Dagblaðið Vísir - DV - 27.03.2013, Blaðsíða 18

ÍBÚAR Á REYKJANESI
Í VERSTU MÁLUNUM
18 Fréttir 27. mars-2. apríl 2013 Páskablað
n Íbúar í Sandgerði og í Vogum eru langskuldsettastir n Íbúar í Garðabæ og á Seltjarnarnesi í betri málum
S
amkvæmt gögnum um
eignir og skuldir Ís-
lendinga sem birtar eru á
vefsíðu ríkisskattstjóra er
dreifing á hlutfalli skulda
vegna íbúðakaupa mjög misjöfn
eftir sveitarfélögum á Íslandi.
Þannig má sjá í töflu með frétt
að íbúar margra sveitarfélaga á
landsbyggðinni skulda mjög mikið
vegna íbúðakaupa.
Hvergi virðist ástandið þó jafn
slæmt og í ýmsum sveitarfélögum
á Reykjanesi. Verst er ástandið
í Sandgerði og í Sveitarfé-
laginu Vogum en þar eru fast-
eignaskuldir í hlutfalli við verð-
mæti fasteigna um 76 prósent. Þá
greindi DV nýlega frá því að um 25
prósent af fullnustueignum sem
Íbúðalánasjóður hefði tekið yfir
væru á Suðurnesjum.
Ástandið á þessu svæði virð-
ist því vera slæmt og áberandi
verst í Sandgerði og í Sveitarfé-
laginu Vogum eins og áður kom
fram. Á hinn bóginn virðast íbú-
ar í Garðabæ og á Seltjarnarnesi
vel ráða við íbúðaskuldir sín-
ar ef miðað er við þessa tölfræði.
Þannig eru fasteignaskuldir í hlut-
falli við verðmæti eigna um 36
prósent í Garðabæ og sama hlut-
fall nemur einungis 25 prósentum
á Seltjarnarnesi. Íbúar á Álftanesi
skulda hins vegar mest af öllum
sveitarfélögum landsins en fast-
eignaskuldir í hlutfalli við verð-
mæti eigna er þó nálægt meðal-
tali þar eða um 54 prósent. Einnig
má sjá í töflu með frétt að hlutfall-
ið fyrir allt landið var að meðal-
tali um 35 prósent á árunum 1994
til 2008. Hlutfallið var hins vegar
komið í 51 prósent árið 2011 og
því virðast fasteignaskuldir lands-
manna vera að hækka mikið á
sama tíma og verðmæti fasteigna
hækkar ekki í sama hlutfalli.
Íbúar á Reykjanesi í vítahring
Viðmælandi sem DV ræddi við
segir að eftir bankahrunið hafi
nokkurs konar spírall orðið á
ákveðnum svæðum eins og á
Reykjanesi. Ef mikið af húsnæði er
yfirtekið af lánveitendum í ákveðn-
um hverfum eða sveitarfélögum
og það fer síðan á nauðungarupp-
boð getur það oft leitt til þess að
fasteignaverð á viðkomandi stað
lækki samfara því. Það leiði síðan
til þess að enn fleiri lendi í vand-
ræðum í kjölfarið og má segja að
ákveðin vítahringur skapist.
Svipað gerðist í Bandaríkjunum
í kjölfar vandræða vegna svokall-
aðra undirmálslána sem hófust í
ágúst árið 2007. Íbúar á ákveðn-
um svæðum þar sem mikil upp-
bygging íbúðarhúsnæðis varð
vegna ofgnóttar lánsfár lenda því
í vandræðum, bæði vegna hækk-
andi afborgana fasteignalána
samfara raunlækkun á verðmæti
fasteigna. Þeir sem vilji selja fast-
eignir sínar geti ekki selt. Nánar er
fjallað um ástandið á Reykjanesi
í kassa með frétt þar sem rætt er
við Árna Sigfússon, bæjarstjóra í
Reykjanesbæ, og Ragnheiði Elínu
Árnadóttur, þingmann Sjálfstæð-
isflokksins í Suðurkjördæmi.
Í svari sem birtist á vefsíð-
unni spyr.is um miðjan mars kom
fram að frá upphafi árs 2009 hefði
Íbúðalánasjóður leyst til sín 2.642
íbúðir, Íslandsbanki 630 íbúðir,
Landsbankinn 605 íbúðir, Arion
banki 492 íbúðir og Drómi 276
íbúðir. Er því alls um að ræða 4.645
íbúðir.
Þá má nefna að um 370 millj-
arðar króna eða nærri 45 prósent
af útlánum Íbúðalánasjóðs hvíla
á fasteignum þar sem lánin eru
hærri en fasteignamat hússins.
Ekki liggur ljóst fyrir hvernig þau
útlán dreifast yfir landið en af
þeim eignum sem Íbúðalánasjóð-
ur hefur yfirtekið eru einungis um
20 prósent á höfuðborgarsvæðinu.
Frost á fasteignamarkaði
Ásgeir Jónsson, lektor í hagfræði
við Háskóla Íslands, segir að þessi
tölfræði sem sýni fasteignaskuld-
ir eftir sveitarfélögum sé mjög
áhugaverð. „Það sem einkum
skýrir þennan mismun gæti verið
tvennt. Annars vegar aldurskipting
íbúa og hins vegar mjög hröð upp-
bygging. Það er einkum kynslóðin
sem er nú á þrítugs- og fertugsaldri
sem skuldar mest og er með verstu
eignastöðuna. Þetta er oftar en ekki
barnafólk sem ákvað að stækka við
sig og kaupa nýtt húsnæði á árun-
um 2004 til 2008 og hafði ekki náð
að byggja upp eigið fé fyrir koll-
steypuna 2008,“ segir Ásgeir.
Þá hafi uppbygging verið mjög
hröð á ákveðnum svæðum úti
á landi á þessum árum og mik-
ið framboð hafi haldið verðinu
þar niðri. „Þegar sveitarfélögin er
borin saman sést að skuldastaðan
virðist verst í vaxtarsveitarfélög-
um þar sem bæði er mjög mikið af
barnafólki og mikið framboð hef-
ur verið á nýjum eignum. Þetta á
til dæmis við um þau sveitarfélög
sem hafa hæstu skuldirnar á íbúa,
svo sem eins og Álftanes, Mosfells-
bæ, Sveitarfélagið Voga og Garða-
bæ,“ segir hann.
Það sé þó öllu verra ef sambland
hárra skulda og mikils framboðs
verði til þess að frysta fasteigna-
markaðinn á ákveðnum svæðum
og haldi verði þar niðri. „Þá get-
ur myndast vítahringur þar sem
skuldavandræði leiða til þess fólk
missir húsin sín sem aftur verður
til þess að lækka fasteignaverð enn
meira og rýra eiginfjárstöðu fólks
enn frekar á svæðinu. Hins vegar
er reynslan sú að fasteignaverð á
landsbyggðinni er mjög tengt at-
vinnuástandi á hverjum stað,“ seg-
ir Ásgeir. Fyrir einstaka staði sé
meiri atvinna og betri laun yfirleitt
leiðin úr vandanum. n
Skuldsettu heimilin
Fasteignaskuldir í hlutfalli við verðmæti eigna eftir sveitarfélögum 2011
Sandgerði
76% Vogar76%
Reykjanesbær
61%
Grindavík
58%
Hveragerði
59%
Árborg
51%
Akranes
53%
Vestmannaeyjar
44%
Ísafjarðarbær
46%
Dalvíkurbyggð
54%
Akureyri
47%
Vopnafjörður
41%
Fljótsdalshérað
57%
Hafnarfjörður
56%
Álftanes
54%
Mosfellsbær
52%
Kópavogur
47%
Reykjavík
43%
Garðabær
36%
Seltjarnarnes
24%
Annas Sigmundsson
blaðamaður skrifar annas@dv.is
1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
50%
45%
40%
35%
30%
Fasteignaskuldir á landinu
Í hlutfalli við eignir, árin 1994–2011