Dagblaðið Vísir - DV - 08.06.2012, Blaðsíða 43

Viðtal 43Helgarblað 8.–10. júní 2012
Vildi veita börnunum frelsi
ekki að öðrum tækifærum. En það er
mikilvægt að við missum ekki frum­
kvæðið og kraftinn sem er til staðar
hérna.“
Hefur líf fólksins í höndum sér
Á sínum tíma var rætt um að álverið
á Reyðarfirði myndi hafa jákvæð áhrif
á allan landsfjórðunginn. Ívar segir
að svo sé ekki, álverið hafi ekki hjálp­
að mikið til á Stöðvarfirði. „Það er
kannski kaldhæðni örlagana að þegar
göngin á milli Fáskrúðsfjarðar og
Reyðarfjarðar voru opnuð þá lokaði
Samherji frystihúsinu á Stöðvarfirði.
Slæmar fréttir voru faldar í góðum
fréttum. Sumir sögðu jafnvel að það
væri allt í lagi að frystihúsið lokaði því
þetta væri orðið eitt atvinnusvæði og
það gætu allir keyrt yfir á Reyðarfjörð
til að vinna í álverinu. Ég held að það
hafi ekki verið hugsað til enda.“
Fyrir utan það að störfin í álverinu
henta ekki öllum, þá er þar vaktakerfi
sem byggir á tólf tíma vöktum. Við
það má svo bæta tveimur tímum sem
fara í ferðir á milli Stöðvarfjarðar og
Reyðarfjarðar. Ívari líst ekki á þetta.
„Það má líka segja að á meðan þetta
vaktakerfi er við lýði er hluti bæjar­
ins alltaf í vinnunni á meðan hinn
hlutinn sefur og svo öfugt. Það hefur
auðvitað áhrif á samfélagið á Stöðvar­
firði sem og annars staðar, það er
ekki hægt að líta fram hjá því. Þetta
er langstærsti atvinnurekandinn á
svæðinu og hann hefur lífið í þessum
bæjum í höndum sér.“
Störf sem töpuðust
Þótt Ívar væri staddur erlendis fylgdist
hann vel með umræðunni hér heima
bæði fyrir framkvæmdirnar, á með­
an þeim stóð og svo eftir að álverið
reis. „Auðvitað var álverið sett upp til
að auka fjölbreytileikann í atvinnulíf­
inu og fá fleira fólk á svæðið. Og það
er engin spurning að fullt af fólki flutti
austur sem annars hefði ekki gert það.
Að sama skapi hafa hins vegar
tapast störf sem hefðu kannski ekki
þurft að tapast ef menn hefðu lagt
meira púður í að halda þeim, ef fólk
hefði ekki hugsað með sér að það væri
allt í lagi að þau sætu á hakanum og
hyrfu jafnvel alveg því fólk gæti alltaf
fengið vinnu í álverinu. Það voru svo
miklar væntingar til álversins, það
átti að taka við af öllu öðru. Það hefði
kannski mátt veita þeim sem héldu
atvinnulífinu uppi á þessum stöðum
meira aðhald.“
Þurfa að nýta tækifærin
Alcoa er bara alþjóðlegt fyrirtæki sem
er eins og öll önnur stórfyrirtæki rekið
með það að markmiði að græða pen­
inga segir Ívar. „Það er ekkert heilagt
í þessu. Fyrirtækin eru þar sem þau
græða og allt snýst um krónur og aura
en ekki samfélagið í kringum þau. Þú
þarft bara að skoða sögu svona fyrir­
tækja til að átta þig á því að þessi fyr­
irtæki eru ekki þjónar samfélagsins.
Álverið er eins og önnur alþjóðleg
stórfyrirtæki þjónn eigenda sinna og
hluthafa. Ef plúsar og mínusar stand­
ast ekki bókhald í einhvern tíma fara
þeir.
Þess vegna finnst mér að við eig­
um að fara gætilega. Við eigum ekki
að setja öll eggin í sömu körfuna. Eins
og staðan er núna þá höfum við gert
það en við höfum enn tækifæri til að
nýta tímann til að byggja upp og styðja
annars konar atvinnulíf áður en álver­
ið fer.
Það gerist á endanum, þótt það
gerist ekki á næstu árum eða áratug­
um vitum við að ný tækni og ný efni
munu koma fram. Við þurfum að búa
okkur undir það,“ segir Ívar og bætir
því við að lítil fyrirtæki þar sem heima­
menn eru að reyna að koma undir sig
fótunum hafi oft dýpri samfélagsrætur.
Það sé því mikilvægt að styðja þau.
Vernda sig sjálf
Hann segir það þó hægara sagt en gert
því þegar svona stór vinnuveitandi
kemur inn á lítinn vinnumarkað tekur
hann yfir. „Eiginlega allt tengist álver­
inu með einum eða öðrum hætti, fyr­
irtæki, íþróttafélög og svo mætti lengi
telja.
Þetta eru stórir og sterkir aðilar og
samfélagið er litað af því. Það þýðir líka
að við verðum að veita þeim aðhald.
Það þarf enginn að óttast að þeir muni
fara í fýlu og stökkva í burtu þótt þeim
sé veitt aðhald, því þeir eru hér af því
að þeir græða fullt af peningum á því.
Dæmin sýna það líka úti í hinum
stóra heimi þar sem þessi stórfyrir­
tæki eru að græða fullt af pening­
um að þau gera allt til að vernda sig
sjálf,“ segir Ívar og bendir á nýjasta
dæmi, fréttaflutning af mengun Shell
í Afríku. „Þetta er fyrirtæki sem all­
ir þekkja. Það er því eðlilegt að menn
séu á tánum og fylgist vel með öllu.
Við eigum ekki að trúa því sem okkur
er sagt heldur kanna það sjálf.
Það á hins vegar ekki að vera undir
almennum borgurum komið að veita
fyrirtækjunum þetta aðhald, fagaðil­
ar eiga að sjá um það. Hlutlausir að­
ilar eiga að framkvæma rannsóknir
sem eru hvorki greiddar né styrktar
af álverinu eða samstarfsaðilum þess.
Það er mjög mikilvægt að þessir rann­
sóknaraðilar séu óháðir og ef þeir eru
það ekki þá er eitthvað að.“
Eðlilegt að velta mengun
fyrir sér
Þó að það hafi aldrei staðið til að flytja
til Reyðarfjarðar þá segir Ívar eðlilegt
að fólk velti því fyrir sér hvort það vilji
búa í næsta nágrenni við álver. „Sama
hvar ég væri að hugsa um að setjast að
þá myndi ég alltaf skoða samfélagið,
atvinnulífið og umhverfið á svæðinu.
Á Reyðarfirði er stór verksmiðja
sem sendir frá sér mengandi efni.
Hvort sem það er á Reyðarfirði eða
annars staðar þar sem svona verk­
smiðjur eru þá finnst mér eðlilegt að
fólk sem hefur val velti því fyrir sér
hvort það vilji setjast að nálægt slíkum
stað eða annars staðar, hvort það sé
eitthvað sem maður þarf á að halda.
Ég hef valið, alveg eins og ég hef val
um það hvort ég ætla að búa í mið­
bæ stórborgar eða í úthverfi þar sem
mengunin er minni. En menn vilja
helst ekki tala um þetta.“
Álver bjargar ekki Austurlandi
Reyndar finnst honum almennt lítið
talað um neikvæðari hliðar fram­
kvæmdanna. „Mér finnst eins og það
sé lítið svigrúm til þess. Það er meira
talað um það jákvæða. En til að við
getum myndað okkur heildstæða
skoðun á þessum framkvæmdum þá
verðum við að skoða með hlutlausum
hætti hvað hefur breyst og hvernig.
Áhrifin koma kannski ekki strax í ljós,
menn eru enn að læra og átta sig á því
hvað hefur gerst.
En þá finnst mér líka í lagi að
staldra við og öðlast betri yfirsýn áður
en það er ákveðið að byggja fleiri álver
á Íslandi, en ég veit að það er verið að
þrýsta á um það núna.
Umræðan hér var á þann veg að
álverið myndi leysa allan vanda, allt
myndi fyllast af fólki í öllum bæjum
fjórðungsins og hér yrði ekkert nema
líf og fjör. En þetta er ekki svona svart
og hvítt, álver á Austurlandi bjargar
ekki Austurlandi.
Við þurfum líka að gæta þess að Ís­
land hefur það orð á sér að vera víð­
áttumikið, fagurt og óspillt. Ferða­
menn sem koma hingað koma fyrir
náttúruna, fegurðina og hreinleikann.
Þeir koma ekki hingað til þess að sjá ál­
ver. Þannig að við verðum að gæta þess
að reisa ekki álver úti um allt land.“
Keypti jörð
Ívar er rétt nýkominn til landsins
þegar blaðamann ber að garði, er bú­
inn að vera mánuð á landinu en hann
er engu að síður með ákveðnar hug­
myndir um framtíðina og með nokkur
verkefni í sigtinu, þar á meðal í ferða­
þjónustu. Fyrir nokkrum árum festu
þau hjónin nefnilega kaup á jörð á
Stöðvarfirði. „Þar erum við með skóg­
ræktarsamning og erum að koma upp
skógi. Í rólegheitunum ætlum við
að byggja upp ferðaþjónustu þarna,
gistingu, afþreyingu og útivist fyrir
ferðamenn.
Við erum að vinna að þessu
saman, en á meðan við vorum úti var
ég bara að spila fótbolta á meðan kon­
an sá um heimilið og börnin. Við vor­
um hvorugt í einhverju alvöru námi
þannig að við ákváðum að nota tím­
ann til að búa í haginn fyrir framtíðina
svo við hefðum eitthvað fyrir stafni
þegar ég hætti í boltanum. Þetta er
eitt af því,“ segir Ívar sem er með fleira
á prjónunum.
Síðustu þrjú ár hefur hann unnið
að heimasíðunni ideas­shared.com
ásamt manni sem hann rakst á fyrir til­
viljun. „Ég trúi á tilviljanir,“ segir hann
brosandi og útskýrir betur: „Ég var að
spila fótbolta og meiddist þannig að
ég var frá í átta mánuði. Þá hafði ég
alltof mikinn tíma til að velta hlutun­
um fyrir mér og áttaði mig á því að ég
er oft með góðar hugmyndir sem ég
kem ekki í framkvæmd og að þetta
á líklega við um okkur öll. Við erum
með hugmyndir sem við þurfum að­
stoð við að framkvæma eða vandamál
sem við þurfum hjálp við að leysa. Það
hefur aldrei fyrr verið jafn gott aðgengi
að fólki og er tilkomið með netinu.
Þannig að ég ákvað að láta það eftir
mér að framkvæma þessa hugmynd
um að búa til samfélagslegt vinnutæki
á netinu sem gæti nýst öllum.“
Hugmyndabanki á netinu
Einn daginn fylgdi Ívar syninum í
skólann, það lá óvenjuvel á honum og
hann ákvað að taka næsta mann tali,
sem var heldur óvenjulegt og tíðkað­
ist almennt ekki á skólalóðinni. „Þessi
maður sagði mér í óspurðum fréttum
að hann væri að vinna að gerð heima­
síðu. Ég hikaði og velti því fyrir mér
hvort ég ætti að segja honum frá hug­
myndinni minni, því ég var auðvitað
hræddur um að henni yrði stolið, eins
og flestir sem luma á góðri hugmynd.
Síðan áttaði ég mig á því að hugmynd­
ir sem eru aðeins í kollinum á manni
verða aldrei að veruleika og ákvað að
segja honum frá þessu.
Það eru tvær billjónir manna á
internetinu en mig langaði til að búa
til vettvang fyrir skoðanaskipti og
hugmyndavinnu, heimasíðu þar sem
fólk talar saman og deilir hugmynd­
um sínum um samfélagið, atvinnu,
hvers kyns vandamál sem fylgja lífinu.
Markmiðið er að upplýsingarnar sem
streyma þar í gegn geti komið fólki að
góðum notum, að við getum fundið
áhugaverð verkefni og hjálpað til við
að koma þeim á næsta stig.“
Langaði að virkja súperheilann
„Honum leist meiriháttar vel á þetta
og við, bláókunnugir mennirnir sem
komu hvor úr sinni áttinni, ákváðum
að gera þessa síðu saman. Núna erum
við þrír, frá Íslandi, Bretlandi og Ástr­
alíu, sem stöndum að síðunni og von­
umst til að fá fleiri inn í þetta með okk­
ur svo síðan geti haldið áfram að vaxa.
Flestir sem fara í svona ferðalag hafa
mun meiri fjárráð en við höfum og
meiri mannafla til að vinna að verkefn­
inu. Við erum auðvitað háðir því að fá
fjárfesta sem sjá möguleikana í því að
byggja upp nýja Facebook með okkur.“
Síðan er komin í loftið og þótt hún
sé enn langt frá því að vera fullkomin
að mati Ívars gerir hún það sem hún
á að gera. „Síðan er enn í þróun en
það er von okkar að fólk sjái að þarna
sé kominn vettvangur til að nýta tím­
ann á netinu betur til þess að vinna
saman. Það er ekkert sem segir að
hugmyndir séu staðbundnar og henti
ekki annars staðar í heiminum. Við
vonumst því til að síðan muni ferðast
um netið og fólk prófi sig áfram.
Okkur langaði til að virkja þennan
súperheila sem er þarna úti. Þannig
að ég hvet fólk til að kynna sér heima­
síðuna, gefa sér tíma til að pæla í
henni og nota hana. Það flottasta sem
getur gerst er að hugmyndirnar verði
að veruleika, þegar notendum tekst
að sameina krafta sína til að byggja
eitthvað upp eða leysa einhvern
vanda,“ segir Ívar að lokum, vongóður
um framhaldið.
„Við erum auðvitað
háðir því að fá fjár-
festa sem sjá möguleik-
ana í því að byggja upp
nýja Facebook með okkur.
Vill virkja súperheilann
Ívar Ingimarsson er hættur í at-
vinnumennsku og sestur að á
Egilsstöðum þar sem hann unir
sér vel, undirbýr ferðaþjónustu
á Stöðvarfirði og skapar hug-
myndabanka á netinu, þar sem
fólk getur unnið saman að því
að hrinda góðum hugmyndum í
framkvæmd. mynd ingibjörg dögg