Dagblaðið Vísir - DV - 27.03.2013, Blaðsíða 47

Viðtal 47Páskablað 27. mars-2. apríl 2013
með annan fótinn úti í París. Á
milli meðferða fór hún þangað.
Vigdís fór þá með henni út og sat
þar við skriftir á meðan María náði
bata. „Hún var mikil stoð. Eins
myndi ég helst vilja giftast öllu
þessu fólki sem vinnur á krabba­
meinsdeildinni. Ég var svo ber­
skjölduð og kunni vel að meta allt
gott sem var gert fyrir mig en það
var ekki ein manneskja sem ekki
var elskuleg.“
Þegar María fann hnúðinn sagði
hún samt engum frá því. „Ég fer yf­
irleitt mínar eigin leiðir. Ég var ekki
búin að segja Vigdísi að ég hefði
fundið eitthvað sem ég ætlaði að
láta skoða, ekki fyrr en ég þurfti að
fara í ómun til að athuga hvort þetta
væri illkynja. Ég fer ekki með allt til
hennar þó að við séum góðar vin­
konur. Þarna er ég sérstök, ég tekst
yfirleitt á við hlutina ein. Mér finnst
það betra.
En þegar ég fékk að vita að þetta
væri illkynja æxli þá hitti svoleiðis
á að ég átti frænku sem vann við
krabbameinsleitina og hún gekk
beint í flasið á mér þegar ég kom
út. Ég felldi nokkur tár og hún hélt
utan um mig án þess að vita að hún
myndi seinna lenda í þessu líka. Svo
hringdi ég í Vigdísi og sagði
henni að þetta væri illkynja
og hún sagði bara „já, ertu
að koma heim?“ Hún áttaði
sig ekki á því sem ég var að
segja, ekki fyrr en ég kom
heim og þá spurði hún
„hvað sagðir þú eiginlega?“
Þetta var dálítið sér­
stakur tími. Þetta gat ver­
ið byrjunin á endinum en
einhvern veginn hélt ég
ró minni. Það varð bara
að koma í ljós hvort þetta
væri minn tími eða ekki.“
Hafnaði ástinni
María hefur aldrei treyst
á neinn nema sjálfa sig.
Kannski af því að hún var svo lengi
ein og varð að vera sjálfstæð, er ein­
birni og ættleidd í þokkabót. „Ætt­
leiðingin mótaði mig mikið. Þegar ég
stóð frammi fyrir því að eignast barn
með manni sem ég var ekki gift þá
fann ég svo sterkt fyrir þessari tilfinn­
ingu að vera skilin eftir.
Ég vildi ekki eignast barn sem
hefði ekki föður og móður og eðli­
lega umgjörð. Þannig að ég varð
nokkuð snemma viss um að ég myndi
hvorki gifta mig né eignast barn.
Þegar ég varð of ástfangin fann ég fyr­
ir gífurlegri hræðslu við það að gift­
ast eða skuldbinda mig með þessum
hætti. Ég var viss um að ef ég myndi
skrifa undir eitthvað svona heilagt þá
myndi hann fara frá mér.“
Vonbiðlarnir voru margir, en einn
þeirra átti sérstakan stað í hjarta
Maríu sem hallar sér fram og spyr
hvort mér sé sama þótt hún kveiki sér
í annarri sígarettu. „Ég var ástfangin
af honum, ég treysti honum og virki­
lega elskaði hann en ég treysti mér
ekki til þess að giftast honum þegar
hann bað mín.
Á sama tíma fannst mér það órök­
rétt að vera svona hrædd, ég elskaði
manninn, af hverju þorði ég ekki
að sleppa tökunum og gefa honum
tauminn? Þetta var allt í lagi.
Eina skýringin sem ég gat fundið
var þessi höfnunartilfinning sem sat
eftir inni í mér og hræðslan við höfn­
un sem fann fyrir á stórum tíma­
mótum. Þessi tilfinning sat eftir inni
í mér og hún verður alltaf til staðar
og stjórnar því hvernig ég bregst við,
sama hversu órökrétt það er. Það eru
ýmsar tilfinningar í frumum fólks,“
segir María þar sem hún situr bein
í baki á móti mér og púar reyknum
frá sér, með Capri milli fingranna og
munninn fullan af súkkulaðikúlum.
Fóstureyðingin
Áratugum síðar hittust þau aftur.
„Ég sagði honum þá að ég skildi vel
af hverju ég hefði verið svona skotin
í honum á sínum tíma, af hverju ég
elskaði hann svona heitt. Hann gift­
ist konu sem var ekkja og hafði verið
gift vini hans, aðallega af því að hún
minnti hann á mig. Þetta voru mjög
sterkar tilfinningar sem við bárum til
hvors annars.“
Samt segist hún ekki sjá eftir
neinu. Eftirsjá er ekki hluti af lífi henn­
ar. „Þegar ég tók ákvörðun um að
fara í fóstureyðingu þá fór ég vel yfir
hvað það myndi þýða að fæða barn.
Það var algjörlega skýrt í mínum huga
að ég myndi ekki fæða barn í þennan
heim nema ég gæti gefið því föður og
öryggi. Ég var ekki tilbúin til að gift­
ast þessum manni og sá mig ekki fyrir
mér sem einstæða móður. Ég var enn
á fullu í vinnu.
En ég vissi líka að það þýddi ekkert
að iðrast þess seinna. Ég tók ákvörðun
út frá minni bestu sannfæringu á
þeim tíma og má ekki gleyma því þótt
tilfinningarnar breytist. Það þýðir
ekkert að hugsa til þess að annars
ætti ég fullorðið barn í dag,“ segir hún
æðrulaus.
Eftir smá umhugsun segir hún
reyndar: „Jú, það geta verið einhverjir
smáhlutir sem ég sé eftir. Ég hefði
kannski getað verið betri. Ég hef alltaf
reynt að særa ekki fólk en hugsa nú
að ég hafi samt sært einhverja og mér
finnst það leiðinlegt. En það er eins og
lífið er, það eru þessar einhliða ástir.
Ég hef aldrei vísvitandi gengið úr vegi
mínum til þess að særa neinn og þar
af leiðandi verð ég bara að sætta mig
við að svona var þetta.“
Auðvelt að elska konu
Afstaða hennar til ástarinnar er
opin og falleg, hún verður ástfangin
af einstaklingum óháð kyni þeirra.
„Auðvitað eru ekki allir eins og ég
en mér finnst þetta einfalt. Það er
jafn auðvelt að vera jákvæður eins og
neikvæður og það er jafn auðvelt að
elska karlmann og að elska konu. Það
er manneskjan sem þú elskar. Mér
þykir almennt vænt um fólk og ef til­
finningarnar eru svo sterkar að þær
leiða að einhverju þá finnst mér það
allt í lagi. Ef tilfinningarnar eru gagn­
kvæmar, ég meina – hvað gerir mað­
ur þá?“
Talandi um fordóma, rætið umtal
og illkvittni í hennar garð sem var
meiri hér á árum áður. „Þá komum
við að óttanum við álit annarra. Þegar
ég vann fegurðarsamkeppnina þá var
ég löng og mjó og með komplexa. Allt
í einu varð ég þekkt og fór að heyra
sögur um mig. Ég átti meðal annars
að hafa haldið við giftan mann. Þetta
fékk mikið á mig ég og ég velti því fyrir
mér hvernig fólk gæti talað svona. En
það var ekki langt tímabil því ég sá
að ég gæti ekki eytt tíma mínum og
orku í vangaveltur um
hvernig aðrir hugsuðu
um mig. Þá myndi ég
aldrei gera neitt ann­
að. Síðan hef ég verið
frjáls hvað það varðar.“
Huldukonan
Á borðinu stend­
ur skál sem er full af
súkkulaði kúlum sem
María sýgur á meðan
hún talar. „Ég býð þér
ekki einu sinni upp á
vatn,“ segir hún allt í
einu. „Viltu meira te? Ég
á líka sykurlaust appelsín og malt.“
Hún stendur upp og gengur að
vaskinum, lætur vatn renna í glas og
réttir mér. Segir að hvergi á Íslandi
sé eins gott vatn og hér á Ströndum.
„Enda er ég með brennivínskút hér
undir,“ segir hún stríðnislega.
Hún hatar viðtöl og er nánast hætt
að veita þau. En fyrst hún er að þessu
á annað borð ákvað hún að segja allt.
Svo ég spyr um gleðina. „Gleðin er hér
með þér,“ segir hún brosandi. Bætir
því svo við að hún sé engin stjórnlaus
gleðimanneskja. „Ég kalla það gleði ef
mér líður vel og er sátt.
Þegar ég var yngri var ég í senn
þung og ungæðisleg. Í mörg ár var
þessi huldukona, blóðmóðir mín,
að trufla mig. Foreldrar mínir voru
yndislegt fólk, ég elskaði þá ofboðs­
lega heitt og þeir elskuðu mig. Engu
að síður eyddi ég miklum tíma í að
velta því fyrir mér hver ég væri og var
alltaf að reyna að finna eitthvert ör­
yggi.
Á endanum hugsaði ég sem svo
að mér hefði alltaf verið ætlað að
fara til foreldra mína, fyrst þeir gátu
ekki eignast barn hefði ég valið blóð­
móður mína því ég vissi að hún
myndi gefa mig frá sér og þá myndu
þeir taka mig. Ég er henni óskaplega
þakklát fyrir það að fæða mig og láta
mig frá sér. Ég veit að með því að segja
þetta er ég í þversögn við sjálfa mig
því undirliggjandi er þessi höfnun,
þessar spurningar, af hverju gaf hún
mig frá sér? af hverju vildi hún ekki
eiga mig?“
Ættleidd
María vissi ekki að hún væri ættleidd
fyrr en hún var orðin tólf ára og vin­
kona hennar sagði henni það. „For­
eldrar mínir voru mjög vel gefið fólk
og ég veit ekki hvað olli því að þau
ætluðu sér aldrei að segja mér þetta.
Það var einhver blekking. Mamma
hafði mjög sterka réttlætiskennd og
ég er viss um að hún hafi iðrast þess
að hafa ekki sagt mér þetta fyrr en
það var orðið svo langt um liðið að ég
hugsa að hún hafi ekki vitað hvernig
hún ætti að gera það.“
Kannski hafði það áhrif að hún
hafði áður tekið að sér að passa son
bestu vinkonu sinnar sem var svo
sóttur skyndilega og lést þegar Goða­
fossi var sökkt. „Mamma elskaði
þennan dreng mjög mikið og pabbi
líka. Ég kom til þeirra nokkrum
mánuðum eftir að hann var farinn
frá þeim og nokkrum mánuðum eftir
að hann dó. Mamma varð aldrei söm
eftir það, hún gekk fjörur og leitaði
hans.“
Eftir að hafa látið drenginn frá
sér ætluðu þau ekki að taka ann­
að barn að sér. Forstöðukonan á
fósturheimilinu þar sem María var
hringdi nokkrum sinnum í þau en
þau sögðu alltaf nei. Örlögin hög­
uðu því þó þannig að í eitt skiptið var
móðir Maríu í fermingu fyrir sunn­
an þegar það gerði vont veður og for­
stöðukonan hringdi. Amma Maríu
lagði þá til að þær færu mæðgurnar
til þess að kíkja á barnið. Eftir það
varð ekki aftur snúið. „En ég held að
mamma hafi alltaf verið hrædd um
að blóðmóðir mín kæmi að sækja
mig. Hún ætlaði ekki að láta taka af
sér barn númer tvö.“
Sá mynd af móður sinni
Einu sinni hafði kona samband við
vinkonu hennar og sagðist vera
með skilaboð frá móður hennar.
„ Faðir þessarar konu stakk af frá fjöl­
skyldunni og tók saman við blóð­
móður mína. Þau fóru saman til
Bandaríkjanna þar sem hún hafði
uppi á þeim. Þar fékk hún spólu sem
ég horfði á og þá sá ég móður mína
í fyrsta sinn. Hún hafði verið lagleg
stúlka þegar hún var yngri en þarna
var hún orðin fullorðin og tekin eft­
ir víndrykkju og ég vorkenndi henni.
Mér fannst ég ekki eiga neitt sameig­
inlegt með henni,“ segir María.
Einu sinni töluðu þær saman í
síma. „Þá grét hún bara. Síðan ætlaði
hún að koma til Íslands með eigin­
manni sínum og þá ætluðum við að
hittast en þau hvorki komu né létu
vita af sér. Það er kannski ljótt að
segja það en ég var hálffegin því.“
Móðir hennar er látin og lést án
þess að hitta dóttur sína aftur. „Mín
fjölskylda er það fólk sem ég ólst upp
með. Þó að sama blóð hafi runnið í
æðum mínum og móður minnar þá
voru engin tengsl á milli okkar.“
Hún teygir sig í tölvuna um leið
og hún segist ætla að sýna mér svo­
lítið. Þar opnar hún mynd af sér með
foreldrum sínum og það er sláandi
hvað hún er lík föður sínum sem hún
er þó ekkert skyld. „Mér finnst þetta
hlægilegt,“ segir hún hlýlega.
Fann fyrir alsælu
Hér var hún alin upp og hér eru
hennar rætur. „Á öllu mínu flakki
hefur mér hvergi liðið eins vel og hér.
Mér finnst gott að vera í þessu návígi
við náttúruna, í einfaldleikanum.
Kannski af því að ég hef lifað í alls
kyns heimum.“
Árið 2001 gaf hún út bók með
svarthvítum myndum af náttúru Ís­
lands. Þá fór hún upp um fjöll og
firnindi og víða um hálendið. „Einu
sinni var ég nærri tvær vikur ein á
ferð uppi á Sprengisandi. Þá hafði
ég ekki látið vita hvert ég væri að
fara eða hvað ég væri að gera. Við
Kaldadal fór ég út á gamlan slóða og
var allt í einu komin á veg þar sem
grjótið var svo hvasst að ég hugsaði
með mér hvað í ósköpunum ég ætti
að gera ef dekkið myndi springa. Þá
fann ég hvað ég var í raun geggjuð að
fara í svona ferðalag án þess að láta
vita af mér.
Engu að síður fannst mér erfitt
að koma til baka. Ég hefði þess
vegna getað gengið í björg,“ segir
hún hlæjandi. „Lífið var voða ljúft.
Það var ekkert sem truflaði mig og
það var ekkert að. Ég náði einhverri
tengingu við náttúruna og held að ég
hafi orðið léttgeggjaðri en vanalega,
ég fann fyrir alsælu og það var ekki
mjög heillandi tilhugsun að snúa
aftur til byggða. Mér leið best þarna.
Á svona stað, eins og hér í Árnes­
hreppi, næ ég þessari tengingu líka.“
Komin aftur heim
Enda bendir María á að ef stærð
hreppsins sé deilt niður á íbúafjölda
hafi hver íbúi 20 ferkílómetra út af
fyrir sig. „Þetta er svolítið sérstakt
samfélag. Hér er um að ræða eitt af­
skekktasta sveitarfélag landsins og
jafnframt eitt það einangraðasta. Hér
geisa vindar og vetrarhörkur og haf­
ís lokar fjörðum og vogum er verst
árar. En svo er sumarið hvergi jafn
fagurt og í ljómanum af miðnætur­
sólinni. Kynslóð fram af kynslóð hef­
ur fólk lifað við þessa einangrun og
veðurskilyrði. Lifnaðarhættir fólks­
ins hafa lítið breyst, hér býr fólk sem
kosið hefur að lifa við rætur sínar, við
sitt hjarta en það er í engu frábrugðið
þér eða mér.“
Með heimildamyndinni er hún að
láta gamlan draum rætast en strax á
áttunda áratug síðustu aldar var hún
komin með nokkuð skýra mynd af
því hvernig hún sæi slíka mynd fyrir
sér. Nú hefur hún verið að í fjögur ár
og á aðeins eftir að ná nokkrum skot­
um til viðbótar til þess að fullkomna
tökurnar. Þá þarf bara að fjármagna
framhaldið. „Fólk hefur opnað bæði
heimili sitt og hjarta fyrir mér og
myndin er tekin með fólkinu en ekki
af því. Og ég er komin aftur heim.“
Hún horfir á mig og segir: „Í raun
er ég ánægð með að geta sagt það
sem ég ætla að segja. Þegar ég lít
yfir líf mitt er ég óendanlega þakk­
lát. Það fara allir í gegnum einhverja
erfiðleika og það gerði ég líka. Erfið­
leikarnir breyttu mér en sem betur
fer náðu þeir ekki að eyðileggja mig.
Þannig að ég get heiðarlega sagt að ég
er gífurlega þakklát fyrir mitt líf og ég
meina það, ég hef fengið svo margt,“
en einlægnin skín úr tárvotum
augum Maríu og bros færist yfir andlit
hennar. n
„Þó að sama
blóð hafi
runnið í æðum
mínum og móð-
ur minnar þá voru
engin tengsl á
milli okkar.
Sló í gegn Blautbols-
myndin var umdeild á
sínum tíma. Hún var
tekin eftir að formleg-
um tökum var lokið og
María ákvað að kæla
sig í sjónum. Þá smellti
ljósmyndarinn af og bjó
til nýtt trend.
Kvikmyndaleikari María gerðist svo fræg að leika í kvikmynd en fann strax að það átti ekki við hana. Hún sneri sér því að öðru.