Dagblaðið Vísir - DV - 12.09.2014, Síða 46

Helgarblað 12.–15. september 201446 Menning
Skrifar handrit um
ævi heimspekings
n Óttar Norðfjörð skrifar handrit um Wittgenstein n Sjálfsmorð og snilligáfa
Ó
ttar M. Norðfjörð rithöfund-
ur vinnur þessa dagana að
handriti að kvikmynd um
ævi eins áhrifamesta heim-
spekings 20. aldarinnar,
Austurríkismannsins Ludwigs Witt-
genstein. „Ég heyrði fyrst um hann
sem unglingur þegar ég las grein um
hann í Lesbókinni. Þegar ég fór síð-
an í heimspeki við Háskóla Íslands
óx áhugi minn á honum. Þótt ég hafi
vitað af Wittgenstein og stórkostlegri
ævi hans í næstum 20 ár var það ekki
fyrr en fyrir svona 2 til 3 árum sem ég
fékk fyrst þá hugmynd að líf hans væri
alveg svakalega flott efni sem bíó-
mynd,“ segir Óttar.
Stríð og peningar
Ævi Wittgensteins var skrautlegri en
gengur og gerist meðal fræðimanna.
Hann var kominn af forríkri fjöl-
skyldu, gaf frá sér allan auð í þung-
lyndiskasti, átti þrjá bræður sem féllu
fyrir eigin hendi, barðist í tveimur
heimsstyrjöldum og gerðist barna-
skólakennari þegar hann taldi sig
hafa leyst öll vandamál heimspek-
innar.
Óttar segist hafa ákveðið í vor að
taka sér hlé frá skáldsögu sem hann
var að skrifa og kynna sér ævisöguna
almennilega. Í kjölfarið hófst hann
svo handa við að skrifa kvikmynda-
handrit upp úr bókinni Ludwig Witt-
genstein: The Duty of Genius eftir Ray
Monk. Svokallað „treatment“, stutt út-
gáfa af bíóhandriti, endaði í höndum
Monks í gegnum tvo íslenska kunn-
ingja Óttars. „Ray Monk var hrifinn af
því og vildi fá að vinna handritið með
mér og síðan þá höfum við verið að
skrifa handritið í sameiningu,“ útskýr-
ir Óttar sem heimsótti Monk til Eng-
lands á dögunum til að vinna í verk-
inu.
Hann segir að óhjákvæmilegt sé
að fjalla um hugmyndir Wittgensteins
í myndinni, þó að áherslan verði á
viðburðaríkt lífshlaupið. „Í sem allra
stystu máli setti Wittgenstein sér það
verkefni að reyna að leysa öll vanda-
mál heimspekinnar. Og hann áleit
sem svo að honum hefði tekist það,
að minnsta kosti á vissu tímabili í lífi
sínu. Þetta er að hluta til það sem ger-
ir Wittgenstein svona áhugaverðan –
hann var heimspekingur sem ákvað
að klára heimspeki í eitt skipti fyrir
öll,“ segir Óttar um heimspekinginn.
Ekki heimildamynd
„Ætli það megi ekki segja að þetta sé
svona 80 prósent um ævi Wittgen-
steins og 20 prósent heimspeki hans,
en það er auðvitað erfitt að skilja þetta
að, því líf Wittgensteins var heimspeki
hans og öfugt. Það eru eflaust fáir
heimspekingar sem lifðu jafn mikið
heimspeki sína. Við erum ákveðnir
í því að reyna að gera hluta af heim-
speki hans skiljanlega í myndinni, en
þetta er auðvitað fyrst og fremst kvik-
mynd, ekki heimildamynd, svo líf
hans er í algjörum forgrunni.“
Ein kvikmynd hefur nú þegar verið
gerð um ævi heimspekingsins, Wittg-
enstein, frá árinu 1993 eftir breska
kvikmynda-
gerðarmanninn
Derek Jarman.
„Mynd Jarmans,
eins ágæt og hún
er, er tilrauna-
kenndari og varla
hægt að segja að sé
venjuleg ævisögu-
leg mynd, sem er
okkar markmið.“
Óttar og Monk
eru í sambandi
við Íslendinga
sem hafa áhuga á
að koma að fram-
leiðslu myndar-
innar. „Svona verkefni er af þeirri
stærðargráðu að það þurfa erlend
framleiðslufyrirtæki að koma inn í
dæmið. Það verður farið af stað til að
skoða það um leið og við Ray erum
búnir að skrifa handrit sem við báðir
erum sáttir við.“
Fyrir utan handritsskrifin hefur
Óttar haft nóg fyrir stafni. „Ég er með
nokkur önnur bíó verk efni á ólíkum
stigum og svo skáldsögu sem ég er
hálfnaður með og get ekki beðið eftir
að komast aftur í.“ n
Spekingslegur Rithöfundurinn Óttar M. Norðfjörð er heimspekimenntaður og skrifar nú
handrit að bíómynd um einn áhrifamesta heimspeking 20. aldarinnar. Mynd ÁSgEir M. EinarSSon
Úr vegabréfi Sigmundar Ernis
Sápukonurnar
í Sanmatenga
Það eldar af degi úti á þurr-
um sléttum Sanmatenga-hér-
aðsins norður af Ouagadou-
gou, höfuðborg Búrkína Fasó í
vesturhluta Afríku. Eftir sand-
mjúkum stígnum kjaga kon-
urnar í litríkum klæðum sín-
um með nýja sól í bakgrunni.
Þær ganga til vanalegra verka
sinna undir krónumiklum trján-
um sem skýla þeim fyrir áger-
andi flugnasveimnum – og það
er söngur með í för, eins og
margan fyrri daginn, söngur-
inn um rausn og mildi móður
jarðar.
Yfir öllu saman hangir harmatt-
an, sú heita og þurra móða
sem sandstormarnir norðan úr
Sahara ausa út um grundirn-
ar á þessum slóðum árla vetrar
þegar lofthitinn fellur niður í
fimmtán gráður undir morgun,
en skríður svo rólega upp í
þrjátíu stigin þegar skírnar til á
himni.
Fíngerð móstan smýgur inn
í sérhver vit á mönnum jafnt
sem dýrum. Vanalegur rakinn
í loftinu hefur vikið fyrir hin-
um þurrfussulega rykmekki
sem ætlar allt og alla að kæfa á
þessum kyrkingslega árstíma.
Konurnar smyrja andlit sitt og
hendur með hvítgljáandi hnet-
usmjörinu sem þær geyma í fal-
lega útskornum öskjum sínum
sem þær hafa litað hver að sín-
um hætti. Smjörið er vörn þeirra
og sókn á svona dögum þegar
smáfellt ímið hvolfist yfir hér-
aðið eins og samfelldur og óslit-
inn himnaskúr. Það viðheldur
raka húðarinnar og kemur í veg
fyrir skyndilega ofþornun sem á
stundum sækir að eins og högg-
ormur úr launsátri. Því, það er
svo, að engin þurrkatíð jafnast á
við harmattan.
Að svo búnu byrja þær að tína.
Og það er tínt allan daginn.
Dýrmætum hnetunum er safn-
að í hauga undir trjánum – og
annar hópur kvenna hefur þann
starfa að bera dágóðan slatta af
hnotunum í strigaskjóðum inn í
skýli þar sem gamalli og nokkuð
stórslæptri handpressu er juðað
sína slóð fram eftir öllum degin-
um. Það er safnað allan daginn.
Og pressað eins og kraftarn-
ir leyfa. Og alltaf fylgir einhver
söngur hverju verki eins og
hann sé partur af andardrætti
tímans.
Konurnar í Sanmatenga vita
sem er að það sem best gefur af
sér í þessum efnum er að steypa
föngin í form – og búa til nátt-
úrulegar sápur sem alltaf selj-
ast við góðu verði inni í Kaya,
höfuðstaðnum í héraðinu. Það-
an skilst þeim að sápurnar séu
fluttar um enn lengri veg, lík-
lega alla leið til Evrópu þar sem
enn aðrar konur eigi ekki til orð
yfir áhrifamætti þessa einstaka
efniviðar úr afrískum trjám.
Ég keypti nokkrar sápur á með-
an ég horfði á sápukonurn-
ar í Sanmatenga sinna sínum
starfa. Mér reiknaðist til að hver
þeirra kostaði tæplega 50 krón-
ur íslenskar. Þegar ég millilenti
í París, á langri leið minni frá
Búrkína Fasó til Íslands, gat ég
ekki á mér setið að skoða verð-
lagið á þessum frægu sápum
í hátimbraðri fegrunarversl-
un á velli Charles de Gaulle. Og
enginn þeirra kostaði minna en
5.000 krónur íslenskar.
Kristján guðjónsson
kristjan@dv.is
„…en þetta er auð-
vitað fyrst og
fremst kvikmynd, ekki
heimildamynd, svo líf
hans er í algjörum for-
grunni
Æsileg ævisaga Óttar byggir kvikmyndahandritið um ævi Wittgensteins á bókinni The
Duty of Genius eftir Ray Monk.
Þ
að hljómaði eins og hálfgert
örþrifaráð hjá Marvel að gera
mynd um persónur sem enginn
þekkir úr teiknimyndablöðum
sem enginn hefur lesið, til að halda
áfram að græða á velgengni Avengers-
hetjanna. Í fyrstu virtist sem verið væri
að skrapa botninn, en eftir að myndin
birtist komst sú saga á kreik að hér
væri komin einhver skemmtilegasta
ofurhetjumyndin til þessa.
Það er ef til vill ofsögum sagt. Eins
og búast mátti við er myndin afar fal-
leg áferðar. Helsti kostur hennar er
þó sá hvað hún tekur sig mátulega
alvarlega, án þess þó að gera grín að
efninu. Þetta er heimur sem húmor á
heima í, frekar en að gert sé grín að
honum sem slíkum. Og ef til vill er
þetta besta leiðin til að blása lífi inn
í heim ofurhetja. Í stað hinna þung-
brýndu DC mynda, þar sem eng-
um stekkur bros gefur skopskynið
tækifæri á að koma á óvart og stöku
sinnum víkja frá formúlunni. Helsti
galli hennar er þó sá að persónurn-
ar, þótt þær séu skemmtilegar, eru
afar auðgleymanlegar, og á þetta við
um myndina alla. Það er kannski til
of mikils ætlast að ofurhetjumyndum
takist alltaf að vekja upp tilvistarlegar
spurningar, en Guardians skortir
bæði persónugallerí og, já, dýpt X-
Men myndanna. Nú þegar vertíðinni
er opinberlega lokið stendur því X-
Men: Days of Future Past enn uppi
sem besta ofurhetjumynd ársins. En
Guardians of the Galaxy er eigi að
síður hin fínasta skemmtun svona
undir lok sumars.
Og sérstaklega ber að mæla með
því að fólk sitji kyrrt í sætunum sín-
um þar til kreditlistanum lýkur, en
þar birtist aftur fyrsta Marvel-hetj-
an sem mynd var gerð um í fullri
lengd. Og verður að teljast hugrakkt
að tefla henni fram, því myndin um
hana er talin ein sú alversta sem
gerð hefur verið. n
Bjargvættir síðsumarsins
Valur gunnarsson
valurgunnars@gmail.com
Dómur
Guardians of the Galaxy
iMdb 8,6
Leikstjórn: Kevin Feige
aðalhlutverk: Chris Pratt og Zoe Saldana
Handrit: Kevin Feige og Nicole Pearlman
121 mínútur
Fín bíómynd Guardians of the Galaxy er ágætlega heppnuð.