Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 2009, Blaðsíða 9

Náttúrufræðingurinn - 2009, Blaðsíða 9
9 Tímarit Hins íslenska náttúrufræðifélags Alþjóðlegu náttúruverndarsamtökin (IUCN) áherslu og benda á að við skipulagningu landnýtingar á nátt- úruverndarsvæðum beri sérstaklega að taka tillit til náttúruverndaryfir- valda, heimamanna, ferðaþjónust- unnar, ferðamanna, samfélagsins almennt og stjórnvalda (1. tafla).17 En hverjir eru þessir hagsmuna- aðilar? Freeman, upphafsmaður kenningarinnar um hagsmunaaðila (e. stakeholder theory)18, skilgreinir þá sem hvern þann hóp eða einstakling sem getur haft áhrif á markmið skipulagsins eða sem skipulag hefur áhrif á. Innan ferðamálafræða hafa þessar kenningar verið nýttar í rann- sóknum á því hvernig skipuleggj- endur geta náð betri árangri í að greina, stýra og samhæfa tengsl hagsmunaaðila við stefnumótun í sjálfbærri ferðamennsku.19,20 Margir eiga hagsmuna að gæta á hálendi Íslands. Ferðamennska á hálendinu hefur orðið fjölbreytilegri með tímanum og ferðaþjónusta sem byggist að einhverju eða verulegu leyti á hálendinu teygir sig um mest- allt land. Auk hinna hefðbundnu hópferða eru margir mismunandi hópar þar á ferð, t.d. göngumenn, hestamenn og fólk í jeppaferðum, á fjórhjólum eða öðrum vélknúnum farartækjum. Allir þessir hópar teljast hagsmunaaðilar. En að fleiru þarf að hyggja. Markaðurinn hefur orðið margbreytilegri í áranna rás og ýmsar ólíkar þarfir orðið til sem þarf að uppfylla. Nauðsynlegt er að hugleiða hvar sé æskilegt að byggja upp ferðamennsku á hálendinu, hvers eðlis hún eigi að vera og hversu mikil. Hvaða áhrif hefur fjölgun ferðamanna á um- hverfið, hvar þarf að byggja upp aðstöðu fyrir gesti og hvers konar uppbygging er æskileg? Einnig er brýnt að kanna hvort vöxtur ferða- mennsku á víðernunum sé ein- hverjum takmörkunum háður og hvenær fjöldi ferðamanna sé orðinn slíkur að umhverfið verði fyrir óvið- unandi breytingum eða ferðamenn njóti ekki lengur heimsóknarinnar vegna þess að þolmörkum þeirra sé náð – jafnvel svo að þeir hætti að koma og fari annað. Með öðrum orðum: Hvenær hætta ferðamenn sjálfir að njóta samvista við nátt- úruna vegna þeirrar ferðamennsku sem þar hefur byggst upp og vegna fjölda annarra ferðamanna? Fræðilegur bakgrunnur Þolmörk ferðamennsku Koma ferðamanna hefur óhjákvæmi- lega áhrif á umhverfi ferðamanna- staða. Eftir því sem umhverfið er viðkvæmara og einstæðara því meiri hætta er á að ferðamennska hafi áhrif á það. Nauðsynlegt er að hafa í huga að ýmislegt annað en ferða- mennska hefur áhrif á umhverfið og ekki má einblína á áhrif ferða- mennsku án þess að hafa í huga öll önnur ytri áhrif. Hugtakið þolmörk ferðamennsku (e. tourism carrying capacity) hefur verið skilgreint sem „sá fjöldi gesta sem svæði getur tekið á móti áður en neikvæðra áhrifa fer að gæta, hvort heldur er á náttúrlegt umhverfi, upplifun ferðamanna eða viðhorf heimamanna“.21 Þegar þolmörk ferðamanna eru rannsökuð er lagt mat á þá upplifun sem þeir verða fyrir og skynjun þeirra á því umhverfi sem þeir ferðast um.22,23,24 Þessi hluti þolmarka hefur verið skilgreindur sem „mesta mögulega notkun svæðis áður en notkunin leiðir af sér óviðunandi skerðingu á upplifun gesta umfram tiltekin viðmiðunar- mörk“.23 Samfélagið og heimamenn Stjórnendur friðlýstra svæða Ferðamenn Ferðaþjónusta - Skapa atvinnu og tekjur - Auka tekjujöfnuð - Gefa fyrirtækjum á staðnum tækifæri til að hagnast á staðbundnum auðlindum - Stuðla að auknum lífsgæðum - Skapa gjaldeyristekjur - Styðja samfélagslega uppbyggingu - Stuðla að varðveislu á náttúru og menningararfleið - Veita heimamönnum möguleika til menntunar - Stuðla að bættri heilsu - Auka hnattrænan skilning, meðvitund og viðurkenningu - Veita aðgang að betri þjónustu - Styrkja sjálfsmynd - Stuðla að verndun - Auka virðingu fyrir arfleið - Skila hagnaði/ lágmarka kostnað - Skapa atvinnu - Læra af öðrum - Mynda tengsl við nærliggjandi samfélag - Byggja upp sjálfbæran efnahag - Stýra nýtingu auðlinda - Hvetja til rannsókna - Stuðla að jákvæðri upplifun og endurkomu gesta - Fullnægja vitrænum, andlegum og líkamlegum þörfum - Ná persónulegum markmiðum - Bæta heilsu - Vera í góðra vina hópi - Hitta fólk með svipuð áhugamál - Verða hluti af hópi - Styrkja fjölskyldubönd - Stuðla að verndun - Tryggja arðsemi - Svara eftirspurn á markaði - Greina markhópa - Nýta sér markaðsforskot - Hanna vöru fyrir markhópa - Þjónusta markaði - Þjónusta gesti og veita upplýsingar 1. tafla. Þjóðgarðar: Markmið og væntingar hagsmunaaðila.17 – National parks: The stakeholders’ aims and expectations.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84

x

Náttúrufræðingurinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.