Dagblaðið Vísir - DV - 19.07.2013, Blaðsíða 24

á því að ég hefði ekki gert neitt rangt
sem gerði það að verkum að ég ætti
að hætta alfarið í pólitík. Mitt mat
var því að ég ætti að víkja til hliðar á
meðan málin væru að skýrast,“ seg­
ir hann alvarlegur í bragði. Ég spyr
hann hvort hann hafi ekki óttast á
þessum tímapunkti að ferli hans
væri lokið. „Ég óttaðist það ekki en ég
vissi þó að svo gæti farið. Ég vissi að
ef ferlinum væri að ljúka þá færi ég
bara að gera eitthvað annað. Það tók
mig sólarhring að taka ákvörðunina
um að stíga til hliðar. Ég var úti í Nor­
egi á fundi Norðurlandaráðs þegar
skýrslan kom. Þegar ég kom heim
skoðaði ég hana og velti vöngum.
Ráðgaðist við fáa, vissi að vinir mínir
myndu ráðleggja mér að fara hvergi
og ætlaði ekki að standa í þrasi við
þá. Held raunar að ég hafi einungis
rætt þetta við tvo vini mína og fékk
sama ráðið frá báðum; að ég ætti ekki
að fara vegna þeirrar hættu að ég ætti
ekki afturkvæmt. Ákvörðunin um að
víkja var því algerlega mín.“
Undarlegir tímar
Illugi var í launalausu leyfi frá þing­
inu í 18 mánuði. Þetta voru undar­
legir tímar. Hann gat ekki ráðið sig í
fasta vinnu því hann vissi ekki hversu
lengi Sjóður 9 yrði til skoðunar og
hvenær eða hvort hann sneri aftur á
þing. Hann greip því í ýmis verkefni
enda segir hann að honum hafi ekki
verið nein vorkunn að útvega sér eitt­
hvað að gera með þá menntun sem
hann hefur. Hann tók að sér að þýða
skýrslu úr íslensku yfir á ensku, hann
hélt fyrirlestra um efnahagsmál,
vann fyrir almannatengslafyrirtæki
og tók að sér ýmis ráðgjafastörf, eink­
um erlendis. En þar kom að málinu
lauk. Á Alþingi kom fram fyrirspurn
um hvort einhverjir peningar hefðu
verið teknir frá ríkinu til að leysa
mál Sjóðs 9. Steingrímur J. Sigfús­
son sem þá var fjármálaráðherra var
til svara og neitaði að svo hefði ver­
ið. „Það skipti mig miklu máli að það
kæmi fram að almannafé hefði ekki
verið notað til að leysa þetta mál, en
því var oft ranglega haldið fram. Hitt
var, að það var reynt að höfða skaða­
bótamál á grundvelli þess sem kom
fram í skýrslunni um Sjóð 9. Það mál
hrundi allt og var dregið til baka og
það sem ekki var dregið til baka, því
var vísað frá. Auk þessa hafði Aðal­
steinn Jónsson hæstaréttarlögmað­
ur unnið álitsgerð þar sem farið var
yfir þá þætti sem komu fram í skýrslu
rannsóknarnefndarinnar. Hans
niður staða var sú að stjórn sjóðs­
ins bæri hvorki refsi­ né skaðabóta­
ábyrgð í málinu. Þegar þetta lá allt
fyrir fannst mér að málin hefðu
skýrst nægilega til að ég gæti snúið
aftur til minna fyrri starfa á þingi.“
Af hverju ég
„Þetta var bölvað högg. Mótlæti sem
hver og einn verður fyrir, reynir á
hvaða mann fólk hefur að geyma og
hvernig það bregst við þeim áföllum
sem það verður fyrir. Þegar ég settist
í stjórn Sjóðs 9, hugsaði ég með mér
að það væri gott eftirlit með sjóðn­
um af hálfu Fjármálaeftirlitsins, þeir
væru skráðir í Kauphöll Íslands auk
þess sem Seðlabankinn fylgdist með.
Þetta væri gegnsætt kerfi og hlut­
verk stjórnar sjóðsins var ekki að
taka ákvarðanir um einstakar fjár­
festingar, heldur meðal annars að
fylgjast með því að fjárfestingastefnu
væri fylgt og að allt væri samkvæmt
röð og reglu. Ég taldi því í ljósi þessa
að mér væri óhætt að sitja í þessari
stjórn. En síðan hrynur heimurinn
og allt fer á hvolf. Það tóku við margir
mánuðir þar sem lífið snérist um að
vinna sig úr þessu máli og klára það.
Þetta var ekki skemmtilegur tími,
auðvitað hugsaði maður með sjálf­
um sér hvernig í ósköpunum gat
staðið á því að maður væri komin í
svona stöðu. Hvernig mátti það vera.
Ég hefði að sjálfsögðu viljað vera laus
við þetta og það segir sig sjálft að ég
hef örugglega ekki grætt á þessu póli­
tískt, þetta mál á alltaf eftir að fylgja
manni. En við því er ekkert að gera og
það sem ég get örugglega sagt er að
ég hafi lært af þessari reynslu.“
Jónas Fr. hæfur
Nýr kafli í lífsbók Illuga hófst í maí
þegar hann varð mennta­ og menn­
ingarmálaráðherra. Hann var hepp­
inn, fékk það ráðuneyti sem hann
vildi helst. Mörgum brá í brún þegar
eitt hans fyrsta verk var að skipa
flokksbræður sína og vini í stjórn
Lánasjóðs íslenskra námsmanna
ekki síst vakti úlfúð þegar hann skip­
aði Jónas Fr. Jónsson fyrrverandi
formann Fjármálaeftirlitsins sem
stjórnarformann.
„Það er löng hefð fyrir því að
ráðherra setji sína trúnaðarmenn í
stjórn LÍN, ráðherra ber jú ábyrgð
á málaflokknum og velur sér fólk til
þess að fylgja eftir áherslum hans og
ríkisstjórnarinnar. Þetta gerði for­
veri minn Katrín Jakobsdóttir. Hún
rak raunar þá sem voru í stjórninni
þegar hún varð ráðherra og skip­
aði sína trúnaðarmenn. Mér fannst
það ekki óeðlileg aðgerð hjá henni
á þeim tíma. Skipunartími stjórn­
arinnar var liðinn þegar ég kom í
ráðuneytið og því eðlilegt að skipa
nýtt fólk. Ég hef síðan mín rök fyr­
ir því að skipa Jónas. Í fyrsta lagi þá
hefur fámenn þjóð ekki efni á því að
halda hæfileikaríku, reynslumiklu og
menntuðu fólki frá því að taka þátt í
þjóðlífinu. Jónas hefur mikla reynslu
og sennilega er leitun að manni sem
hefur velt því jafn mikið fyrir sér og
hann, hvers vegna bankahrunið
varð. Við erum alltaf að tala um að
læra af þessum atburðum og því
spyr ég: Er þá ekki rétt að nýta þessa
einstaklinga sem voru í hringiðunni
og hafa þurft að horfast í augu við
þetta. Í öðru lagi eru engin dómsmál
í gangi gegn honum. Hann hefur ekki
verið kærður fyrir nokkurn skapaðan
hlut. Hann er síðan fyrrverandi for­
maður Stúdentaráðs og því þekkir
hann starfsemi LÍN vel, þó margt hafi
breyst þar innanbúðar frá því Jónas
var talsmaður stúdenta. Hann hef­
ur því allt til að bera, til að geta sinnt
þessu starfi. Ég vissi alveg að það
myndu einhverjir reyna að gera þetta
tortryggilegt. Ég gekk ekki að því
gruflandi en ég horfði bara á hæfni
hans og til þess að ég gæti treyst hon­
um og því skipaði ég hann.“
Útvarpsgjaldið verður ekki hækkað
Illugi vakti líka upp miklar deilur
þegar hann fékk samþykkta á Alþingi
nýja skipan í stjórn RÚV en fulltrúar í
RÚV eru nú kosnir hlutfallskosningu
á Alþingi.
„Mér finnst eðlilegra að kjörnir
fulltrúar þjóðarinnar á Alþingi kjósi
í stjórn Ríkisútvarpsins, því kjörnir
fulltrúar bera ábyrgð gagnvart kjós­
endum. Ég á ekki von á að ég geri
fleiri breytingar á lögunum um Ríkis­
útvarpið. Það er nýlega búið að sam­
þykkja lög um stofnunina og það er
margt ágætt í þeim.“
RÚV hefur löngum talið að það
fengi ekki nægt fjármagn til rekst­
ursins þrátt fyrir að það fái sérstakt
útvarpsgjald sem nemur nú 18.800
krónum og er lagt á alla landsmenn
á aldrinum 16–69 ára. Það er líka á
auglýsingamarkaði og keppir þar við
fjölmiðla sem þurfa að treysta á aug­
lýsingatekjur til að geta staðið undir
starfsemi sinni.
„Það kemur ekki til greina að
hækka útvarpsgjaldið, ríkisútvarpið
verður að búa við það fjármagn sem
það hefur. Ég skil vel umræðuna um
að taka Ríkisútvarpið af auglýsinga­
markaði. Það skekkir augljóslega
stöðu annarra fjölmiðlafyrirtækja að
Ríkis útvarpið fái bæði fé frá almenn­
ingi og auglýsingatekjur. Það verð­
ur þó að skoða ljósvakamarkaðinn í
heild sinni, meðal annars út frá sjón­
arhóli þeirra sem auglýsa.
Svo verðum við að hafa í huga
að eitt er lagalegt umhverfi Ríkisút­
varpsins og hitt er hvernig fjölmiðla­
umhverfið er að breytast vegna
tæknibreytinga. Ég held að það skipti
verulegu máli fyrir rekstur Ríkisút­
varpsins að það skynji þetta breytta
umhverfi sem hefur orðið vegna
tæknibreytinga. Það er löngu liðin tíð
að fólk almennt sitji og bíði eftir frétt­
um eða þáttum í sjónvarpinu. Stóra
verkefni Ríkisútvarpsins er að bregð­
ast við þessum breytingum.
Rökin fyrir tilvist RÚV eru að það
geri eitthvað sem markaðurinn gerir
ekki eins vel, sinni meðal annars al­
veg sérstaklega innlendri dagskrár­
gerð. Mér finnst til dæmis að Stöð 2
hafi staðið sig betur í framleiðslu á ís­
lensku skemmtiefni en Ríkisútvarp­
ið, þó ég viti að hægt sé að deila um
hvað flokkist undir innlenda dag­
skrárgerð og hvað ekki. Meginhlut­
verk Ríkisútvarpsins er þó að sinna
sögu, menningu og listum þjóðar­
innar, vera vettvangur þjóðmála­
umræðu og tryggja hlutlausan og
vandaðan fréttaflutning. Það hlýtur
að vera burðarvirki þess til framtíðar.
Hef eignast sálufélaga
Nýlega birtist í Fréttablaðinu við­
tal við Maríu Rut Kristinsdóttur for­
mann stúdentaráðs. Í viðtalinu seg­
ir hún frá því þegar Illugi hjálpaði
henni þegar hún steig fram og sagði
frá kynferðisofbeldi sem hún var
beitt af fósturföður sínum. Í viðtalinu
dregur hún upp sterka mynd af Illuga
sem góðum vini og allt að því fóstur­
föður sínum. Það liggur því beinast
við að spyrja hvort hann leggi mikið
upp úr vináttunni.
„Ég á ekki marga vini en ég á mjög
góða vini. Ég myndi vilja hitta þá oftar
en ég geri. Góð vinátta byggist þó á því
að það sé eins og menn hafi hist í gær,
þótt langur tími líði milli vinafunda.
Ég hef eignast sálufélaga og vini
sem duga mér fyrir lífstíð og lít á mig
sem gæfumann í þeim efnum. Ég
held reyndar að það sé svolítið erfitt
að eiga mjög marga, mjög nána vini.
En ég á góða vini sem ég hef getað
leitað til og fengið ráð hjá. Það nær
til dæmis enginn árangri í stjórnmál­
um nema hafa að baki sér góða vini
sem eru reiðubúnir að hjálpa, segja
það sem þeim finnst og gagnrýna á
uppbyggilegan og sanngjarnan hátt.
Hvað Maríu Rut mína varðar þá er
hún um margt einstök, afskaplega vel
gerð manneskja og góður vinur. Lífs­
hlaup hennar er áminning um mikil­
vægi þess að gefast ekki upp þó á móti
blási, standa með sjálfum sér og vera
sannur í því sem maður gerir. Ég veit
að hún mun veita mér mikið aðhald
sem formaður SHÍ og sennilega fæ ,
ef eitthvað er, verri meðferð frá henni
fyrir vikið. Hún var kosin af þúsund­
um stúdenta uppi í Háskóla. Hún ber
mikla ábyrgð gagnvart kjósendum
sínum og ég veit að hún mun sinna
henni óháð okkar tengslum. Okkur
mun hins vegar þykja jafnvænt um
hvort annað og áður, þó í odda kunni
að skerast á hinu opinbera sviði.“
Skammtímaráðning ráðherra
Illugi eins aðrir ráðherrar eru með
skammtímaráðningu, að fjórum
árum liðnum leggur hann störf sín
í dóm kjósenda. Hverju vill hann
áorka næstu fjögur árin.
„Ég vil reyna að stytta nám til stúd­
entsprófs. Við erum eina þjóðin innan
OECD þar sem það tekur 14 ár frá upp­
hafi skólagöngu þar til ungmenni ljúka
stúdentsprófi. Hjá öllum öðrum þjóð­
um innan OECD tekur þetta ferli 12 til
13 ár. Þeir sem eru á móti því að stytta
nám til stúdentspróf verða að útskýra
með sannfærandi hætti hvers vegna
við eigum ein þjóða að nota 14 ár þegar
aðrir nota 12 til 13 ár. Þessir umræða
snýst ekki um að draga úr menntun
eins og sumir vilja halda fram, heldur
snýst hún um að nýta betur það fjár­
magn sem við notum í menntun og
gera ungu fólki á Íslandi mögulegt að
mennta sig meira og betur áður en
haldið er út á vinnumarkaðinn.
Við erum í hópi þeirra þjóða sem
verja mestum fjármunum til grunn­
skólans og eigum að ná árangri í sam­
ræmi við það. Það er engin afsökun
fyrir því að við séum ekki að ná af­
burða námsárangri í grunnskólun­
um og að við séum fyrirmynd annarra
þjóða á því sviði. Stytting náms til
stúdentsprófs snýst fyrst og fremst
um að nýta betur tíma ungmenna
og auka þar með möguleika þeirra til
að standa sig í þeirri samkeppni sem
bíður þeirra síðar á lífsleiðinni.
Ég geri mér alveg grein fyrir því að
það er ekki auðvelt að gera breytingar
á skólakerfinu. Það eru margs kon­
ar hagsmunir í þessum málum en á
endanum eru það hagsmunir nem­
endanna og þjóðarinnar sem verða
að ráða í þessum efnum,“ segir hann
alvarlegur á svip. n
24 Fólk 19.–21. júlí 2013 Helgarblað„Tilvera þorpsins fylltist
af myrkri á einni nóttu
Píanóleikarinn „Ég geri mér fulla grein fyrir því hvað þarf til að vera góður píanóleikari. Ég
hef ekki það sem til þarf. Mig skortir hæfileika.“