Dagblaðið Vísir - DV - 14.10.2011, Page 20

20 | Erlent 14.–16. október 2011 Helgarblað
Þ
ann 13. október í fyrra var
lokið við að draga upp
á yfirborðið 33 námu-
verkamenn sem festust í
Copiapó-námunni, djúpt
inni í Atacama-eyðimörkinni í
Chile. Námuverkamennirnir höfð-
ust við í námunni í heila 69 daga
við afar erfiðar aðstæður. Heims-
byggðin fylgdist með björgunarað-
gerðunum og brutust út mikil fagn-
aðarlæti í Chile þegar sá síðasti var
dreginn upp á yfirborðið. Jimmy
Sanchez, sem í dag er tvítugur, var
yngstur námuverkamannanna.
Eftir að honum var bjargað ferð-
aðist hann um heiminn. Hann fór
í skemmtisiglingu um grísku eyj-
arnar og heimsótti Bretland, Ísra-
el og Bandaríkin meðal annars og
borgaði ekki krónu fyrir. En nú ári
síðar glímir Sanchez við eftirköst
dvalarinnar í námunni. Hann er
atvinnulaus, þjáist af áfallastreit-
uröskun og þarf á aðstoð sálfræð-
ings að halda.
Fjórir vinna við námugröft
„Þeir eru flestir í sömu stöðu og ég,
þjást af andlegum erfiðleikum,“ segir
Sanchez í viðtali við bandaríska blað-
ið New York Times og á þar við félaga
sína í námunni. „Við óttuðumst það
hverja mínútu að við myndum ekki sjá
fjölskyldur okkar aftur, að við mynd-
um deyja. Við getum ekki hrist þessar
minningar af okkur,“ segir Sanchez.
Námuverkamennirnir virðast í dag
vera flestum gleymdir. Eftir björgunina
kepptust velunnarar við að bjóða þeim
í skemmtiferðir til að létta þeim lund-
ina. En í dag eru flestir þeirra atvinnu-
lausir og margir fátækari en þeir voru
fyrir slysið. Sanchez stígur upp í rútu
tvisvar í mánuði og fer til höfuðborg-
arinnar Santiago til að heimsækja sál-
fræðing. Hann lætur ellefu tíma ferða-
lag lítið á sig fá enda þarf hann sárlega
á aðstoð sálfræðings að halda eft-
ir prísundina. Af þeim 33 sem bjarg-
að var eru örfáir í vinnu í dag og fjórir
starfa enn sem námuverkamenn.
Treysta á kvikmynd
„Í fyrstu var vel komið fram við okk-
ur og okkur leið eins og sönnum
hetjum,“ segir Edison Peña sem líkt
og Sanchez var bjargað úr nám-
unni. Í dag hefur hann lifibrauð sitt
af því að selja hnetur. Mörgum verka-
mannanna var boðið að segja sögu
sína gegn greiðslu, koma í viðtöl eða
halda fyrirlestra um reynslu sína, en
þau tilboð hafa oftar en ekki dugað
skammt. Hugmyndir eru uppi um
að saga námuverkamannanna verði
kvikmynduð en þær hugmyndir eru
á frumstigi og ekkert handrit komið í
vinnslu. Fari svo að saga þeirri verði
kvikmynduð eiga námuverkamenn-
irnir rétt á hluta af ágóðanum og
treysta margir þeirra á að það verði
til að rétta af fjárhaginn.
Hvetur aðra og græðir
„Þessi einkenni eru svipuð og
bandarískir hermenn upplifðu eftir
Víetnamstríðið,“ segir Rodrigo Gilli-
brand, sem er sálfræðingur níu af
námuverkamönnunum. Peña er
skjólstæðingur Gillibrands en eftir
björgunina hefur hann þjáðst af
þunglyndi og áfallastreituröskun. Þá
hefur hann einnig misnotað áfengi
og vímuefni líkt og fjölmargir banda-
rískir hermenn gerðu eftir Víetnam-
stríðið. „Þeir þjást af langvinnri
áfallastreituröskun,“ segir Gillibrand
í samtali við blaðið. Peña varð þekkt-
ur eftir björgunina fyrir áhuga sinn
á hlaupum og Elvis Presley. Honum
var boðið að heimsækja Graceland-
garðinn og kom meðal annars fram í
þætti Davids Letterman, Late Show.
í dag eyðir hann frítíma sínum í að
mála milli þess sem hann fær með-
ferð við sálrænum kvillum sínum.
Þó að flestir námuverkamann-
anna þjáist í dag og séu atvinnulaus-
ir á það ekki við um alla. Mario Sep-
úlveda stofnaði eigið fyrirtæki fyrr
á árinu og hefur reksturinn gengið
mjög vel. Hann ferðast um heiminn
og heldur hvatningarfyrirlestra. „Ef
ég verð nógu þrjóskur og vinnusam-
ur verð ég milljónamæringur,“ sagði
hann áður en hann steig upp í flugvél
á leið til Kostaríka til að halda fyrir-
lestur um reynslu sína.
„Þessi einkenni eru
svipuð og banda-
rískir hermenn upplifuðu
eftir Víetnamstríðið.
Námuverkamennirnir í
sárum ári eftir björgun
n Ár er liðið frá því að námuverkamönnum í Chile var bjargað n Fengu sínar fimmtán
mínútur af frægð en eiga erfitt í dag n Atvinnulausir og þjást af áfallastreituröskun
Einar Þór Sigurðsson
blaðamaður skrifar einar@dv.is
Erfitt líf Edison Peña sést hér
skömmu eftir að honum var
bjargað. Lífið hefur ekki beint
leikið við hann eftir að honum
var bjargað ásamt 32 öðrum úr
námunni í Chile í fyrra. Mynd REuTERs
Sannanir
fyrir tilvist
snjómanns
Snjómaðurinn ógurlegi er til og
heimkynni hans eru í óbyggðum
Síberíu. Þessi einkennilega fullyrð-
ing birtist á vef kolanámuhéraðsins
Kemerovo í Rússlandi.
Að sögn yfirvalda þar hafa „óum-
deilanlegar“ sannanir nú fundist
fyrir tilvist snjómannsins ógur-
lega. Á vef héraðsins kemur fram
að vísindamenn hafi meðal annars
fundið fótspor og hár af skepnunni
á leiðangri sínum um fjöllin í hér-
aðinu. Leiðangurinn er sagður hafa
samanstaðið af vísindamönnum
frá Bandaríkjunum, Kanada og
nokkrum öðrum löndum. Farið var
í leiðangurinn eftir ráðstefnu sem
héraðsstjóri Kemerovo stóð fyrir
um mögulega tilvist snjómannsins.
„Þeir fundu fótspor, dvalarstað hans
og ýmis önnur ummerki,“ segir í til-
kynningunni. Sýni sem tekin voru
á vettvangi verða send í rannsókn.
Gagnrýnendur benda á að um sé að
ræða örvæntingarfulla tilraun yfir-
valda til að blása lífi í daufan ferða-
mannaiðnað.
Goðsögnin um tilvist snjómanns-
ins hefur verið langlíf undanfarna
áratugi en samkvæmt þjóðsögum er
hann stór, loðinn og sagður minna
um margt á manneskju.
E-vítamín gæti
verið hættulegt
Ný rannsókn bendir til þess að karl-
menn sem taka E-vítamín í fæðu-
bótarformi eigi frekar á hættu að fá
krabbamein í blöðruhálskirtil en
aðrir. Rannsóknin, sem stóð yfir í
rúm fimm ár, náði til 35 þúsunda
bandarískra karlmanna. Allir voru
þeir fimmtugir eða eldri. Hópn-
um var skipt í tvo hópa; annar tók
E-víta mín í fæðubótarformi en hinn
tók inn lyfleysu. Samkvæmt niður-
stöðunum voru karlmenn sem tóku
inn vítamínið marktækt líklegri til að
fá krabbamein í blöðruhálskirtil en
þeir sem tóku inn lyfleysuna, jafn-
vel þó þeir hefðu hætt inntöku víta-
mínsins löngu áður.
M
innst 50 eru slasaðir eft-
ir öflugan jarðskjálfta sem
reið yfir Balí á fimmtudags-
morgun. Skjálftinn var 6,1 á
Richter að styrk en hann olli miklu
uppnámi og skelfingu á indónesísku
eyjunni. Sjónvarvottar segja að hús-
þök hafi hrunið í skjálftanum, sam-
kvæmt AP-fréttastofunni. Jarðskjálft-
inn, sem átti upptök sín um 140
kílómetra suðvestur af höfuðborg
eyjarinnar, Denpasar, var sem bet-
ur fer ekki nógu öflugur til að koma
af stað flóðbylgju. Jarðskjálftinn var
hins vegar nógu öflugur til að finnast
á eyjum í mörg hundraða kílómetra
fjarlægð.
Eyjan er einn helsti ferðamanna-
staðurinn í Indónesíu en ferðamenn
sem fréttastofa bandarísku sjón-
varpsstöðvarinnar ABC ræddu við
segjast hafa fengið skilaboð um að
hlaupa út úr byggingum til að bjarga
lífi sínu. Sprungur komu í margar
byggingar á eyjunni. Kona frá Kali-
forníu í Bandaríkjunum, þar sem
jarðskjálftar eru tíðir, segir að skjálft-
inn á Balí hafi verið öðruvísi en
skjálftarnir í hennar heimaríki. „Ég
fann fyrst fyrir honum í fótunum en
svo fann ég hann í hjartanu og höfð-
inu – mér varð eiginlega óglatt,“ segir
konan.
Jarðskjálftinn olli mikilli eyði-
leggingu á eyjunni en bílar og hús
skemmdust mikið í skjálftanum.
Jarðskjálftinn varði í um 20 sekúndur
að sögn ástralska dagblaðsins Syd-
ney Morning Herald. Jarðskjálftinn
skók eyjuna daginn eftir að 9 ár voru
frá því að hryðjuverkamenn urðu 202
að bana í sprengjuárás á eyjunni.
Fólki sagt að forða sér
n Tugir slasaðir á Balí eftir jarðskjálfta
Eyðilegging víða Jarðskjálftinn olli
skemmdum á byggingum og farartækjum
auk þess sem 50 manns slösuðust.
Mynd REuTERs
Vinsæll pizzastaður
Höfum til sölu pizzastað á höfuðborgarsvæðinu.
Er í rúmgóðu húsnæði og með góðan búnað, m.a. eldofn.
Vinsæll í take away þjónustu. 3ja–5 ára leigusamningur.
Fæst á mjög góðu verði. Upplýsingar í síma 773 4700.
Frábært tækifæri á ferðinni!
Fyrirtækjasala Íslands
Ánanaustum | www.atv.is