Náttúrufræðingurinn - 2009, Side 7

7
Tímarit Hins íslenska náttúrufræðifélags
Anna Dóra Sæþórsdóttir, Rannveig Ólafsdóttir og Rögnvaldur Ólafsson
Inngangur
Ferðamönnum sem koma til Íslands
hefur fjölgað ört síðustu áratug-
ina, eða um að meðaltali 9% á ári
á tímabilinu 1950–2007 (2. mynd).
Árið 2007 var sett nýtt met en þá
komu 485 þúsund erlendir gestir
til landsins.1 Tekjur af erlendum
gestum hafa að sama skapi farið
vaxandi; þær voru árið 2005 um 40
milljarðar króna, eða 12,3% af gjald-
eyristekjum þjóðarinnar það ár.2
Ferðalög Íslendinga njóta jafnframt
vaxandi vinsælda og tugir þúsunda
ferðast um eigið land á hverju ári.
Ferðamennska er þannig án efa
orðin ein af meginstoðum íslensks
atvinnulífs. Atvinnugreinin er mjög
mikilvæg fyrir landsbyggðina og
ætti því að gegna mikilvægu hlut-
verki í byggðastefnu stjórnvalda.3,4,5
Íslensk ferðaþjónusta hefur um
langan aldur notað náttúruna í
kynningu og sölu á landinu. Það
er gert í þeirri trú að sérstaða
landsins liggi í sérstæðri náttúru
og að markaðurinn fyrir náttúru-
ferðamennsku sé stór. Könnun
Ferðamönnum á Íslandi hefur fjölgað mikið síðustu áratugina og margir
þeirra fara inn á hálendið. Aðdráttarafl hálendisins felst í óspilltri náttúru,
víðáttu og einveru. Fjölgun ferðamanna krefst þess að ýmiss konar aðstaða
sé bætt, svo sem vegir og gistiaðstaða. Hins vegar er hætt við að fleiri
mannvirki og gestir spilli þeirri upplifun sem ferðamenn sækjast eftir á
hálendinu og jafnvel að árekstrar verði milli mismunandi hópa. Með góðu
skipulagi og skýrri stefnumótun má koma í veg fyrir slíkt og í Norður-
Ameríku hafa verið þróaðar aðferðir til þess.
Í þessari grein er sagt frá rannsókn sem gerð var á Lakasvæðinu sumarið
2007 þar sem skoðað var hvernig þessi aðferðafræði nýtist hér á landi. Lagt
var mat á fjölda ferðamanna á Lakasvæðinu með því að telja bifreiðar sem
komu inn á svæðið. Jafnframt voru lagðir spurningalistar fyrir ferðafólk
og tekin viðtöl við hluta þess, þannig að yfirlit fékkst yfir þjóðerni, aldur,
ferðir og viðhorf til náttúru, þjónustu, vega, umgengni og fleira. Þá voru
tekin viðtöl við aðila sem reka ferðaþjónustu og spurt um álit þeirra á
því hvernig Lakasvæðið nýtist ferðaþjónustunni. Einnig var álag á landið
kannað, en Lakasvæðið liggur í um 500 m hæð og er mjög viðkvæmt fyrir
álagi vegna gerðar jarðvegs og gróðurs (1. mynd).
Ferðamenn við Laka koma flestir frá Mið- og Vestur-Evrópu og eru mjög
ánægðir með ferð sína til Laka. Þeir eru sáttir við vegina og fáir taka eftir
skemmdum á landi vegna álags ferðamanna. Könnun á stígum og slóðum
sýndi hins vegar að álag á landið er þegar orðið mikið og að innviði þarf að
bæta til að afstýra frekari skemmdum. Nokkrar endurbætur voru gerðar á
svæðinu sumarið 2007. Trépallur var smíðaður við Tjarnargíg, stígar voru
bættir og vatnssalernum og áningarborðum komið upp. Þetta stýrir ferðum
fólks og dregur úr traðki utan stíga þannig að minni skemmdir verða t.d.
á mosanum utan í gígunum. Niðurstaða höfunda er að hugmyndafræðin
og aðferðirnar sem kynntar eru í greininni gætu nýst vel til að skipuleggja
ferðamennsku á hálendi Íslands.
Hálendi Íslands
– auðlind útivistar og ferðamennsku
Náttúrufræðingurinn 78 (1–2), bls. 7–20, 2009
Ritrýnd grein
1. mynd. Gígur í eldborgaröðinni við Laka. – A crater in the Lakagígar row. Ljósm./Photo: Rögnvaldur Ólafsson, 2006.