Dagblaðið Vísir - DV - 12.09.2014, Blaðsíða 20

20 Fréttir Erlent Helgarblað 12.–15. september 2014
Nýr veruleiki NATO
n Andi kalda stríðsins svífur yfir Evrópu n Nýjar viðbragðssveitir myndaðar
Á
þessum óróatímum verð-
ur NATO að vera tilbú-
ið til þess að bregðast við
með alhliða aðgerðum til
þess að vernda aðildarríkin
gegn öllum mögulegum ógnum.
Þetta er til vitnis um staðfestu okk-
ar og samhug.“
Þessi orð lét hinn danski And-
ers Fogh Rasmussen, aðalritari
varnarbandalagsins NATO, falla á
leiðtogafundi þess, sem haldinn
var í Wales í síðustu viku.
Fundur leiðtoganna, sem með-
al annars Barack Obama, forseti
Bandaríkjanna, sótti, er haldinn
í skugga hins mjög svo ótrygga
ástands í Úkraínu. Þar berjast
rússneskir hermenn við hlið að-
skilnaðarsinna, sem stefna að því
að austurhluti Úkraínu sameinist
Rússlandi. Vert er að minnast þess
að fyrr á þessu ári innlimaði forseti
Rússlands, Vladimír Pútín, Krím-
skaga í Rússland.
Rússnesk innrás
Á síðustu vikum hafði her Úkra-
ínu gengið vel í baráttu sinni við
aðskilnaðarsinna, sem virtust vera
að láta undan síga. En skyndilega
snerist taflið við og þá bárust með-
al annars fréttir af rússneskum
skriðdrekum og brynvörðum bíl-
um inni á úkraínsku landsvæði. Þá
bárust einnig fréttir af því að þús-
undir rússneskra hermanna væru
inni í Úkraínu. NATO birti með-
al annars í lok ágúst loftmyndir af
rússneskum stríðstólum í Úkraínu,
máli sínu til stuðnings. Það má því
segja að Rússland hafi gert innrás
í Úkraínu.
Samskipti Rússlands og Vestur-
veldanna og NATO hafa stigversn-
að eftir því sem á árið hefur liðið
og átökin í Úkraínu hafa færst í
aukana. Í þeim hafa tæplega 3.000
manns fallið og mikill fjöldi fólks
lagt á flótta inni í Úkraínu eða yfir
til Rússlands.
NATO er varnarbandalag vest-
rænna þjóða og var stofnað árið
1949 og var Ísland eitt þeirra ríkja
sem stofnaði NATO. Þegar Ís-
land gekk í NATO kom til mjög
alvarlegra átaka við Alþingi Ís-
lands á Austurvelli og var kylf-
um og táragasi beitt af lögreglu
í fyrsta sinn gegn mótmælend-
um. Er þessi atburður einn merk-
asti stjórnmálaatburður í lýðveld-
issögunni. Aðildin að NATO hefur
frá upphafi verið mikið deilumál í
íslenskum stjórnmálum og er enn
umdeild.
Alls eru 28 aðildarríki í NATO
(jafn mörg og aðildarríki ESB), og
af þeim eru 25 Evrópuríki. Síðan
bætast við Bandaríkin og Kanada
og Tyrkland. Þrjú aðildarríki eru
kjarnorkuveldi; Bretland, Frakk-
land og Bandaríkin.
Bitlausar viðskiptaþvinganir?
Í því stríði sem geisar í Úkra-
ínu og væri réttast að kalla borg-
arastríð, hafa Vesturveldin ver-
ið gagnrýnd fyrir linkind. Til að
mynda hefur mátt heyra harða
gagnrýni frá hægri væng banda-
rískra stjórnmála, sem hafa ásak-
að Barack Obama um skort á leið-
togahæfileikum í sambandi við
Úkraínu. Einnig hefur verið deilt á
David Cameron, forsætisráðherra
Breta, og Angelu Merkel, kanslara
Þýskalands. Þykja viðbrögð þeirra
ekki hafa verið nógu hörð. Þá hafa
komið fram gagnrýnisraddir á við-
skiptaþvinganir þær sem settar
hafa verið í gang og segja gagn-
rýnendur að þær „bíti“ ekki sem
skyldi. Einnig hefur verið á það
bent að Cameron hafi ekki vilj-
að styggja sterka rússneska hags-
munaaðila og rússneska auðmenn
í London og Bretlandi.
Harðari tónn
Þó hefur tónninn í Cameron
harðnað síðustu daga og á leið-
togafundi NATO í Wales sagði
Cameron: „Úkraína hefur rétt til
þess að taka sínar eigin ákvarð-
anir og við stöndum þétt að baki
Úkraínu. Við látum ekki Pútín og
rússneska skriðdreka, sem rúlla
yfir landamærin, stjórna því sem
gerist í Úkraínu.“ Hann sagði
einnig að Rússar gætu með engu
móti varið aðgerðir sínar í Úkra-
ínu og að NATO og Vesturveldin
myndu styðja Úkraínu með ráðum
og dáð. Hann nefndi sem dæmi
fjárhagslegan stuðning og að-
stoð við að byggja upp fjarskipta-
kerfi og þess háttar. Mikil „kalda-
stríðslykt“ var af ræðu Camerons
og notaði hann hugtök á borð við
„austur-vænginn“ og svo framveg-
is. Þá benti hann einnig á þetta:
„Rússland þarf meira á Evrópu og
Bandaríkjunum að halda en öf-
ugt. Rússneskur efnahagur dregst
nú saman, rúblan hefur fall-
ið og hlutabréfaverð sömuleið-
is.“ Kannski má lesa út úr þessum
orðum Camerons þá staðreynd
að þegar illa gengur heima fyr-
ir (í Rússlandi), hvað er þá betra
en vinsælt stríð? Er það kannski
þannig sem Pútín er að hugsa?
Félagsskapur fyrir frið
Úkraína hefur verið aðili að sér-
stöku samstarfi NATO-ríkjanna
og ríkjanna sem losnuðu undan
oki kommúnismans, þegar hann
hrundi í lok áttunda áratugarins og
byrjun þess níunda á síðustu öld.
Úkraína lýsti yfir sjálfstæði árið
1991 og gekk í áðurnefnt samstarf
(Partnership for Peace, PFP), þegar
Gunnar Hólmsteinn
Ársælsson
„Við látum ekki
Pútín og rússneska
skriðdreka, sem rúlla yfir
landamærin, stjórna því
sem gerist í Úkraínu.“
David Cameron
Glaðbeittir Anders Fogh
Rasmussen, fráfarandi aðal-
ritari NATO, er hér ásamt David
Cameron og Barack Obama á
leiðtogafundinum í Brussel í
síðustu viku. Cameron hefur
ekki útilokað loftárásir vegna
stríðsins í Úkraínu.
Fangi líflátinn
Yfirvöld í Texas tóku Willie
Trottie, 45 ára fanga á dauða-
deild, af lífi á fimmtudag. Hann
var sakfelldur fyrir að drepa fyrr-
verandi kærustu sína og bróður
hennar árið 1993.
Verjendur Trotties reyndu
hvað þeir gátu að fá dauðadómn-
um breytt í lífstíðarfangelsi en
síðustu áfrýjunartilraun þeirra
var hafnað. Sjálfur sagði hann
fyrir dómi að hann hefði skotið
kærustu sína og bróður hennar í
sjálfsvörn og því væri dauðarefs-
ing of harður dómur.
Saksóknarar héldu því fram
að Trottie hefði hótað að drepa
kærustu sína eftir að hún fór
frá honum. Hafði hún með-
al annars fengið nálgunarbann
gegn honum. Trottie er áttundi
fanginn sem tekinn er af lífi í
Texas á árinu.
Mannlaus
flutningaskip
Vísindamenn í Noregi telja að
innan tíu ára muni flutninga-
skip búa yfir þeirri tækni að hægt
verður að sigla þeim án þess að
nokkur verði um borð, hvorki
skipstjóri né áhöfn. Norska fyrir-
tækið Marintek vinnur að þessari
byltingarkenndu nýjung sem gæti
orðið að veruleika á næstu tíu til
tuttugu árum. Þetta myndi eðli-
lega spara skipafélögum stórfé en
einnig auka öryggi á sjó þar sem
75 prósent allra slysa á sjó verða
vegna mannlegra mistaka, að
sögn ScienceNordic.com.
Taka ekki
þátt í árásum
Frank-Walter Steinmeier, utan-
ríkisráðherra Þýskalands, seg-
ir að Þjóðverjar muni ekki taka
þátt í fyrirhugðum loftárásum
Bandaríkjahers í Sýrlandi.
Barack Obama Bandaríkja-
forseti tilkynnti aðfaranótt
fimmtudags að Bandaríkja-
menn myndu gera árásir með
það að markmiði að veikja upp-
reisnarmenn Íslamska ríkisins.
„Það hefur enginn beðið okkur
um að taka þátt og við mun-
um hvort sem er ekki gera það,“
sagði Steinmeier á fimmtu-
dag eftir fund sinn með Philip
Hammond, utanríkisráðherra
Bretlands.
Hammond tók undir með
Steinmeier og sagði að Bretar
myndu heldur ekki gera árásir
á liðsmenn Íslamska ríkisins í
Sýrlandi.