Dagblaðið Vísir - DV - 19.07.2013, Blaðsíða 26

26 Fólk 19.–21. júlí 2013 Helgarblað
M
arteinn er fæddur í
Reykjavík en bjó stærsta
hluta æskunnar í Mos-
fellssveit.
„Ég bjó fyrstu árin á
Laugaveginum en fyrst þegar ég
man eftir mér bjuggum við í Hraun-
bæ, síðan í Vogunum og þegar ég var
sjö ára fluttum við í Mosfellssveit.
Mamma og pabbi skildu þegar ég var
tólf ára og mamma kynntist öðrum
manni sem varð bara eins og pabbi
minn. Ég bjó hjá þeim í Mosó þangað
til ég var tvítugur, en ég var í MH og
frá 18 ára aldri var ég meira og minna
bara í bænum að djamma. Ég byrj-
aði samt tiltölulega seint að reykja og
drekka. Áður en ég byrjaði í mennta-
skóla var ég algjör bókanörd og var
alltaf á bókasafninu.“
Marteinn segist snemma hafa
fengið bíóið beint í æð.
„Mamma segir að ég hafi lýst því
yfir sex ára gamall að ég ætlaði að
verða kvikmyndaleikstjóri, en ég
man ekkert eftir því. Frændi minn
átti Hafnarbíó við Tryggvagötu og
bæði mamma og afi unnu þar, svo ég
var mikið í bíóinu. Í gagnfræðaskóla
leigði ég síðan oft myndir á filmu og
var með bíósýningar fyrir samnem-
endur mína. Þá var hægt að leigja 15
mínútna útgáfur af myndum, sem
voru bara klipptar niður fyrir svona
filmuleigur. Ég man að ég leigði einu
sinni Alien og sýndi hana uppi í
gagnfræðaskólanum í Mosó.“
Algjört myndavélafrík
Marteinn gekk í Menntaskólann við
Hamrahlíð og var einn stofnenda
vídeóklúbbsins þar.
„Ég var algjört myndavélafrík og
var alltaf að leika mér með mynda-
vélar. Pabbi átti nokkrar upptöku-
vélar og svo gaf frændi minn mér
einhvern tímann Polaroid-vél svo
ég var alltaf að fikta við myndavél-
ar. Þegar ég fór svo í MH stofnaði ég
vídeóklúbb ásamt Gísla Einarssyni,
eiganda Nexus og nörd Íslands, Páli
Grímssyni, sem býr í Bandaríkjun-
um og er handritshöfundur og leik-
stjóri, og Runólfi Þórhallssyni, sem er
í löggunni núna. Við kölluðum okk-
ur Leikfjallið og fórum að gera hryll-
ingsmyndir og busamyndir og svona,
þannig að þarna var margt brasað.
Það var ógeðslega gaman.“
Að loknu stúdentsprófi reyndi
Marteinn að komast í kvikmynda-
skóla víðs vegar um heim.
„Ég reyndi að komast í danska
skólann en komst ekki inn. Svo skoð-
aði ég fleiri skóla úti, fór til dæmis til
Parísar og hafði áhuga á sænska skól-
anum, en mest af öllu langaði mig að
komast til Bandaríkjanna. Mig lang-
aði í CalArts, USC eða UCLA, ein-
hvern af þessum stóru, frægu skól-
um, en þeir voru bara svo fáránlega
dýrir. Þar sem ég hafði ekki efni á
því að fara í þessa skóla þá fór ég að
skoða Kanada.“
Kanadískur ríkisborgari
„Ég byrjaði í York University en hætti
eftir þrjár vikur því mér fannst nám-
ið alltof bóklegt. Þá var mér bent á
skóla niðri í miðbæ Toronto, sem
heitir Ryerson University. Ég sótti
um og komst inn í hann og þar var
mjög mikið verklegt nám. Strax fyrsta
daginn varstu kominn með vél í
hendurnar og áttir að gera mínútu-
langa mynd.“
Eftir fjögurra ára langt nám
kom Marteinn aftur heim til Ís-
lands ásamt kanadískri eiginkonu
sinni, sem hann giftist eftir námið, í
október 1993.
„Við bjuggum í þrjú ár á Íslandi
og ég fékk vinnu hjá Sjónvarpinu
við þátt sem hét Dagsljós og var fyr-
irrennari Kastljóss. Það var mjög
skemmtilegur tími og við fengum að
gera mjög skemmtilega og tilrauna-
kennda hluti.“
Eftir þriggja ára dvöl á Íslandi
fluttu hjónin aftur til Kanada þar sem
Marteinn hafði í hyggju að vinna ein-
göngu við kvikmyndagerð. Hann bjó
alls í 14 ár í Toronto í Kanada og er
nú bæði íslenskur og kanadískur rík-
isborgari.
Kanadísk þjóðmenning
„Það var ágætt að búa í Kanada, en
ég fann mig aldrei þar sem leik-
stjóri. Það var fínt að vinna þarna
sem klippari í auglýsingabransan-
um, en ég náði aldrei að gera mynd,“
segir Marteinn. „Fyrsta myndin sem
ég gerði heitir One Point O og hún
átti að vera fyrsta íslensk-kanadíska
myndin. Friðrik Þór var meðfram-
leiðandi í henni og við fengum 10
milljónir úr íslenska kvikmynda-
sjóðnum. Við ætluðum svo að fá
Kanadamenn með okkur í þetta,
en það bara gekk ekkert, því þeirra
viðhorf var að myndin væri ekki með
nógu mikið „Canadian content“. Það
er það sem sjóðurinn þarna úti vill,
einhverja kanadíska þjóðmenningu.
One Point O er sci-fi mynd og ekk-
ert sérstaklega „kanadísk“, þó svo
að við sem stóðum að henni værum
allir kanadískir. Þannig að við feng-
um ekki styrk úr sjóðnum í Kanada
og fórum með myndina til Los Ang-
eles þar sem það tók ekki nema sex
mánuði að fjármagna hana. Svo tók-
um við upp í Rúmeníu þannig að
þarna misstu Kanadamenn bæði
af tækifærinu á því að taka þátt í
myndinni og að við myndum taka
hana upp í Kanada.“
Stórhættulegir staðlar
Marteinn hefur miklar áhyggjur af
kvikmyndaiðnaðinum í Kanada.
„Þetta þjóðmenningarviðhorf er
hættulegt, það að myndir þurfi að
uppfylla ákveðin skilyrði, því þetta
eyðileggur sköpunargáfu kvik-
myndagerðarmanna og allt sem er
einstakt og nýtt. Ég meina, hvenær
sástu síðast góða kanadíska mynd?
Það sama er líka að gerast í Ástral-
íu og þetta gerir það að verkum að
það fara bara allir til Hollywood.
Mig langar til dæmis ekkert að gera
myndir sem eru fullar af einhverri
kanadískri þjóðmenningu. Og það
er bara stórhættulegt ef þú ætlar að
fara að segja listinni hvernig hún á
að vera og um hvað hún á að fjalla.
Ef þetta kemur ekki frá hjartanu, þá
er þetta bara prump, hvort sem listin
þarf að fara eftir einhverjum mark-
aðsstöðlum eða pólitískum stöðl-
um. Þá getur þetta í besta falli orðið
skemmtilegt Eurovision-lag.“
Mikil nálægð á Íslandi
„Ég hef allavega náð að gera tvær
myndir hérna, en ég náði ekki að
gera neina mynd í Kanada,“ segir
Marteinn, spurður um skoðun sína
á kvikmyndabransanum á Íslandi.
„Hann er náttúrulega mjög lítill og
það er gríðarleg samkeppni. En það
sem er svo gott við bransann hérna
heima er að það er svo mikil nánd og
nálægð. Maður getur náð í alla auð-
veldlega, hvort sem það er Ólafur
Darri, Sigur Rós eða Björk. Þú nærð í
alla, þess vegna forsætisráðherrann.
Og þú getur gengið að Bessastöðum
og bankað upp á hjá forsetanum.“
Eins segir Marteinn að Íslendingar
búi yfir aragrúa af hæfileikaríku lista-
fólki.
„Við eigum svo mikið af góðum
leikurum og erum sífellt að unga út
nýjum „talentum“. Maður fær bara
valkvíða þegar maður velur fólk í
myndir. Og það eru ekki bara leikar-
arnir, heldur eigum við svo mikið af
góðu tónlistarfólki og öðrum sem
geta komið inn í þetta ferli sem kvik-
mynd er.“
Stuttur undirbúningstími
Nýjasta mynd Marteins, XL, hefur
fengið góðar viðtökur erlendis og var
valin í aðalkeppni tékknesku kvik-
myndahátíðarinnar Karlovy Vary,
sem fór fram í byrjun júlí.
„XL byrjaði sem stuttmyndin Pró-
mill, sem við Ólafur Darri gerðum
saman árið 2010. Fyrst var Prómill
bara tæknileg tilraun og krúið var
mjög lítið. Þegar krúið var stærst vor-
um við þrír en þegar það var minnst
var ég bara einn. Mér fannst þetta
æðislegt og það tók okkur ekki nema
tvo og hálfan dag að gera myndina.“
Undirbúningur XL tók heldur
ekki langan tíma, en aðeins tveim-
ur og hálfum mánuði eftir að hug-
myndin kviknaði hófust tökur.
„Ég og Guðmundur Óskars vor-
um eitthvað að basla við að skrifa
Bankster og það gekk ágætlega en
fremur hægt. Ég var orðinn óþolin-
móður og svo fór að við ákváðum
að gera aðra mynd en Bankster. Við
vissum að hún yrði um eldri byttu og
samband hans við unga konu og byrj-
uðum svo að finna leikara. Síðan fór
ég og skrifaði handritið á mánuði rétt
fyrir jól og var bara nokkuð ánægður
með það. Gummi tók við handritinu í
janúar og við fórum í tökur í febrúar.“
Marteinn segir frábært að vinna
með Ólafi Darra.
„Við erum orðnir svo góðir vinir
síðan í Roklandi. Það er svolítið eins
og við séum búnir að vera giftir lengi,
menn eru farnir að tuða og svona,“
segir Marteinn og hlær. „Þegar menn
verða mjög nánir þá verður þetta
bara eins og í góðu hjónabandi.“
Sönn og heiðarleg mynd
„Viðbrögðin hafa verið misjöfn, eins
og maður bjóst við. Sumir eru bara í
sjokki. Þetta er náttúrulega ekki auð-
veld mynd og hún vekur sterk við-
brögð hjá flestum. Við vorum ekk-
ert að gera mynd sem átti að vera
einhver „hittari“ fyrir alla. Sumir
fíla hana í botn á meðan aðrir segja
að hún sé bara rugl, að svona geri
enginn. En það er vitleysa, því þessi
heimur er til og ég hef sjálfur reynslu
af honum.“
Viðbrögð fólks við myndinni hafa
ekki látið á sér standa.
„Myndin er mjög sönn og heiðar-
leg. Ég hef verið að fá tölvupósta frá
fólki sem hefur lent í þessu sjálft eða
eru makar alkóhólista og þetta fólk
tengir mjög sterkt við myndina. Það
eru meira að segja til miklu svæsnari
hlutir hér á landi en það sem sýnt er
í myndinni og það er mjög gott fyrir
okkur að takast á við þá. Það er mikil-
vægt að tala um hlutina því við meg-
um ekki þagga þá niður.“
„Þetta fylgir manni alltaf“
XL fjallar um alþingismanninn og
alkóhólistann Leif Sigurðarson.
„Það var ákveðið lykilatriði að
hafa þingmann sem væri í öllu þessu
sukki, því það gaf mér líka tækifæri til
að gagnrýna sukkið í pólitík og við-
skiptum og nota ýmsar fyrirmynd-
ir sem við þekkjum, en megum ekki
tala um.“
Sjálfur hefur Marteinn glímt við
Bakkus og byggir myndina að stór-
um hluta á eigin reynslu.
„Ég er alkóhólisti sjálfur og mynd-
in er klárlega ákveðið uppgjör mitt
við fíknina. En ég veit ekki hvort ég
sé búinn að klára það, því þetta fylgir
manni alltaf.“
Marteinn hefur verið edrú í þrjú
og hálft ár og vinnur nú sem ráðgjafi
á Vogi.
„Ég hætti fyrst að drekka um
pásk ana 2007 en féll seint það sum-
ar og drakk þá í tæp tvö ár. Svo hætti
ég aftur í febrúar 2009, átti tíu daga
fall um haustið sama ár, en varð aft-
ur edrú 21. september og hef haldið
því síðan.“
Hann tók sjálfur ákvörðun að fara
í meðferð en segir það hafa tekið
tíma að viðurkenna vandann.
„Ég var alveg búinn á því. Mað-
ur gat ekki drukkið án þess að fara
í „blackout“ og ég gat aldrei stopp-
að. Það tók tíma að átta sig á því að
drykkjan væri vandamál og ég var
náttúrulega í algjörri afneitun fyrst.
En þetta rústaði hinu hjónabandinu
Marteinn Þórsson hefur getið sér góðan orðstír sem kvikmyndagerðarmaður
og leikstjóri, en nýjasta mynd hans, XL, hefur vakið mikla athygli innan sem utan
landsteinanna. Myndin er að hluta til uppgjör Marteins við eigin áfengisfíkn en
hann fór í meðferð eftir andlát föður síns og hefur nú verið edrú í þrjú og hálft
ár. Blaðamaður DV heimsótti Martein og eiginkonu hans, rithöfundinn Guðrúnu
Evu Mínervudóttur, að heimili þeirra í Hveragerði og ræddi við Martein um kvik-
myndagerðina, alkóhólismann, fráfall föður hans og bróðurmissi.
Viðtal
Hörn Heiðarsdóttir
horn@dv.is
Hætti að drekka eftir að pabbi dó
„Ég er alkóhólisti
sjálfur og myndin er
klárlega ákveðið uppgjör
mitt við fíknina