Dagblaðið Vísir - DV - 12.09.2014, Blaðsíða 19

Helgarblað 12.–15. september 2014 Fréttir 19
Einkabílaleiga
eins og völundarhús
og Viking Cars og Carrenters fara, og
forsvarsmenn fyrirtækisins héldu því
fram að um leigu í eigin þágu væri að
ræða en ekki í atvinnuskyni. Blaða-
maður sendi Janusi Guðmundssyni,
stjórnarformanni Integral Turing,
sem rekur Caritas, spurningar um
þeirra fyrirtæki í síðustu viku. Þar var
sagt frá afstöðu Samgöngustofu og
spurt var hvort fyrirtækið væri ekki
að hvetja til ólöglegs athæfis með því
að útvega einstaklingum bílaleigu-
samninga og auðvelda þeim að aug-
lýsa bílana sína á heimasíðu sinni.
Svarið, sem barst skriflega, hljóðaði
svo: „Nei. Einstaklingur sem veitir
öðrum aðila tímabundin afnot af bif-
reið sinni gegn gjaldi þarf ekki starfs-
leyfi, enda sé ekki um atvinnustarf-
semi af hans hálfu að ræða og leigan
er auk þess í eigin þágu, sbr. 1. gr. laga
nr. 64/2000 um bílaleigur.“ Í svar-
inu kom jafnframt fram að fyrirtækið
væri aðeins milligönguaðili og hljóm-
uðu svörin mjög lík þeim sem fengist
höfðu frá Viking Cars og Carrenters.
Annað hljóð kom þó í strokkinn
þegar leið á vikuna og tveimur dög-
um eftir að þetta svar barst hafði fyr-
irtækið breytt um stefnu og ákveðið
að fara aðra leið, sem er sú sama og
forsvarsmenn Rentit höfðu ákveðið
að fara nokkru áður. Hún gengur út á
það að fyrirtækið er bílaleiga en ekki
aðeins miðlun. Einstaklingar geta
auglýst bílana sína á síðum fyrirtækj-
anna, ráðið verði og hverjum þeir
leigja. Caritas og Rentit leigja hins
vegar sjálfir bílana af eigendum þeirra
og áframleigja síðan til viðskiptavina
sinna. Þannig er bílaleigusamningur-
inn sjálfur tvíþvættur, annars vegar
á milli eiganda og fyrirtækis og hins
vegar á milli fyrirtækis og leigutaka.
Þetta er eitthvað sem hefðbundnar
bílaleigur hafa gert og er þekkt í þess-
um geira.
„Viljum fylgja túlkun
Samgöngustofu“
„Þetta var það sem við ætluðum upp-
haflega að gera. Ástæðan fyrir því að
við gerðum þetta ekki svona strax
voru meðal annars upplýsingar frá
tryggingafélögum. Við viljum leggja
okkur fram um að fara að lögum og
þess vegna breyttum við þessu, eft-
ir að hafa ráðfært okkur við okkar
lögmenn,“ segja þeir Janus og með-
eigendur hans í fyrirtækinu, þeir
Vignir Már Lýðsson og Þengill Björns-
son. Þeir taka undir það sem áður
hefur komið fram, um að misvísandi
upplýsingar hafi fengist frá Sam-
göngustofu þegar blaðamaður spyr
hvers vegna þeir hafi ekki sjálfir sent
inn þá sömu einföldu spurningu til
Samgöngustofu og blaðamaður gerði:
Er leiga á bíl í eigin þágu ef þriðji að-
ili hagnast?
„Við gerðum það. Fyrirtækið er
nýtt og ekki langt síðan við fórum í
loftið. Okkar skilningur var sá að vafi
væri á því hvort slík leiga væri í eig-
n Ný lög banna leigu á einkabílum n Löglegt samkvæmt núgildandi lögum n Telja stóru bílaleigurnar á móti einkabílaleigu
in þágu og það sögðu lögmenn okk-
ar líka. Engin reglugerð eða lög fjalla
nákvæmlega um þessa starfsemi
því hún er ný og þess vegna eru fyr-
irtækin að gera þetta með mismun-
andi hætti. Enginn veit í raun hvernig
á að gera þetta. Við viljum fylgja túlk-
un Samgöngustofu nú en við fengum
hins vegar önnur svör frá þeim upp-
haflega. Fyrst þegar við töluðum við
þá virtust þeir ekki átta sig á þessari
hugmynd. Þeirra svör voru því byggð
á misskilningi,“ segir Vignir Már. Eft-
ir að þeir fengu spurningar frá blaða-
manni ráðfærðu þeir sig við lögmenn
sína og breyttu skilmálum fyrirtæk-
isins um útleigu á bílum á þann veg
sem greint er frá hér að ofan. Fyrir-
tækið er því orðin hefðbundin bíla-
leiga í skilningi laganna, líkt og Rentit.
Vilja stofna samtök
Þeir Janus, Vignir og Þengill vilja
stofna samtök þessara fjögurra fyrir-
tækja sem hér eru til umfjöllunar til
þess að hafa áhrif á nýja frumvarpið
um bílaleigur. Þeir vilja koma sínum
sjónarmiðum á framfæri og segja að
allir muni hagnast á því. „Við viljum
hafa áhrif eftir hefðbundnum leið-
um og höfum þess vegna ákveðið að
stofna svona samtök. Okkar trú er sú
að öll þessi fyrirtæki muni lifa ef þau
munu geta starfað eftir lögum. Ef ekki,
þá segir það sig sjálft að þau lifa ekki
og þeim verður lokað,“ segir Janus og
Vignir bætir við: „Stórir aðilar sem eru
að velta milljörðum á ári eru að reyna
að koma því í lög að svona starfsemi
sé bönnuð,“ og þá tekur Þengill við:
„Það sem mun gerast ef þetta verð-
ur ólöglegt, þá fer þetta eitthvað ann-
að og fólk mun halda áfram að gera
þetta. Markaðurinn er til staðar,“ seg-
ir Þengill og Janus botnar setninguna
með því að segja að þessi leiga muni
fara á svarta markaðinn.
Víst er að margt er til þeim orðum
og þeir félagar hitta þarna á mjög mik-
ilvægan punkt. Þessi starfsemi mun ef
til vill að endingu verða að svartri at-
vinnustarfsemi ef ekkert breytist og
ekki verður ráð fyrir henni í lögum. Þá
er einnig ljóst af þeirra orðum að þeir
eru ekki að stefna að samkeppni við
hefðbundnar bílaleigur, heldur vilja
þeir nýta bílaflota landsins betur með
jafningaleigu. Segja þeir að hún hafi
betri áhrif á umhverfið og samfélag-
ið í heild.
„Markmiðið ekki að
tjalda til einnar nætur“
Fjórði aðilinn, Rentit, hefur frá upp-
hafi viljað fara þá leið sem Caritas
hefur nú ákveðið að fara. Fyrirtæk-
ið er hefðbundin bílaleiga en félag-
ið sem rekur starfsemina er Kaldalón
ehf. Eigandi þess er Jóhann Jóhanns-
son sem segir að hugmyndin um jafn-
ingaleigu geti vel gengið upp miðað
við núverandi lög, sé fyrirtækið rekið
á þennan máta.
„Þegar ég lagði af stað var hug-
myndin sú að vera bara með miðl-
un, svipað og Carrenters er að gera
í dag. Fljótt sá ég að það var ólög-
legt, þar sem ég þurfti að vera að-
ili að bílaleigusamningnum. Í febr-
úar 2013 var sú leið sem ég ætlaði
að fara samþykkt af Samgöngustofu
en um vorið fóru Carrenters af stað
með sína síðu og allt fór í uppnám.
Þeir sem ég hafði rætt við héldu þá
að myndi fara sömu leið en það stóð
aldrei til. Í kjölfarið hélt ég áfram
minni vinnu til að gera þetta sem
best og markmiðið var ekki að tjalda
til einnar nætur, heldur að fyrirtæk-
ið gæti starfað allan ársins hring og
samkvæmt lögum. Á leiðinni hafa
orðið margir árekstrar og stóru bíla-
leigurnar hafa gagngert unnið að því
að reyna að skrifa þessa starfsemi út
úr lögunum,“ segir Jóhann og sparar
ekki stóru orðin.
Vill hafa áhrif í gegnum SAF
Honum líst þó ekki vel á þá hugmynd
að stofna samtök þessara fyrirtækja
eingöngu. „Rétti vettvangurinn fyr-
ir þetta er að skrá sig hjá Samtök-
um ferðaþjónustunnar og taka þátt
í heildarvinnunni. Við erum ekk-
ert öðruvísi en aðrar bílaleigur og
af hverju ættum við að taka okkur
út úr því? Eðlilegasti vettvangurinn
fyrir okkur væri hjá SAF,“ segir Jó-
hann. Kaldalón er nú þegar skráð í
SAF og sendi hann sjálfur inn um-
sögn um nýja frumvarpið í sumar á
meðan það var hægt. Þar gagnrýndi
hann það harðlega að tekið væri fyrir
starfsemi fyrirtækja í jafningjaleigu.
Jóhann segir þó að hugsanlega væri
það sniðugra að stofna regnhlífar-
samtök fyrir öll fyrirtæki sem starfa
í jafningjaleigu, hvort sem þau eru
með bíla, íbúðir eða hvað annað.
„Hver er réttur neytandans?“
Framkvæmdastjóri Hölds, sem mik-
ið hefur verið vísað til hér, er Berg-
þór Karlsson. Hann er fulltrúi SAF í
starfshópi sem útbjó ný lög um bíla-
leigur ásamt fulltrúa ráðherra, Sam-
göngustofu og Ferðamálastofu. „Það
sem ég persónulega hef áhyggjur af
vegna svona jafningaleigu er að þar
er mikið um eldri bíla og jafnframt
hef ég áhyggjur af orðspori ferðaþjón-
ustunnar. Hver er réttur neytandans
ef eitthvað kemur upp á, til dæmis úti
á landi, hvernig verður honum sinnt?
Ég lít ekki á þessi fyrirtæki þannig að
þau séu í samkeppni við okkur, venju-
lega bílaleigu eða önnur sem eru að
leigja nýja bíla. Það er frekar að þau
séu að keppa við bílaleigur með lak-
ari bíla, sem stundum eru kallaðar
„druslubílaleigur“.
Fólkið sem leigir hjá þeim fer
hugsanlega yfir í þetta. Það að ein-
hver einstaklingur sjái um þetta,
hvernig á hann að upplýsa kaupend-
ur um hættur og annað? Það er bara
einhver úti í bæ sem afhendir bílinn,
hvernig upplýsir hann fólk? Að sama
skapi, hver er réttur neytandans?
Hver bjargar honum á Hornafirði ef
hann er saklaus og það er keyrt aft-
an á hann? Hvað gerist?“ segir Berg-
þór. Hann segir muninn liggja í því
að einstaklingurinn eigi bara einn bíl
og geti ekki tryggt að leigutakinn geti
haldið áfram ferð sinni með því að fá
nýjan bíl.
Hafa fundað um málið
Nýju lögin setja því ekki einhver við-
mið sem hægt er að fara eftir, heldur
banna starfsemi jafningjaleiga alfar-
ið. Var ekkert tillitið tekið til þess að
hægt væri að fara þessa leið með lög-
legum hætti samkvæmt nýjum lög-
um? „Þessi hugmynd var rædd á síð-
asta fundi okkar fyrir stuttu og það
er á dagskránni að hittast aftur til að
ræða einmitt þetta mál. Frumvarp-
ið er auðvitað ekki fullunnið og það
er í höndum ráðherra að breyta ein-
hverju áður en það fer í sitt ferli hjá
Alþingi. Við ræddum meðal annars
hvernig við sæjum það fyrir okkur
að þetta gæti gengið. Fyrst og fremst
viljum við tryggja öryggi og hags-
muni neytanda og bíleiganda. Mið-
að við druslubílaleigur þá er erfiðara
að koma böndum á svona starfsemi,
en þegar við byrjuðum á því að semja
lögin þá var aðeins rætt um miðlun.
Ljóst var frá upphafi að slíkt gæti ekki
gengið, sem eðlilegt er,“ segir Bergþór.
„Erum ekki að koma í
veg fyrir samkeppni“
Hann tekur undir þau orð blaða-
manns að hugtakið um jafningjaleigu
sé svo nýtt að erfitt hafi reynst að
finna út um hvað sú hugmynd snýst
og hvernig hún er útfærð. „Þetta þarf
að skoða. Við erum ekki að reyna að
koma í veg fyrir samkeppni, það þurfa
allir að passa sig á slíku,“ segir Berg-
þór og ítrekar að hann telji þessi fyrir-
tæki ekki vera í samkeppni við stærri
bílaleigur, heldur frekar þær sem eru
með eldri bíla.
Ekki náðist í ráðherra iðnaðar og
viðskipta, Ragnheiði Elínu Árnadót-
ur, við vinnslu fréttarinnar til að fá
hennar viðbrögð. Fróðlegt verður að
fylgjast með frumvarpinu á leið sinni
í gegnum þingið, en eins og staðan er
í dag er málið einfalt. Einstaklingar
sem vilja leigja bílana sína löglega
geta ekki gert það nema með því að
verða sér sjálfir úti um bílaleiguleyfi
og tryggja og skrá bílinn sinn rétt.
Þannig geta þeir nýtt sér þjónustu
bæði Carrenters og Viking Cars. Að
öðrum kosti geta þeir leigt bílana sína
til Rentit eða Caritas, sem sjá um rétta
skráningu og tryggingar fyrir eiganda
bílsins. n
Tvær leiðir til að
leigja út einkabíl
Sa
m
nin
gu
r
Samningur
Sam
ningur
Au
glý
sin
g
Au
glý
sin
g
Auglýsing
Auglýsing
Samkvæmt upplýsingum frá Samgöngustofu er þessi leið lögleg miðað við núverandi
lög. Bílaleigan leigir einkabíl af einstaklingi og leigir hann svo áfram til leigutakans.
Eigandi bílsins getur þó ráðið því hver fær að leigja bílinn og á hvaða verði.
Sé leigusamningurinn eins og í þessu dæmi, beint á milli eiganda bílsins og leigutaka, þá
verður bílaeigandinn að hafa bílaleiguleyfi og vera með skráningu bílsins og tryggingar í
lagi. Annars er samningurinn ólöglegur. Fyrirtækið sem á miðlunarsíðuna er ekki bílaleiga.
A
B
„Þeir vita
ekki
hvernig þeir eiga
að taka á þessu
Fjögur fyrirtæki
og tvær leiðir
Hægt er að leigja út
bílinn sinn í gegnum
fjögur vefsvæði,
með mismunandi
aðferð. Tvö þeirra
líta aðeins á sig
sem miðlun, en hin
tvö eru bílaleigur.
Eins og sjá má á
þessum skjáskotum
eru síðurnar afar
áþekkar.