Dagblaðið Vísir - DV - 23.04.2014, Síða 54

Helgarblað 23.–28. apríl 201454 Menning
Glimrandi
míní Hamlet
n Leikhúsið bókstaflega blómstrar í öllu sínu litlasviðsveldi
É
g segi það nú og hef sagt það
áður, en þó ekki opinberlega
(eða ég held ekki) að Berg­
ur Þór Ingólfsson er tvímæla­
laust einn af frumlegri og
skemmtilegri leikhúsmönnum á Ís­
landi. Hann tekur sig ekki of alvar­
lega, en er þó alvarlegur í list sinni,
hefur ríka og frjóa kímnigáfu sem
nærist á fleiru en hreinu skemmti­
gildi brandarans eða aulafyndni
trúðsins. Hann notar tungumál leik­
hússins á djarfan og hugmyndaríkan
hátt eins og núna síðast í Hamlet litla
sem er leikhúsþykkni með miklu og
góðu bragði fyrir börn, unglinga og
fullorðna.
Óþarfi að þynna út
Sagan er einföld, Hamlet litli er brjál­
aður út í mömmu sína fyrir að gift­
ast föðurbróður hans skömmu eft­
ir andlát pabba hans. Og það sem
verra er, Hamlet litli er sannfærð­
ur um að föðurbróðirinn hafi myrt
pabba hans og þar með er fjandinn
laus. Hamlet litli ætlar sér nefnilega
að sanna kenninguna með leiksýn­
ingu í leiksýningunni. Og við tekur al­
kunn atburðarás úr verki Shakespe­
ares en sögð með nýjum orðum og
nýjum hugmyndum sem Bergur Þór
er höfundur að og ferst einkar vel úr
hendi. Hamlet Shakespears skrepp­
ur saman í nokkurs konar Hamlets­
þykkni, sem engin þörf er á að þynna
út með óþarfa langhundum eða út­
úrdúrum. Hins vegar tekur höfund­
ur sér skáldaleyfi og lætur eitt og ann­
að flakka úr munni persónanna sem
á miklu betur heima nú en á dög­
um Shakespeares, hvað þá Hamlets,
ef hann var þá einhvern tímann til.
Og allt er þetta gert af þvílíku hug­
ans fjöri, leikgleði og undirliggjandi
alvöru sem beinist að ungum áhorf­
endum. Þeir eru aðalatriðið og fá al­
deilis að njóta þess að til eru lista­
menn sem vilja miðla hlutverki og
sönnu inntaki listarinnar til þeirra
sem yngri eru og óreyndari bæði í lífs­
ins ólgusjó og í menningarneyslunni.
Þegar allir ganga í takt
Hamlet litli er allsherjarleik­
hús á mörgum plönum, þar sem
sprúðlandi leikur og fjör eru í fyrir­
rúmi ásamt tónlist, dansi og brúð­
um. Á einni klukkustund tekst Bergi
Þór og áhöfn hans að segja okkur
söguna af Hamleti Danaprins og ná
utan um öll helstu atriði og persónur
mest leikna leikrits í heimi en jafn­
framt bæta nýjum atriðum við, sem
dýpka skilning og tilfinningu fyrir
einstökum persónum. Þar er atriðið
um Ófelíu mikilvægast. Bergur Þór
gefur henni nefnilega pláss, leyfir
henni að útskýra sjálfa sig og sína
líðan í eina eintali leiksins. Þannig
gefur hann henni nýtt andlit, lit­
ar fleiri fleti í persónuleika henn­
ar, sýnir okkur sorg stúlkunnar sem
hefur misst báða foreldra sína. Þetta
er sannarlega vel gert hjá Bergi Þór
og eitthvert áreynsluleysi í skrifun­
um sem fara aldrei út af sporinu,
þrátt fyrir galsafenginn orðaleik og
fíflagang. En það má hér, það geng­
ur upp, vegna þess að allir sem koma
að sýningunni ganga í takt. Eru sér
meðvitaðir um aðferð leikstjórans
(sem er líka Bergur Þór) fylgja hon­
um eftir af nær sjálfsprottinni orku
og gleði. Það má vart gera upp á milli
þeirra þriggja leikara og söngvara
sem hér leika listir sínar.
Leikarar í gæðaflokki
Kristín Þóra Haraldsdóttir er aftur
mætt til leiks og ég fullyrði, hún er
undragóð og frábær hvort heldur
sem Ófelía eða bróðirinn Laertes,
öguð í leik, með tímasetningar á
hreinu og skiptir auðveldlega úr
gerðarlegri og sjálfsöruggri Ófel­
íu í upphafi yfir í sorgmæddu ung­
lingsstúlkuna og lætur sig ekki muna
um að leika síðan slánalegan bróð­
ur sinn Laertes þegar sá mætir úr
skylmingaskólanum í París. Sigurður
Þór Óskarsson átti sömuleiðis frá­
bæran leik, uppfullur af geðstirðum
unglingshroka, hentist og fleygðist
um sviðið eins og flugdreki, spýtti
út úr sér orðunum og uppskar hlát­
ursgusur enda óborganlegur. Og
ekki var Kristjana Stefánsdóttir síðri
sem Geirþrúður drottning, stórkost­
leg í alla staði, með raddbeitingu
sem varla er hægt að lýsa bæði í
söng og leik, enda léði hún rödd sína
Kládíusi sem var reyndar fjórði leik­
arinn á sviðinu í líki brúðu. Heiður­
inn af henni á Sigríður Sunna Reyn­
isdóttir og brúðan sú er ekkert slor.
Leikhúsið blómstar
Og af því ég nefni hér orðið slor, þá
er ekki frá því að myndin af þessum
Kládíusi minnti á annan kóng úr
heimi tónlistarinnar sem sungið hef­
ur um slor. En látum það liggja á milli
hluta, því hér er svo ótal margt sem
vísar í kunnuglega heima úr sam­
tímanum, ekki síst heima leikja og
afþreyingar. Allt útlit sýningarinnar,
leikmynd, búningar og brúður eru
verk áðurnefndrar Sigríðar Sunnu og
snjallar sviðslausnir drjúpa af hverju
strái. Leiksýningin í leiksýningunni
varð að fyndnu brúðuleikhúsi sem
þau Hamlet litli og Ófelía stjórna með
þvílíkum uppákomum að þessi gagn­
rýnandi hélst varla í sætinu af hlátri.
Það er mikil tónlist í Hamlet litla
sem verður að skemmtilegum söng­
númerum í uppfærslunni. Höfund­
ur hennar er Kristjana Stefánsdóttir
en bæði hún og hinir leikararnir tveir
flytja hana af öryggi og þrótti.
Hér gengur allt upp, leikhús­
ið bókstaflega blómstrar í öllu sínu
litlasviðsveldi þar sem hugmynda­
flugið og ástin á leikhúsinu er alltaf
við völd. En er þá ekkert að? Nei, það
er ekkert að. Jú, það er eitt sem er
að. Ég hefði alveg viljað sjá pínulítið
meira af þessu frábæra liði og líka sá
sem fór með mér, strákur á tólfta ári.
En Bergur Þór kann sig og gætir þess
að bragðið af Hamletþykkninu hald­
ist á tungunni. n
Hamlet litli
Höfundur: Bergur Þór Ingólfsson, hópurinn
Leikstjórn: Bergur Þór Ingólfsson
Leikmynd: Sigríður Sunna Reynisdóttir
Búningar: Sigríður Sunna Reynisdóttir
Lýsing: Garðar Borgþórsson
Hljóð: Ólafur Örn Thoroddsen
Tónlist: Kristjana Stefánsdóttir
Leikbrúðugerð: Sigríður Sunna Reynisdóttir
Leikarar: Sigurður Þór Óskarsson, Kristín
Þóra Haraldsdóttir, Kristjana Stefánsdóttir
Sýnt í Borgarleikhúsinu
Hlín Agnarsdóttir
ritstjorn@dv.is
Dómur
Bergur Ingólfsson Einn af frumlegri og
skemmtilegri leikhúsmönnum á Íslandi.
Allsherjarleikhús Hamlet
litli er allsherjarleikhús á
mörgum plönum, þar sem
sprúðlandi leikur og fjör eru í
fyrirrúmi ásamt tónlist, dansi
og brúðum. Mynd GríMur BjArnAson
„Hug-
mynda-
flugið og ástin
á leikhúsinu er
alltaf við völd
Vegabréf Sigmundar
Naktar ömmur
með hettu
Það fer nokkuð nærri lagi að sinn
er siður í hverju landi. Og gildir
þar einu um hvaða venjur er að
ræða; mannfólkið ber sig ein­
faldlega margvíslega að lífinu frá
einum stað til annars.
Ætli það megi ekki segja sem
svo að Íslendingar séu fremur
frjálslyndir í orði og æði – og gott
ef ekki umburðarlyndir þegar sá
er gállinn á þeim. Og einhvern
veginn má líka halda því til haga
að frónskir eru engar sérstakar
tildurrófur þegar bönguleg dag­
vinnan víkur fyrir dálítilli stemn­
ingu.
En kalvínsku löndin slá okkur
við. Með á að giska rothöggi. Það
er sannað bæði og mælt.
Mig rámar í fyrstu ferðina
sem ég fór á blaðamennskuferli
mínum til Þýskalands. Kannski
var ég 23 ára, eða einmitt í þann
mund sem heimurinn virðist
vera fluga fangin hnefa manns.
Held ég hafi verið að fylgja ís­
lenskum menningarfrömuðum
eftir um germanska grundu – og
af því íslensk list er ávallt höfð í
hávegum hjá þessum langáum
norrænna þjóða, var sendisveitin
svo að segja borin í gullvagni um
borgir og bæi. Og það með réttu
öllsömul; lesist líka ég.
Við bjuggum því á notaleg­
um hótelum alla ferðina á enda.
Og það var einmitt á einu þeirra
sem horaði strákurinn að norðan
gekk á einn sinna fyrstu veggja í
leitinni að heiminum öllum. Og
veggurinn var nekt; striplandi,
sprellandi, spruðlandi nekt.
Ég var sumsé á leiðinni í
evrópskt spa í fyrsta sinn; hafði
raunar aldrei heyrt eða lesið
álíka orð, sem í fyrstu virkaði á
mig eins og harla gisið rímorð
fyrir ha eða ja, ellegar tja. Merk­
ingin var vitaskuld önnur, eins
og ég hefði getað sagt mér sjálf­
um; unaðsheimar hita og raka,
afslöppun í eirð og ró.
Í afgreiðslunni var mér til
nokkurrar furðu sagt að búnings­
klefarnir væru sameiginlegir fyrir
karla og konur. Of af því ég hváði
og japlaði og stundi – og taldi að
um augljósa þýðingarvillu væri
að ræða, þurfti að stafa sann­
indin ofan í mig með hæfilegu
þjósti; já, klefar fyrir bæði, kon­
ur líka.
Þarna þvoði ég miðbikið í
fyrsta sinni innum kviknakt­
ar konur, harla undarlegur til
augnanna. Og fannst sem svo að
allan tímann væri ég að svindla
svolítið á meiningu lífsins. Svo
laumaði ég mér í köflóttu sund­
brókina að norðan og vafði sauð­
gráu handklæði um háls minn
og bringu. Og bjóst til inngöngu
í spaið sjálft. En mér var meinuð
för; ég yrði að vera ber á allan
kroppinn, en klæðast sundhettu.
Og þó mér þætti það skrýtið,
giska skömmustulegt, gekk ég
þannig á endanum inn í þýska
saunað í Dusseldorf sem var
stútfullt af berbrjósta gömlum
konum á pjullunni einni saman
í almannasjá, sem þó voru með
brúna hettu á höfðinu, eins og
það skipti máli í heila menginu.
Þarna sat ég í einhverju innra
fáti hugans; varla fullorðinn
maðurinn, vanur því að norð­
an að lífið er stemmning … en
kannski ekki alveg þessarar nátt­
úru innum naktar ömmur með
hettu.
Æ síðan og sem áratugum
skiptir, hef ég opnar dyrnar að
saunu með varúð og virðingu.