi í ljósi þess að þeir bæir eru hratt
og örugglega að fara í eyði?
 Guðmundur: Eftir að kvótakerfið kom á
var afli skorinn gríðarlega niður að tillögum
fiskifræðinga. Og við erum að veiða miklu
minna en áður. Auðvitað kemur það niður
á sjávarplássum og útgerðum. Einnig eru
kröfur fólks í dag mun meiri og litlu bæirnir
geta ekki veitt sömu félagslegu þjónustu og
stórir bæir, t.d. í skólamálum, heilsugæslu og
fleira.
Jón Jónsson: Núna hefur komið fram
að dótturfélag Brims eða skylt félag var
stór eigandi í bönkunum sem féllu.
Hvernig voru þau kaup fjármögnuð?
 Guðmundur: Brim átti engin dótturfélög
sem voru að kaupa í bönkunum.
Fundarstjóri: En eigandi Brims?
 Guðmundur: Já. Og ég tapaði líka
miklu. Mun hugsa mig tvisvar um áður
en ég fer að kaupa aftur í bönkum.
Haraldur Sigurjónsson: Hversu mikið
hefur þú styrkt Sjálfstæðisflokkinn og
fólk/fyrirtæki í kringum hann í gegnum
árin?
 Guðmundur: Stjórnmálaöfl og frjáls félaga-
samtök eru mjög mikilvæg í lýðræðislegu og
opnu samfélagi. Við höfum styrkt svo til öll
stjórnmálaöfl og frjáls samtök sem leita til
okkar, bæði til hægri og vinstri.
Ívar Reynisson: Hefur Brim,
dótturfélög eða þú sjálfur fengið
afskrifað hjá bönkunum? Ef svo er,
hversu mikið?
 Guðmundur: Nú er búið að dæma gengislán
bankanna ólögleg og svo virðist sem hluta-
bréfaverð hafi verið allt of hátt í bönkunum
þegar bæði ég og fleiri aðilar voru að kaupa.
Svo kemur þetta í ljós og þá er allt í einu
farið að tala um afskriftir en ekki eðlilegar
leiðréttingar. Það ættu að koma afsökunar-
beiðnir frá skilanefndum föllnu bankanna.
Fiskurinn á sig sjálfur
Guðmundur Kristjánsson, eigandi Brims, svaraði spurningum lesenda á Beinni línu á DV.is á fimmtudag.
Nafn: Guðmundur Kristjánsson
Aldur: 51 árs
Starf: Eigandi Brims