Dagblaðið Vísir - DV - 12.09.2014, Blaðsíða 28

Helgarblað 12.–15. september 201428 Fólk Viðtal
J
óhann Sigmarsson gat sér gott
orð í kvikmyndagerð á tíunda
áratugnum en þá komu út kvik-
myndirnar hans, Veggfóður:
Erótísk ástarsaga, Ein stór fjöl-
skylda og Óskabörn þjóðarinnar.
Hann segist ekki vera búinn að gefa
kvikmyndirnar upp á bátinn þrátt fyr-
ir að hafa snúið sér að myndlistinni og
húsgagnahönnun á síðustu árum.
Jonni samþykkti að hitta blaða-
mann, rifja upp ferilinn og rekja at-
burði síðustu ára. Við ákváðum að
hittast á kaffihúsi við Fógetagarðinn í
miðborginni. Blaðamaður gerði strax
þau algengu mistök í fyrstu viðkynn-
ingu að rétta fram hægri hendi til þess
að heilsa. Hægri hönd Jonna sat hins
vegar föst í jakkavasanum en þess í
stað rétti hann fram þá vinstri. Úr varð
klunnalegt handaband, en Jonni er ef-
laust ýmsu vanur. Alls staðar í kring-
um okkur á Jonni merkar minningar
eins og ég átti eftir að komast að þegar
líða tók á viðtalið. Við pöntum okkur
kaffibolla og setjumst niður.
Ekki hugað líf
Jonni er Reykvíkingur í húð og hár,
alinn upp í Laugarneshverfinu. Fimm
ára gamall fékk hann heilahimnu-
bólgu, lamaðist öðrum megin í lík-
amanum og missti málið. „Læknarn-
ir töldu ólíklegt að hann myndi lifa af
nóttina. Ég hef hins vegar lifað margar
nætur síðan þá,“ segir hann glettinn.
Hann segir fólk sem betur fer upp-
lýstara um sjúkdóminn í dag held-
ur en á þessum tíma. Í dag er það al-
kunna að mikilvægt er að meðhöndla
heilahimnubólgu sem fyrst eftir að
hún greinist, helst á fyrstu tveimur sól-
arhringunum eftir að hún kemur upp.
Annars getur hún valdið varanlegum
skaða, líkt og í tilfelli Jonna, og jafnvel
dregið fólk til dauða. „Mamma hélt
að þetta væru rauðir hundar og setti
mig bara inn í rúm. Þar var ég í hálfan
mánuð. Þá var ég loksins færður upp
á spítala. Læknarnir sem tóku á móti
okkur töldu óhugsandi að ég myndi
lifa þetta af í ljósi þess hve langur tími
var liðinn.“ Þrátt fyrir ungan aldur
segist Jonni muna eftir veikindunum.
Einnig man hann eftir tímanum áður
en hann veiktist. „Ég þurfti að læra allt
upp á nýtt – ganga, tala og skrifa,“ segir
hann en við tók stíf þjálfun næstu tvö
árin og allt upp undir tíu ára aldur-
inn. Hægri hlið Jonna, sem lamaðist,
er í dag spastísk og er hægri höndin á
honum til dæmis til lítils gagns.
Til marks um hversu vel Jonni bar
sig eftir veikindin þá var hann mikið í
íþróttum á sínum yngri árum og æfði
meðal annars langhlaup. Hann keppti
í tíu kílómetra hlaupi og hljóp meðal
annars eitt sinn hálft maraþon. „En
ég get ekki hlaupið neitt í dag, enda
borgar það sig ekki,“ segir hann og
brosir.
Fjörug en erfið æska
Ótvíræðir hæfileikar Jonna komu
fljótt í ljós en faðir hans, veitinga-
maðurinn Sigmar Pétursson, færði
honum gjarnan tómar vínflöskur til
þess að mála. Hann teiknaði mikið
og málaði sem barn og ætlaði sér að
verða myndlistarmaður. Faðir Jonna
hóf veitingarekstur í Breiðfirðingabúð
í lok fimmta áratugarins en tók síðar
á leigu salinn í Sjálfstæðishúsinu við
Austurvöll, síðar þekkt sem NASA,
og starfrækti þar skemmtistaðinn
Sigtún. Nokkrum árum síðar var starf-
semi Sigtúns færð upp á Suðurlands-
braut þar sem Sigmar opnaði stærstu
danshöll landsins en Sigtún var einn
vinsælasti skemmtistaðurinn á þess-
um árum. „Ég ólst upp á tvö þús-
und manna skemmtistað. Þegar ekki
fékkst barnapía var ég tekinn með um
helgar og sá margt sem ekki er hollt
fyrir börn að sjá. Þetta var á þessum
árum sem fólk drakk hvað mest,“ segir
Jonni og talar í kjölfarið um víðfræga
Hallærisplanið sem var samkomu-
staður unglinga á þessum árum og
tíð slagsmál á Austurvelli. „Í dag eru
breyttir tímar. Þetta var allt annar
kúltúr en er núna. Í dag er bærinn full-
ur af mörgum litlum börum en þarna
voru frekar haldin stór diskótek.“
Jonni segir Laugarneshverfið
alltaf hafa verið fullt af fólki á þessum
árum. Þá var fiskvinnslu- og frysti-
hús Júpiters og Mars á Kirkjusandi,
þar sem Íslandsbanki er með höfuð-
stöðvar í dag, og aðalskrifstofur SÍS
hinum megin við götuna. Hverfið
hafi því bókstaflega iðað af mannlífi.
„Þarna vorum við alltaf að leika okk-
ur. Þá voru tvær ísbúðir í hverfinu og
tveir bræður sem áttu hvor sína búð-
ina. Þeim var ekki vel til vina og þegar
þeir drukku sig fulla þá fóru þeir yfir
til hvor annars og gerðu usla og fóru
jafnvel að slást,“ minnist Jonni og
hlær við tilhugsunina. „Þetta var mjög
fjörug en á sama tíma erfið æska.“
Erfiður föðurmissir
Diskótekin tóku að lokum enda og
faðir Jonna varð gjaldþrota. Í kjölfarið
glímdi hann við mjög alvarlegt þung-
lyndi. Jonni var á aldrinum sextán
til nítján ára þegar þetta gekk yfir en
hinn 18. desember árið 1988 batt fað-
ir hans enda á líf sitt. „Hann var bú-
inn að vera þunglyndur í þrjú ár og
á þessum tíma reyndi hann þrettán
sinnum að fremja sjálfsmorð áður en
það tókst. Fjórtánda skiptið bar tilætl-
aðan árangur.
Á þessum tíma voru þunglyndis-
sjúklingar og geðsjúkir settir eitt-
hvert fyrir aftan fjölskyldur sínar. Þú
skammaðist þín fyrir það ef pabbi
þinn, eða einhver í fjölskyldunni, var
andlega veikur. Fólk vissi ekki bet-
ur. Þjóðfélagið er sem betur fer bet-
ur upplýst og tekur betur á málunum
í dag heldur en það gerði á þessum
árum. En ef þú veist ekki hvað er að,
þá geturðu ekki yfirstigið það.“
Á þessum tíma var Jonni í námi,
bæði í Iðnskólanum í tækniteiknun
og kúrsum í Myndlistaskólanum og
vann með skólanum við að ryksuga
hjá sjónvarpsframleiðslufyrirtækinu
Plús Film. Þess á milli hugsaði hann
um fársjúkan föður sinn en foreldr-
ar hans voru skilin að borði og sæng.
Kvöldvinnan átti hins vegar eftir að
beina honum inn á nýja braut – kvik-
myndagerðina.
Kynntist Friðriki Þór í jólaglöggi
Einn daginn settist Jonni niður á kaffi-
húsi með tóma stílabók og byrjaði að
skrifa kvikmyndahandrit. „Handritið
var að mestu skrifað á Kaffi Hressó og
Kaffi Strætó í Lækjargötu,“ segir hann
og bendir í átt að þessum sögulegu
kaffihúsum. „Á þriðjudagskvöldum
vorum við félagi minn, Júlíus Kemp,
síðan að ryksuga hjá Plús Film en við
vorum náttúrlega ekkert að ryksuga
heldur stálumst við í tölvurnar og
skrifuðum upp handritið sem ég hafði
skrifað í stílabækurnar. Síðan fór ég
að teikna svokallað „storyboard“ fyrir
kvikmyndina á kaffihúsunum og fékk
oft nemendur úr Myndlistaskólanum
til þess að aðstoða mig við það. Þeim
borgaði ég svo í drykkjum á barnum
um mánaðamót þegar ég fékk örorku-
bæturnar,“ segir hann og hlær.
„Nokkru síðar fór ég í jólaglögg í
miðbænum og hitti þar Friðrik Þór
Friðriksson kvikmyndagerðarmann.
Hann sagðist hafa heyrt sögur af því
að ég væri góður málari og spurði
hvort ég væri til í að mála upp úr
myndunum hans. Ég sagði honum í
kjölfarið frá þessari kvikmynd sem við
Júlli Kemp ætluðum að fara að gera.
Hann spyr hvort við séum komnir
með eitthvert fjármagn og ég segist
vera með styrktaraðila upp á hundrað
þúsund krónur. Þá fór hann að hlæja
og sagði:
„Þið gerið enga kvikmynd fyrir
hundrað þúsund kall!“
Hann bað mig um að koma til sín
í næstu viku til þess að velja atriði úr
myndunum hans til þess að mála.
Ég hef ekki enn málað þessi atriði
úr myndunum en Friðrik Þór sýndi
handritinu hins vegar mikinn áhuga.
Þá fyrst fóru hjólin að snúast. Sumar-
ið eftir hófust tökur á kvikmyndinni
Veggfóður og var Friðrik Þór með-
framleiðandi myndarinnar. Ég var í
raun togaður inn í kvikmyndagerð en
ætlaði alltaf að verða myndlistarmað-
ur.“
Lífið bara fyrir suma
Svona kviknaði áhuginn á kvikmynd-
um og var Jonni á leiðinni í fram-
haldsnám í kvikmyndagerð í Brussel
þegar faðir hans lést. Þá hætti hann
við námið og fór þess í stað í ferðalag
um Evrópu. Jonni komst einnig inn í
Royal Collage of Art en hætti líka við
að fara þangað og gerði þess í stað
aðra kvikmynd – Ein stór fjölskylda
Hefur þrisvar lært að ganga
Jóhann Sigmarsson hefur átt fjöruga en oft á tíðum erfiða ævi. Hann
greindist með heilahimnubólgu fimm ára gamall og lamaðist öðrum megin í lík-
amanum. Fyrir rétt rúmum fimm árum varð hann síðan fyrir fólskulegri líkams-
árás sem varð til þess að hann þurfti að læra að ganga í þriðja sinn um ævina. Í
kjölfarið hellti kvikmyndagerðarmaðurinn sér á kaf í myndlist og húsgagnasmíð
og hlaut nýverið viðurkenningu á alþjóðlegri hönnunarkeppni í Mílanó. Áslaug
Karen Jóhannsdóttir settist niður með Jóhanni, eða Jonna eins og hann er best
þekktur, og ræddi um lífshlaupið, erfiðleikana og hugsjónir hans í listinni.
Áslaug Karen Jóhannsdóttir
aslaug@dv.is
Pabbi framdi sjálfsvíg
„Á þessum tíma voru þung­
lyndissjúklingar og geð­
sjúkir settir eitthvert fyrir
aftan fjölskyldur sínar.“ Mynd Sigtryggur Ari
„Ég ólst
upp á tvö
þúsund manna
skemmtistað