Dagblaðið Vísir - DV - 27.03.2013, Blaðsíða 28

Sandkorn
S
kýrsla starfshóps innanríkis-
ráðuneytisins um Guðmund-
ar- og Geirfinnsmálið felur í
sér gríðarlegan áfellisdóm yfir
íslensku réttarkerfi. Í skýrsl-
unni er sett fram skýr krafa um að
málið verði tekið upp aftur. Í henni
er undirstrikað að hafið sé yfir allan
skynsamlegan vafa að játningar þeirra
sem dæmdir voru í umræddum mál-
um hafi verið knúnar fram með harð-
ræði, einangrun og öðrum aðferð-
um sem ekki eru boðlegar í siðuðum
samfélögum. Áratugum eftir að hópur
ungs fólks gekk í gegnum óbærilegar
raunir af völdum þeirra sem eiga að
tryggja að réttlætisgyðjan sé í öndvegi
kemur upp það álit sérfræðinga að
svívirða hafi átt sér stað.
Stærsta ábyrgð á málum ber
Hæstiréttur Íslands sem staðfesti
dóma yfir unga fólkinu og lýsti það
sekt um morð eftir að játningar höfðu
verið kreistar fram með pyntingum á
borð við einangrun sem slær út flest
það sem þekkist á okkar tímum. Lög-
regla, fangaverðir og flestir þeir sem
komu að málum lögðust á eitt til að
fullkomna þá svívirðu sem skýrslan
lýsir. Menn sem höfðu fengið það vald
frá samfélaginu að gæta laga og rétt-
lætis lögðust eins lágt og hægt var til
að koma morðsök á hóp ungmenna.
Viðvörunarraddir voru þaggaðar nið-
ur. Fangelsispresturinn Jón Bjarman
tilkynnti um harðræði gegn gæslu-
varðhaldsföngunum en enginn hlust-
aði. Fleiri reyndu að vara við þeim
glæp sem réttarkerfið stóð fyrir en
þögnin ein ríkti. Hér er um að ræða
einn ljótasta kafla íslenskrar réttar-
farssögu.
Á þeim árum sem þessi mál gengu
yfir ríkti sú stemning í samfélaginu að
hin grunuðu væru nánast réttdræp.
Sum þeirra áttu að baki smáglæpi og
virðist svo vera sem níðingum kerf-
isins hafi þótt sjálfsagt að klína á þau
tveimur morðum. Og það vantaði ekki
samstillinguna sem náði allt upp í
Hæstarétt þar sem dómarar fullkomn-
uðu réttarmorðið.
Hæstiréttur Íslands á að baki langa
sögu dómsmorða og pólitískrar spill-
ingar. Sjálfsagt hefur þótt að stjórn-
málamenn skipuðu skussa sem þeim
voru þóknanlegir til að sitja í Hæsta-
rétti. Frændur og vinir hafa orðið
dómarar þrátt fyrir að mikið hafi skort
á í hæfni. Siðblinda hefur einkennt að-
ferðirnar við að koma að rétta fólkinu.
Reyndin hefur verið sú að Hæstiréttur
nútímans hefur dæmt fólk á brengluð-
um forsendum. Um þetta vitna nýlegir
dómar Mannréttindadómstóls Evrópu
þar sem úrskurðað var að dómsmorð
hafi verið framið á íslenskum blaða-
mönnum. Þrátt fyrir þann dóm hefur
enginn dómaranna axlað ábyrgð og
farið. Þeir sitja sem fastast og dæma
áfram eftir eigin geðþótta.
Alvara Geirfinnsmálsins er sú að
líf ungs fólks var bókstaflega lagt í
rúst á grundvelli játninga sem fengn-
ar voru með vafasömum aðferðum.
Árum saman sat þetta fólk í fangelsi.
Sum þeirra hafa helgað líf sitt barátt-
unni við að fá málin tekin upp aftur.
Og tveir þeirra sem harðast urðu úti
dóu án þess að rofaði til í málinu. Ög-
mundur Jónasson innanríkisráðherra
og starfshópurinn sem nú hefur lokið
starfi sínu eiga heiður skilið. Skýrslan
lýsir viðbjóðslegu réttarkerfi. Algjör
óvissa er þó um næstu skref. Það mun
koma til kasta sömu dómstóla að úr-
skurða um endurupptöku sem þeir
hafa áður hafnað. Sömu dómararnir
eiga nú að koma að málum í því skyni
að leiðrétta mistök forvera sinna. Þar
liggur hundurinn grafinn. Íslenskir
dómstólar hafa ekki sýnt að þeim sé
treystandi til þess að leiðrétta mistök
fortíðarinnar. Forherðing þeirra hefur
verið nær algjör. Hæstiréttur Íslands
hefur sýnt og sannað að þar á bæ axla
menn ekki ábyrgð. Dómarar sem gera
alvarleg mistök í störfum sínum eiga
að víkja og axla þannig sína ábyrgð.
Nú þarf samfélagið allt að tryggja að
þolendur í Geirfinnsmálinu fái sann-
gjarna niðurstöðu í sín mál. Það gerist
ekki nema fram fari allsherjaruppgjör
í þessum málum. Réttarmorð mega
ekki viðgangast í ríki sem telur sig vera
siðmenntað.
Heppinn Björgólfur
n Björgólfur Thor Björgólfsson,
fyrrverandi eigandi Lands-
bankans, virðist ekki vera
undir stækkunargleri sak-
sóknara vegna markaðs-
misnotkunarmáls Lands-
bankans. Aftur á móti virðist
Sigurjón Árnason, fyrrverandi
bankastjóri Landsbankans,
þurfa að taka á sig sökina
fyrir ýmis lán sem veitt voru
til viðskiptafélaga Björgólfs
Thors í þeim tilgangi að halda
uppi verði á hlutabréfum
bankans. Í því samhengi má
nefna að enginn tölvupóstur
á milli Björgólfs Thors og Sig-
urjóns hefur ratað í fjölmiðla,
líkt og í tilfelli Lárusar Welding
og Jóns Ásgeirs Jóhannessonar
sem dæmi.
Lögheimili á Kýpur
n Samherji er ekki eina ís-
lenska fyrirtækið sem hef-
ur tengsl við Kýpur. Nokkur
félög tengd
Björgólfi Thor
Björgólfssyni
voru skráð á
Kýpur fyrir
bankahrunið.
Má þar nefna
Bell Global
og Givenshire Equities. Þá
var rússneska bjórfyrirtæk-
ið Bravo stofnað á grunni
sex fyrirtækja sem skráð
voru í Limassol á Kýpur. Var
Björgólfur Thor stjórnarfor-
maður þeirra allra. Einnig
má nefna að Björgólfur Thor
var með skráð lögheimili sitt
á Kýpur áður en hann færði
það til Bretlands.
Fjallagarpar í háska
n Á næstu vikum mun koma
í ljós hvort fjallgöngugörpun-
um Guðmundi Stefáni Maríus-
syni og Ingólfi Geir Gissurarsyni
tekst að klífa Mount Everest,
hæsta fjall í heimi. Áður hafa
nokkrir Íslendingar komist
á toppinn en félagarnir, sem
eru fimmtugir, yrðu þeir elstu
úr þeim hópi til að ná þessum
áfanga. Báðir eru þaulreynd-
ir fjallamenn og hafa lent í
ýmsum uppákomum. Guð-
mundur Stefán lenti í háska
á Esjunni í vetur þegar hann
týndist í illviðri og var bjargað
á elleftu stundu af björgunar-
sveitarmönnum.
Friðrik í stuði
n Skjár Einn er á umtalsverðri
siglingu þessa dagana undir
stjórn Friðriks Friðrikssonar. Eft-
ir að hafa glímt við tap undan-
farin ár er svo að sjá sem jafn-
vægi sé að nást. Jón Ásgeir
Jóhannesson, skuggastjórn-
andi 365 hefur haft mikinn
áhuga á framgangi Skjásins
og um tíma vildi hann kaupa
hann til að sameina Stöð 2.
Nú er hermt að uppganga
Skjásins valdi honum og Ara
Edwald, forstjóra 365, gífurleg-
um áhyggjum og þá ekki síst
vegna þess að sjálfir glíma þeir
við mikinn fólksflótta út úr
fjölmiðlaveldi sínu.
Ég sé börnin mín
á hverjum degi
Galdrakarl þegar
kemur að gríni
Flugstjórinn Davíð Ásgeirsson segir EasyJet fjölskylduvænt fyrirtæki. – DV Jón Gnarr er fyndnasti Íslendingurinn samkvæmt álitsgjöfum DV. – DV
Viðbjóðslegt réttarkerfi„Viðvörunar-
raddir voru
þaggaðar niður
Þ
jóðaratkvæðagreiðslan 20. októ-
ber 2012 snerist um annað og
miklu meira en nýja stjórnarskrá.
Atkvæðagreiðslan var langmark-
verðasta kosning í sögu landsins. Aldrei
áður hefur Alþingi boðið kjósendum að
kjörborði til að fjalla á einu bretti beint
og milliliðalaust um nokkur helztu álita-
mál stjórnmálanna, þar á meðal jafnt
vægi atkvæða og auðlindir í þjóðareigu.
Ekki bara það: í þjóðaratkvæðagreiðsl-
unni sátu kjósendur allir við sama borð,
vægi atkvæða var jafnt. Misvægi atkvæð-
isréttar hefur verið ágreiningsefni allar
götur frá 1849, þegar Fjölnismaðurinn
Gísli Brynjólfsson lagði fyrstur manna
fram tillögu um jafnan atkvæðisrétt.
Auðlindamálin hafa verið deilumál frá
því um 1970. Vegna lýðræðishallans á
Alþingi hefur minni hluti kjósenda alla
tíð fengið að ráða för í báðum þessum
málum.
Við sama borð
Í alþingiskosningum hafa kjósend-
ur hingað til aðeins getað kosið óbeint
um einstök mál með því að velja milli
stjórnmálaflokka upp á von og óvon. At-
kvæði vega enn misþungt eftir búsetu.
Ólíkt alþingiskosningum var þjóðarat-
kvæðagreiðslan 20. október sannköll-
uð lýðræðisveizla. Þar sátum við öll við
sama borð og gátum kosið beint um
auðlindir í þjóðareigu (83% kjósenda
sögðu já), persónukjör (78% sögðu
já), beint lýðræði með tíðari þjóðar-
atkvæðagreiðslum (73% sögðu já) og
jafnt vægi atkvæða (67% sögðu já). Nýja
stjórnarskráin, sem 67% kjósenda sögðu
já við, tryggir allt þetta og ýmsar aðrar
mikilvægar réttarbætur handa fólkinu í
landinu, t.d. upplýsingafrelsi, óspilltar
embættaveitingar, víðfeðmari mann-
réttindi, meiri umhverfisvernd, traustari
stjórnskipan og margt fleira. Frumvarp-
ið liggur nú fullbúið frammi á Alþingi
og bíður afgreiðslu fyrir þinglok í sam-
ræmi við opinberar yfirlýsingar 32ja al-
þingismanna af 63. Með því að daðra nú
opinskátt við hugmyndina um að hafa
þjóðaratkvæðagreiðsluna að engu, brýt-
ur Alþingi blað. Alþingi ögrar lýðræðinu
með því hóta því að hafa að engu vilja
kjósenda, sem birtist í skýrum svörum
þeirra við þeim brýnu spurningum, sem
þingið sjálft bað kjósendur um að svara.
Lýðræðið í landinu er ekki lengur í ör-
uggum höndum á Alþingi.
Virðingarleysi
Hvað fyndist mönnum, ef alþingismenn
leyfðu sér að umgangast úrslit alþing-
iskosninga af sama virðingarleysi og þeir
sýna nú margir úrslitum þjóðaratkvæða-
greiðslunnar 20. október? Hvað fyndist
mönnum, ef stjórnmálaflokkur með 30%
fylgi slægi eign sinni á þau 21%, sem
sátu heima, segðist í raun og veru hafa
51% fylgi og ætti því rétt á að fá að ráða
för? Hvað fyndist mönnum, ef alþing-
iskosningar væru kallaðar marklaus
skoðanakönnun? Hvað fyndist mönn-
um, ef þingmenn segðust líta svo á, að
nauðsynlegt væri að bera úrslit alþing-
iskosninga undir sérfræðinga? Hvað
fyndist mönnum, ef þingmenn segðu,
að í ljós myndi koma í næstu kosning-
um, hvort raunverulegur vilji hefði búið
að baki úrslitum síðustu kosninga?
Allt þetta og enn meira hafa alþingis-
menn leyft sér að segja um þjóðarat-
kvæðagreiðsluna 20. október. Þeir reyna
þannig að skjóta sér undan skýrum
dómi kjósenda. Þeir svífast einskis.
Sérfræðingar í sviknum loforðum
Hvers virði er nú loforð Alþingis um
þjóðaratkvæðagreiðslu um inngöngu
Íslands í ESB, þegar þingmenn velkj-
ast fyrir allra augum í vafa um, hvort
þeir þurfi að virða úrslit þjóðaratkvæða-
greiðslunnar 20. október? Þingmenn,
sem reyna nú að standa í vegi fyrir
framgangi þjóðarviljans í stjórnarskrár-
málinu,virðast taka eigin hag fram yfir
almannahag. Þeir sjá í hendi sér sum-
ir hverjir, að jafnt vægi atkvæða myndi
rýra möguleika þeirra til að ná endur-
kjöri til Alþingis. Þeir sjá í hendi sér, að
nýting auðlinda í þjóðareigu á jafn-
réttisgrundvelli myndi skera á togvír-
inn, sem bindur suma þeirra við út-
vegsmenn eins og Styrmir Gunnarsson
fv. ritstjóri Morgunblaðsins hefur lýst
öðrum mönnum betur á prenti. Þeir sjá
í hendi sér, að upplýsingafrelsi myndi
gegnumlýsa leyndarhjúpinn, sem sum-
ir þeirra hafa legið undir óáreittir og
farið sínu fram. Þeir sjá í hendi sér, að
óspilltar embættaveitingar munu valda
þeim raski og vinum þeirra. Þeim má
ekki líðast að standa í vegi fyrir fram-
gangi þjóðarviljans eins og hann birtist
í þjóðaratkvæðagreiðslunni 20. október.
Úrslit hennar standa.
Lýðræðisveizluspjöll
Kjallari
Þorvaldur
Gylfason
Útgáfufélag: DV ehf. Stjórnarformaður: Ólafur M. Magnússon Ritstjóri: Reynir Traustason (rt@dv.is) Fréttastjóri: Ingi Freyr Vilhjálmsson (ingi@dv.is) Umsjón helgarblaðs: Ingibjörg
Dögg Kjartansdóttir (ingibjorg@dv.is) Umsjón innblaðs: Kristjana Guðbrandsdóttir (kristjana@dv.is) Framkvæmdastjóri og vefstjóri DV.is: Jón Trausti Reynisson (jontrausti@dv.is)
Sölu- og markaðsstjóri: Heiða B. Heiðarsdóttir (heida@dv.is) Umbrot: DV Prentun: Landsprent Dreifing: Árvakur DV á netinu: www.dv.is
F R J Á L S T, Ó H Á Ð D A G B L A Ð
Heimilisfang
Tryggvagötu 11
Hafnarhvoli, 2. hæð
101 Reykjavík
FRÉTTASKOT
512 70 70 DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins á stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Öll viðtöl blaðsins eru hljóðrituð. Notkun á efni blaðsins er óheimil án samþykkis.
512 7000
512 7010
512 7080
512 7050
AÐALNÚMER
RITSTJÓRN
ÁSKRIFTARSÍMI
AUGLÝSINGAR
28 27. mars-2. apríl 2013 Páskablað
Leiðari
Reynir Traustason
rt@dv.is
„Þeir reyna þannig
að skjóta sér und-
an skýrum dómi kjós-
enda. Þeir svífast einskis.