Dagblaðið Vísir - DV - 11.07.2014, Blaðsíða 14

14 Fréttir Helgarblað 11.–14. júlí 2014
Opinber afskipti af
nafngiftum „fáránleg“
Guðmundur Steingrímsson segir löggjöf um mannanöfn ekki nauðsynlega til að tryggja velferð barna
J
ón Gnarr, fyrrverandi borg-
arstjóri Reykjavíkur, hefur
á undanförnum árum verið
ötull talsmaður þess að gefa
fólki frelsi til þess að heita
það sem það vill heita. Hefur hann
ítrekað vakið athygli á því að hann
megi ekki, lögum samkvæmt, bera
nafnið Gnarr, sem ættarnafn. Þá
hefur hann bent á að ef hann hefði
fæðst erlendis og flyttist til Íslands
myndi hann mega bera nafnið
Gnarr sem ættarnafn. Til þess að
breytingar geti orðið á kerfinu þarf
að breyta lögum um mannanöfn,
en frumvarp þess efnis var lagt
fyrir á þingi í nóvember af þing-
mönnum Bjartrar framtíðar.
Í frumvarpinu er lögð áhersla
á að nafn manns hafi verið talið
einn mikilvægasti þáttur sjálfs-
myndar hans og að það varði
fyrst og fremst einkahagi fólks og
persónurétt þess en síður hags-
muni alls almennings. Réttur for-
eldra til að ráða nafni barns síns
sé mikill og óumdeildur en réttur
löggjafans til afskipta af nafngjöf-
um sé að sama skapi takmarkað-
ur. Með frumvarpinu er lagt til að
mannanafnanefnd verði lögð nið-
ur og öll ákvæði um hana felld
brott úr lögum um mannanöfn.
Þá er einnig lagt til að þær kvaðir
sem lög um mannanöfn feli í sér
varðandi ættarnöfn verði felldar
brott, en óheimilt er fyrir þá sem
kenna sig við föður og/eða móð-
ur að taka upp ættarnafn. Jafn-
framt verði mannanafnaskrá sem
mannanafnanefnd hefur samið og
gefið út lögð niður.
Miðstýring ofan í hörgul
„Þetta er komið út í á margan hátt
svo miklar ógöngur. Þetta er dæmi
um það þegar á að reyna að mið-
stýra einhverju ofan í hörgul, sem
er bara ekki hægt að miðstýra.
Þarna þarf að hefjast frjálslyndis-
bylting,“ segir Guðmundur Stein-
grímsson, þingmaður Bjartrar
framtíðar, í samtali við DV.
Frumvarpið var ekki tekið til
umræðu síðastliðinn vetur en
Guðmundur segir Bjarta framtíð
ætla að leggja það fram að nýju
þegar þinghald hefst eftir sumar-
frí. Spurður hvort hann telji það í
anda hægrisinnaðrar ríkisstjórnar
að vera hlynnt frumvarpinu, segir
hann ríkisstjórnina ekki svo hægri-
sinnaða. „Hún er líka afskaplega
íhaldssöm, þessi ríkisstjórn. Meira
íhaldssöm en hægrisinnuð,“ seg-
ir hann.
Barnaverndarlög tryggi rétt barna
„Okkar grundvallarhugsun geng-
ur út á að fólk fái frelsi til þess að
velja börnum sínum nöfn án af-
skipta hins opinbera og síðan eru
aðrir lagabálkar eins og barna-
verndarlög og fleira svoleiðis sem
eiga á margan hátt að koma í veg
fyrir misnotkun barna og ofbeldi á
þeim, hvort sem það lýtur að ein-
hverjum ógeðfelldum nafngiftum
eða einhverju öðru. En við teljum
það í grundvallaratriðum fárán-
legt að það séu svona rík opinber
afskipti af nafngiftum,“ segir Guð-
mundur.
Hann vísar því á bug að það
þurfi sérstök lög til þess að tryggja
hefðir. „Svo líka það að vernda ís-
lenska mannanafnahefð. Ég held
að það sé bara svo rík löngun í
þjóðerni, að vilja gera það, og
halda í fallegar hefðir og falleg ís-
lensk nöfn að það þarf heldur ekki
löggjöf til þess að tryggja það,“ seg-
ir Guðmundur. n
Erla Karlsdóttir
erlak@dv.is
Þingmaðurinn Guðmundur
segir að frjálslyndisbylting
þurfi að hefjast hvað varðar
mannanafnalög á Íslandi.
„Þarf að
hefjast
frjálslyndis-
bylting
Alex ekki
fyrir konur
Í úrskurði mannanafnanefndar frá
19. desember í fyrra var nafninu Alex
hafnað sem eiginnafni konu. Var það
niðurstaða nefndarinnar að nafnið geti
einvörðungu talist karlmannsnafn í ís-
lensku máli. „Ef fallist væri á nafnið sem
eiginnafn konu væri í reynd um leið fall-
ist á það af hálfu mannanafnanefndar
að heimilt væri að gefa stúlku karl-
mannsnafn,“ segir í úrskurðinum.
Fékk ekki
vegabréf
vegna nafns
Harriet Cardew var neitað um vegabréf
á dögunum af íslenskum stjórnvöldum
vegna þess að mannanafnanefnd
hafnaði nafninu. Þar sem Harriet er
fædd á Íslandi er henni óheimilt að bera
nafn að erlendum uppruna en hefði
Harriet fæðst erlendis væri henni heimilt
að bera nafnið á Íslandi. Nafn bróður
Harrietar, Duncans, hefur heldur ekki
verið samþykkt af mannanafnanefnd og
hafa systkinin fram til þessa verið skráð
stúlka og drengur Cardew hjá Þjóðskrá.
Þrjú nöfn sem allir mega heita
Mannanafnanefnd hefur þrisvar sinnum
fallist á að viðurkenna beri tiltekið nafn
bæði sem kvenmannsnafn og karlmanns-
nafn. Með úrskurði héraðsdóms hinn 31.
janúar 2013 var viðurkenndur réttur stúlku
til að bera eiginnafnið Blær, sem áður var
aðeins leyft sem eiginnafn karla. Annað
dæmi er eiginnafnið Elía, en hinn 29. júlí
í fyrra féllst mannanafnanefnd á nafnið
sem eiginnafn karlmanns, þrátt fyrir að
það hefði áður verið fært á mannanafna-
skrá sem eiginnafn konu. Þriðja dæmið er
svo eiginnafnið Auður. Hinn 29. nóvember
síðastliðinn féllst nefndin á að viður-
kenna nafnið sem eiginnafn karlmanns,
þrátt fyrir að það hefði áður verið á
mannanafnaskrá sem eiginnafn konu. Í
úrskurðum kemur fram að öll þessi þrjú
nöfn eigi það sammerkt að skýr dæmi
finnist um það í íslenskum heimildum
að nöfnin hafi verið notuð hér á landi í
almennt þekktum bókmenntatexta og/
eða nafngjöfum á karla og konur.
Þórhallur Auður Helgason sem fékk
nafnið Auður samþykkt hjá nefndinni í
nóvember.
Ættarnafnið
Gnarr Fékk nafnið
Gnarr samþykkt sem
millinafn árið 2005 en
Jón vill bera nafnið sem
ættarnafn. Óheimilt
er að taka upp nýtt
ættarnafn samkvæmt
reglum um mannanöfn
frá árinu 1925. Jón
hefur gagnrýnt það
fyrirkomulag harðlega
á undanförnum árum.
Mynd SiGtryGGur Ari
Nýr samningur
við Sviss
Undirritaður hefur verið nýr
samningur milli Íslands og Sviss
til að komast hjá tvísköttun á
tekjur og söluhagnað. Af hálfu Ís-
lands undirritaði Einar Gunnars-
son, ráðuneytisstjóri utanríkis-
ráðuneytisins, samninginn en
Fabrice Filliez fyrir hönd sviss-
neska fjármálaráðuneytisins.
Í tilkynningu frá utanríkis-
ráðuneytinu segir að í nýjum
samningi felist fyrst og fremst að-
lögun að gildandi stefnu ríkjanna
í tvísköttunarmálum og þeim
breytingum sem orðið hafa á
tvísköttunarfyrirmynd OECD frá
því að núgildandi samningur var
undirritaður 1988.
Frisbígolfvöllur
endurbættur
Nýjar körfur og betra skipulag
vallarins er meðal endurbóta á
18 brauta frisbígolfvellinum við
Gufunesbæinn í Grafarvogi. Í til-
kynningu frá Reykjavíkurborg
kemur fram að endurbæturn-
ar séu meðal verkefna sem íbúar
völdu í íbúakosningunum Betri
hverfi. Búið er að koma nýju
körfunum fyrir og merkja teiga
sem hæfa mismunandi styrk
þátttakenda. Rauðir teigar eru
léttastir, hvítir miðlungs og blá-
ir erfiðastir fyrir þá sem lengst
eru komnir í þessari íþrótt. Frítt
er að spila á öllum frisbígolfvöll-
um og er íþróttin öllum aðgengi-
leg. Hægt er að fá leigða sérs-
taka diska í frístundamiðstöðinni
Gufunesi. Á næstu vikum verða
opnaðir þrír nýir vellir í Reykja-
vík. Þeir verða í Laugardal, Foss-
vogsdal og efst í Elliðaárdal.
Tillögur um vellina hlutu braut-
argengi í íbúakosningunum Betri
hverfi í byrjun ársins.
Kynna réttindi
á útihátíðum
Snarrótin, samtök um borgara-
leg réttindi, ætla í sumar að dreifa
miðum þar sem fram koma upp-
lýsingar um borgaraleg réttindi.
Spjöldin eru unnin í samstarfi
við Gísla Tryggvason lögfræðing
en þeim verður meðal annars
dreift á tónlistar- og útihátíðum.
Snarrótin gangrýndi harðlega á
dögunum þeim aðferðum sem
lögreglan beitti við leit á fólki
á tónlistarhátíðinni Secret Sol-
stice. Á miðunum kemur meðal
annars fram að fólk eigi alltaf rétt
á lögmanni sé það handtekið og
að ekki megi leita á fólki nema
með dómsúrskurði eða sérstakri
lagaheimild. Huglægt mat lög-
reglumanna eða hugsanleg fyrri
afbrot flokkist ekki sem rökstudd-
ur grunur.