Dagblaðið Vísir - DV - 14.10.2011, Side 42

42 | Lífsstíll 14.–16. október 2011 Helgarblað
Sífellt yngra fólk greinist
Í
ris Björk Viðarsdóttir var flutt með
hraði í sjúkrabifreið á sjúkrahús á
gamlárskvöld árið 2006. Hún var
þá komin 6 mánuði á leið með sitt
þriðja barn og það hafði byrjað
að blæða mikið frá leggöngum. Hún
hélt að hún væri að missa barnið. Svo
reyndist ekki vera. Íris greindist með
krabbamein í ristli tveimur dögum
seinna eftir viðamiklar rannsóknir
og við tók vandasöm og áhættusöm
aðgerð svo það mætti bjarga bæði
barninu og Írisi.
Íris Björk Viðarsdóttir segir sögu
sína af glímunni við ristilkrabbamein
í tilefni árvekniátaksins Bleiku slauf­
unnar. Árlega greinast um 150 Ís­
lendingar með ristilkrabbamein og
kynjahlutfallið er jafnt. Meinið er ein­
kennalaust og oft greinist það ekki
fyrr en það er orðið of seint. Íris var
komin sex mánuði á leið þegar hún
var greind og fyrstu einkennin fékk
hún heima hjá sér þegar byrjaði að
blæða.
Hélt hún væri að missa barnið
„Ég var farin að sofa og vaknaði við
að það var farið að blæða. Mér var
brugðið því það blæddi mikið, það
fóru tæpir 2 lítrar af blóði,“ segir
Íris. „Ég var flutt með sjúkrabifreið
á spítala. Allir héldu að barnið væri
í hættu og skurðlæknar voru komn­
ir í viðbragðsstöðu. Þetta voru erfið­
ar stundir, í nokkra tíma héldum við
að við værum að missa barnið. Þarna
á spítalanum kom í ljós að barnið
reyndist óhult og blæðingin ekki frá
leginu. Á þessum tímapunkti fylgdi
þessum fregnum mikil gleði og ólýs­
anlegur léttir.“
Veröldin hrundi
Íris var send í viðamiklar rannsóknir
til þess að komast að orsökum blæð­
inganna. Niðurstöður þeirra urðu
ljósar tveimur dögum seinna. Hún
var greind með ristilkrabbamein.
„Þeir fundu illkynja æxli í ristlinum.
Það er mögulegt að þrýstingur frá
æxlinu, hormónabreytingar eða jafn­
vel spark frá ófæddri dóttur minni
hafi leitt til þess að það sprakk þarna
fyrir og olli þessari heiftarlegu blæð­
ingu. Þetta var mikið áfall og eigin­
lega fannst mér þetta hálf óraunveru­
legt. Veröldin hrundi,“ segir Íris.
Fór ekki í lyfjameðferð
Tveimur dögum eftir greiningu var
framkvæmd skurðaðgerð. Mér var
sagt seinna að skurðlæknunum hefði
litist illa á blikuna. En grunur þeirra
reyndist rangur. Um var að ræða ann­
ars stigs krabbamein og lækning afar
líkleg. Læknirinn minn ákvað að leita
í sínu tengslaneti erlendis því svona
aðgerð hafði ekki verið gerð áður hér
á landi. Ég þurfti líka að ákveða hvort
ég ætlaði að fara í lyfjameðferð. Hvort
barnið ætti að taka með keisaraskurði
eða hvort ég gæti klárað meðgönguna.
Ég fékk mikinn stuðning í allri þessari
óvissu. Á endanum tók ég þá ákvörð­
un í samráði við lækna að klára með­
göngu og fara ekki í lyfjameðferð og
hafa barnið mitt á brjósti.“
Aðgerðin gekk vel og Íris gat
klárað meðgönguna. Það kom í ljós
að krabbameinið hafði ekki dreift sér
í eitla. Henni létti mjög við þær fregnir
en segir ákvörðunina um að fara ekki
í lyfjameðferð hafa valdið sér kvíða.
„Fyrsta árið og það næsta var ég kvíð­
in yfir því að hafa ekki farið í lyfjameð­
ferð Margir læknar mæltu með því við
mig að fara í lyfjameðferð. En krabba­
meinslæknirinn minn lagði endan­
lega ákvörðun í mínar hendur. Hann
sagði við mig: Ákvörðunin er þín og ég
styð hana hver sem hún verður.“
Erfiðara að vera aðstandandi
Íris hefur ekki kennt sér meins síð­
an þótt hún og fjölskylda hennar séu
ennþá að jafna sig eftir glímuna. Dótt­
ir Írisar er nú fjögurra ára og fyrir átti
hún tvö drengi sem eru nú 14 ára og
24 ára.
„Maðurinn minn var mér alger
stoð og stytta. Auðvitað leið hon­
um ekki vel. Þetta setti hann og alla
fjölskylduna á hvolf. Hann lá eigin­
lega bara með mér á spítalanum og
sinnti líka vinnu og börnum. Hann
og börnin voru hrædd og kvíðin
og að mörgu leyti er líklega erfið­
ara að vera aðstandandi en sjúkl­
ingur. Þau eru að jafna sig en auð­
vitað hefur þetta sett sitt mark á
alla fjölskylduna. Bæði í jákvæðum
og neikvæðum skilningi. Þetta er
mikið áfall að ganga í gegnum en
það leynist í því jákvæð lífsreynsla.
Í dag er ég mjög sátt því ég hef lært
að hlusta betur á líkamann og þekki
hann betur.“
Ristilkrabbamein er falið
Íris fann ekki fyrir neinum einkenn­
um krabbameinsins. Það er algengt
þegar um ristilkrabbamein er að
ræða. „Ristil krabbamein getur ver­
ið svo vel falið, svo var ég auðvitað
ófrísk og þótt ég hefði fundið fyrir
svima og þrekleysi þá tengdi ég það
frekar við meðgönguna en veikindi.
Það er einmitt vegna þess hversu
vel þetta mein er falið sem læknar
vilja koma upp reglubundnu eftir­
liti.“
S T Y R K T A R F É L A G L A M A Ð R A O G F A T L A Ð R A
SÖLUTÍMABIL
12.- 26. OKTÓBER
Casa - Kringlunni og Skeifunni | Epal - Skeifunni, Hörpu og Leifsstöð | Kokka - Laugavegi | Kraum - Aðalstræti og Garðatorgi
Listasafn Reykjavíkur - Hafnarhúsinu | Líf og list - Smáralind | Hafnarborg - Hafnarfirði | Módern - Hlíðarsmára
Þjóðminjasafnið - Suðurgötu | Blóma- og gjafabúðin - Sauðárkróki | Póley - Vestmannaeyjum | Valrós - Akureyri
Verslanir Póstsins um allt land og í netverslun á kaerleikskulan.is
STYRKJUM FÖTLUÐ BÖRN OG UNGMENNI
MEÐ ÞVÍ AÐ KAUPA KÆRLEIKSKÚLUNA 2011.
... fyrir Ísland með ástarkveðju
Teitur Guðmundsson, læknir og framkvæmdastjóri Heilsu-
verndar, segir Írisi vera eina af því fáa unga fólki sem greinist
með ristilkrabbamein. Mörkin séu sífellt að færast neðar í aldri.
„Ristilkrabbamein er algengast eftir sextugt,“ segir Teitur. „Þó
eru ýmsir hópar í aukinni hættu að fá slíkt fyrr eins og til dæmis
ættingjar þeirra sem hafa greinst með hinar ýmsu tegundir
krabbameina og má þar nefna til dæmis aukningu húðkrabba-
meina. Við erum gjörn á að einblína á hið dæmigerða en hið
óvanalega má ekki gleymast. Karlar geta til dæmis greinst með
brjóstakrabbamein, það vita fáir,“ nefnir Teitur.
„Ristilkrabbamein er næstalgengasta dánarorsök tengd
krabbameinum á Íslandi og þriðja algengasta krabbamein
beggja kynja.
Teitur segir nokkrar leiðir færar til þess að skima eftir ristilkrabbameini. „Almennt er
viðurkennt í dag að leit að duldu blóði í hægðum í einkennalausum einstaklingum er besta
leiðin til að greina og lækna ristilkrabbamein á frumstigi. Þá er ristilspeglun besta leiðin til
eftirfylgdar með slíkum sjúkdómi. Mikilvægt er að muna að ristillinn er í raun og veru langt
rör með margvíslega starfssemi utan þess að skila frá okkur hægðum, krabbameinið vex
inní þetta holrými í langflestum tilvikum sem svokallað kirtilæxli og getur því verið lengi að
þróast án þess að gefa einkenni eins og verki, megrun eða ferst blóð með hægðum. Þess
vegna er mikilvægt að skima fyrir slíkum sjúkdómi með markvissum hætti. Það liggur því
nærri að spyrja hvers vegna við ekki speglum einfaldlega alla sem eru í þessari áhættu? Teitur
svarar því til að speglunin byggir á sérþekkingu, er mannaflsfrek og tekur tíma. Því sé ekki
raunhæft að spegla alla, auk þess fylgi henni alltaf ákveðin áhætta. „Það verður að sortera
þá einkennalausu einstaklinga sem eiga að fara í speglun með leit að duldu blóð í hægðum,
það er búið að sýna fram á allt að 30-40% lækkun nýgengis með slíkri aðferð nái hún til sem
flestra. “
Teitur Guðmundsson
Barðist við krabba-
mein á meðgöngu
Áhættusöm aðgerð
Æxli í ristli var fjarlægt
úr Írisi Björk Viðarsdóttur
þegar hún var ólétt að sínu
þriðja barni. mynd EyþóR ÁRnason
Kristjana Guðbrandsdóttir
kristjana@dv.is
Viðtal
n Fór í áhættusama aðgerð komin sex mánuði á leið
Erfiðara að vera aðstandandi en sjúklingur