Dagblaðið Vísir - DV - 12.09.2014, Síða 21

Fréttir Erlent 21Helgarblað 12.–15. september 2014
Nýr veruleiki NATO
n Hætta á langvarandi togstreitu milli NATO og Rússlands
árið 1994, eða fyrir 20 árum. Fjöl-
mörg ríki A-Evrópu og Balkanskaga
taka þátt í þessu samstarfi, sem
miðar að því að auka samvinnu og
byggja upp traust milli þessara að-
ila. Þá hafa fjölmörg ríki A-Evrópu
gengið í NATO, síðast Króatía árið
2009 sem gekk einnig í Evrópu-
sambandið í fyrra.
Orsök átakanna í Úkraínu liggur
meðal annars í því að ný stjórnvöld
þar í landi, sem eru ekki hliðholl
Moskvu (les: Vladimír Pútín), vilja
horfa í vesturátt. Ef Úkraína myndi
til dæmis sækja um aðild að ESB
eða NATO, yrði Rússland komið
með þessi tvö fyrirbæri alveg upp
að sínum landamærum. En slíkt er
kannski ekki alveg á dagskránni,
sérstaklega í ljósi þess að talið er að
ESB taki ekki við nýjum umsóknar-
ríkjum á næstu árum. Ekki má
gleyma því að Úkraína var annað
mikilvægasta lýðveldi gömlu Sov-
étríkjanna á eftir sjálfu rússneska
lýðveldinu og var oft nokkur tog-
streita þeirra í millum.
Vaknað af þyrnirósarsvefni
Ástandið í Úkraínu er verulega
óstöðugt og vopnahlé sem lýst
var yfir fyrir síðustu helgi, hefur
ekki haldið. Einnig kann að vera
að fylkingarnar séu að reyna að
koma sér í góða stöðu á vígvellin-
um áður en vetur gengur í garð.
Slíkt getur verið mjög mikilvægt út
frá „taktísku“ sjónarmiði.
Þetta ástand er líka nýr veruleiki
fyrir NATO, sem segja má að sé
kannski að vakna af einhverskon-
ar þyrnirósarsvefni. Það er mikil
spenna í alþjóðakerfinu og alvar-
legar styrjaldir í gangi á nokkrum
stöðum, ekki bara í Úkraínu. Því
mun örugglega reyna á nýjan aðal-
ritara bandalagsins, Jens Stolten-
berg, í nýju starfi. n
Nýr Norðurlandabúi í NATO-brúnni
n Þykir lipur samningamaður n Var einu sinni á móti NATO
Um næstu mánaðamót tekur fyrrver-
andi forsætisráðherra við af fyrrverandi
forsætisráðherra. Báðir eru grannir og
dökkhærðir og báðir eru frá Norður-
löndum. Sá sem hættir er Anders Fogh
Rasmussen, sem einu sinni var á toppi
stjórnmálanna í Danmörku og var leiðtogi
mið-hægriflokksins Venstre. Við honum
tekur jafnaðarmaðurinn Jens Stoltenberg,
sem einnig var forsætisráðherra síns
heimalands, Noregs. Stoltenberg er því
vinstra megin við miðju ef svo má segja og
var eitt sinn á móti NATO.
Þjappaði Norðmönnum
saman eftir Útey
Mikið mæddi á Stoltenberg í kjölfarið á
hinum hræðilega atburði í Útey þegar
hinn morðóði Anders Breivik gekk þar
berserksgang og myrti tugi ungmenna í
sumarbúðum norskra jafnaðarmanna árið
2011. Stoltenberg sýndi þar mikla festu
og ábyrgð og sameinaði norsku þjóðina í
sorginni. Stoltenberg er 55 ára, er kvæntur
og á tvö börn. Það vekur óneitanlega
athygli að nýr Skandinavi taki við keflinu í
NATO, en eitt er víst; mörg erfið vandamál
bíða Stoltenbergs og gæti hann varla
tekið við á erfiðari tímum hjá bandalaginu.
Úkraínumálið er þar ef til vill efst á listan-
um, en einnig má nefna Mið-Austurlönd,
sem og Írak og Sýrland í þessu samhengi.
Þúsundir í nýjum viðbragðssveitum
NATO hefur ákveðið að mynda nýjar
„hraðsveitir“ sem talið er að í verði allt
að 4.000 hermönnum með tilheyrandi
búnaði. Talið er að Bretland muni
láta þessum sveitum í té allt að 1.000
hermönnum, ef ekki meira. Talið er að til
að byrja með verði sveitirnar staðsettar
í Eystrasaltsríkjunum. Er þetta gert
til þess að dempa ótta manna við
„rússneska björninn“ en athygli vakti að
Pútín lét þau ummæli falla í samtölum
við leiðtoga ESB (og ummælunum
var lekið í fjölmiðla) að hann gæti
hernumið Úkraínu á tveimur vikum. Fleiri
lönd hafa aukið viðbúnað sinn vegna
aðgerða Rússa, til að mynda Pólland,
en þar eru nú þegar nokkur hundruð
bandarískir NATO-hermenn. Einnig hafa
Svíar ákveðið að auka viðbúnað sinn og
auka framlag til varnarmála. Þá hefur
ESB ákveðið að herða enn á viðskipta-
þvingunum gagnvart Rússum.
Minkurinn í hænsnabúinu
Því má eiginlega segja að Rússar séu eins
og minkur í hænsnakofa, sem gerir alla vit-
lausa í kringum sig. En aðgerðir Rússlands
hafa aflað Pútín gríðarlegra vinsælda
og er þá verið að tala um vinsældatölur
í kringum 80% ánægju með aðgerðir
hans meðal almennings. Má segja að í
Rússlandi sé ekki Bítlaæði í gangi, heldur
„Pútín-æði.“ Og á meðan vinsældir Pútíns
eru með þessum hætti, þarf hann ekki
að hafa miklar áhyggjur og getur í raun
gefið stjórnvöldum og almenningsáliti á
Vesturlöndum fingurinn.
Ísland ætlar að auka framlag
sitt til NATO
Í framhaldi af fundi NATO í Wales, þar sem
Sigmundur Davíð Gunnlaugsson forsætis-
ráðherra og utanríkisráðherra Íslands,
Gunnar Bragi Sveinsson, voru, birtist frétt
á vef utanríkisráðuneytisins. Í henni segir
meðal annars: „Á fundum aðildarríkja
fyrr í dag tilkynnti forsætisráðherra um
þær fyrirætlanir íslenskra stjórnvalda
að efla þátttöku sína og framlög í þágu
eigin varna og Atlantshafsbandalagsins.
Hyggjast stjórnvöld fjölga borgaralegum
sérfræðingum í störfum bandalagsins og
auka fjárframlög í einstök verkefni þess,
þar á meðal í Úkraínu. Þá munu stjórnvöld
auka stuðning við loftrýmisgæslu hér á
landi, þ.m.t. við þyrlubjörgunarþjónustu.
Á fundunum voru leiðtogar aðildar-
ríkjanna sammála um að snúa af braut
lækkandi framlaga til varnarmála og
samþykktu meðal annars sérstaka við-
bragðsáætlun sem gerir ráð fyrir auknum
viðbragðsflýti herafla og aukinni viðveru í
austanverðri Evrópu.“
Ekki kemur fram hve miklum peningum
íslensk stjórnvöld hyggjast veita í aukin
verkefni hjá NATO, en velta má upp þeirri
spurningu hvort þetta þýði aukna út-
þenslu í utanríkisþjónustunni? Ljóst er að
ástandið í Úkraínu mun leiða til aukinna
hernaðarútgjalda hjá mörgum ríkjum en
árið 2013 er talið að 15 útgjaldahæstu ríkin
hafi eytt um 1.700 milljörðum dollara til
hernaðarmála. Spurningin er því hvort
Úkraínumálið setji aukna pressu á fjárlög
einstakra aðildarríkja NATO (og annarra),
með vaxandi hernaðarútgjöldum.
Hress með þetta Verðandi aðalritari
NATO, Jens Stoltenberg, brosir eftir að
hafa verið tilkynnt að hann fengi starfið.
Klárir í slaginn
NATO hefur
ákveðið að mynda
hraðsveitir með þús-
undum hermanna
vegna ástandsins í
Úkraínu.
Tóbaksverð
tvöfaldast
Yfirvöld í Suður-Kóreu hafa
ákveðið að skera upp herör gegn
tóbaksreykingum. Liður í við-
leitni stjórnvalda til þess er að
hækka álögur og gjöld á tóbak
sem gæti þýtt að verð mun allt
að því tvöfaldast. Þetta er sam-
kvæmt frumvarpi sem liggur fyr-
ir í suður-kóreska þinginu. Verði
það samþykkt myndu lögin taka
gildi í byrjun næsta árs. Ef þetta
verður að veruleika gæti sígar-
ettupakki kostað tæpar sex hund-
ruð krónur eftir breytingarnar
miðað við rúmar 300 krónur í
dag. Suður-kóreskir karlar reykja
mikið, en talið er að um 41 pró-
sent karlmanna þar í landi séu
reykingamenn. Til samanburðar
er meðaltalið 26 prósent í ríkjum
OECD. Suður-Kóreumenn hækk-
uðu verð á tóbaki verulega árið
2004 og dróst þá mjög úr reyk-
ingum. Frumvarpið hefur mætt
töluverðri andstöðu í þinginu
og gætu þó nokkrar breytingar
orðið á því áður en greidd verða
atkvæði um það. Þá hefur verið
lagt til að sígarettupakkar verði
merktir sérstaklega líkt og þekkist
víða, meðal annars á Íslandi, og
að tóbaksauglýsingar verði bann-
aðar að hluta til.
Losnar ekki við
leðurblökurnar
Dönsk kona er í bobba þessa
dagana. Ástæðan er sú að 200
leðurblökur hafa komið sér kirfi-
lega fyrir á heimili hennar í Árós-
um, en þar sem leðurblökur eru
friðaðar í Danmörku er lítið sem
konan getur gert.
„Skyndilega sá ég eitthvað
fyrir ofan mig. Þegar mér varð
litið upp sá ég að þetta var leð-
urblaka,“ segir konan, Helle
Tryggedson, í samtali við danska
ríkisútvarpið, DR. „Þetta var
ekki bara ein leðurblaka heldur
margar,“ segir hún.
Sem fyrr segir eru ekki margir
möguleikar í stöðunni fyrir Helle
þar sem leðurblökurnar eru frið-
aðar sem þýðir meðal annars að
ekki má eitra fyrir þeim og í raun
ekki heldur fjarlægja þær. Ástæð-
an fyrir því að leðurblökurnar
komu sér fyrir á heimili Helle er
sú að gat var á þaki húss hennar.
Helle deyr þó ekki ráðalaus og
möguleiki er á að hún geti losn-
að við leðurblökurnar án þess
að brjóta nein lög. Hafist verð-
ur handa við að búa þannig um
gatið á þakinu að leðurblökurnar
geti flogið út en ekki komist aftur
inn. Þetta er ferli sem gæti tek-
ið einhverja daga. Vonast Helle
til þess að leðurblökurnar, ein af
annarri, muni fljúga út.
„Ég vil bara að þær fari,“ segir
hún hreinskilin.