Náttúrufræðingurinn - 2009, Síða 14

Náttúrufræðingurinn
14
ástand lands þar sem álag er
vart merkjanlegt, til fjórða
flokks þar sem ástandið er
mjög slæmt og einkennist af
mikilli röskun jarðvegs, jarð-
myndana og gróðurs.
Þolmörk ferðamanna3. . Til þess að
greina upplifun ferðamanna á
Lakasvæðinu og meta hvað
hefur mest áhrif á upplifun
þeirra var lagður spurninga-
listi fyrir þá ferðamenn sem
þangað komu vikuna 23.–29.
júlí 2007. Spurningalistanum
var dreift við bílastæðið hjá
Laka og var endanleg úrtaks-
stærð 397 ferðamenn, sem er
um 96% svörun. Spurningalist-
inn var á ensku, þýsku og
frönsku auk íslensku. Einnig
voru tekin viðtöl við 19 ferða-
menn á sama tímabili, 11 karla
og 8 konur. Þar af voru 13
erlendir ferðamenn og 6 Íslend-
ingar.
Viðhorf ferðaþjónustunnar4. . Rætt
var við níu ferðaþjónustuaðila
búsetta í Skaftárhreppi og sex
aðila sem starfa hjá ferðaþjón-
ustufyrirtækjum í Reykjavík og
skipuleggja ferðir um Laka-
svæðið. Viðtölin voru hálfopin
(e. semi-structured interviewing)
en það þýðir að stuðst var við
fyrirfram mótaðan efnislista en
viðtalinu haldið opnu með því
að gefa viðmælanda svigrúm
til að tala opinskátt um það
sem honum fannst skipta
mestu máli í því málefni sem
var til umræðu. Viðtölin voru
30–180 mínútna löng. Þau voru
tekin upp, afrituð og að lokum
greind eftir þeim umræðuefn-
um sem fram komu.
Stefna opinberra aðila5. . Rætt var
við Bjarna Daníelsson, sveitar-
stjóra Skaftárhrepps, og Rann-
veigu Bjarnadóttur, formann
umhverfis- og náttúrunefndar
Skaftárhrepps. Einnig var rætt
við þrjá starfsmenn Umhverfis-
stofnunar, þá Ragnar Frank
Kristjánsson, sem var þá þjóð-
garðsvörður í Skaftafelli, Kára
Kristjánsson, landvörð á Laka-
svæðinu, og Hjalta Guðmunds-
son, forstöðumann Náttúru-
verndar- og útivistarsviðs
Umhverfisstofnunar.
Niðurstöður
Lakasvæðið er lýsandi dæmi um
einstaka náttúru sem dregur til
sín ferðamenn. Miðað við ýmsa
aðra ferðamannastaði á hálendinu
er Lakasvæðið tiltölulega fásótt en
áætlað er að um átta þúsund gest-
ir heimsæki það á hverju sumri.
Töluvert misjafnt er eftir dögum hve
margir koma á Lakasvæðið, en að
öllu jöfnu er umferðin mest á laug-
ardögum (5. mynd). Ferðamönnum
er sérstaklega beint á tvo staði á
svæðinu, annars vegar á fjallið Laka
og nokkra gjallgíga í nágrenni þess
og hins vegar á svæðið umhverfis
Tjarnargíg. Umferð um svæðið er
takmörkuð eða bönnuð að öðru
leyti. Innviðir á svæðinu eru ekki
veigamiklir. Vegur liggur um svæð-
ið sunnanvert, bílastæði eru við
Laka og Tjarnargíg og fimm stikaðar
gönguleiðir hafa verið lagðar um
svæðið. Gamall kamar er við Laka,
en sumarið 2007 var byggt salernis-
hús við bílastæðið við Tjarnargíg og
þar sett upp nokkur áningarborð.
Áningarborð voru jafnframt sett við
neðra bílastæðið við Laka.
Lakasvæðið er jarðsögulega mjög
ungt og liggur auk þess allt í yfir
500 m hæð yfir sjó og er þarafleið-
andi mjög viðkvæmt fyrir álagi á
gróðurlendi, jarðveg, berggrunn og
jarðmyndanir. Á slíku svæði er mikil-
vægt að gera sér grein fyrir álaginu
sem ferðamenn valda og vita hversu
mikið álag svæðið þolir. Ekki er síð-
ur mikilvægt að nýta þá vitneskju til
að stýra umferð um svæðið þannig
að sem minnstur skaði hljótist af.
Niðurstöður þessarar rannsóknar
benda til þess að miðað við núver-
andi gestafjölda á Lakasvæðinu sé
þolmörkum fjölförnustu göngustíg-
anna við Laka náð. Sá fjöldi sem
nú heimsækir Lakasvæðið veldur
meira álagi en stígarnir þola. Auka
má náttúrleg þolmörk svæðis með
ýmsu móti, t.d. með því að byggja
upp göngustíga og er slík vinna haf-
in á svæðinu. Við Tjarnargíg hefur
að hluta verið byggður tréstígur og
stór útsýnispallur við gígbarminn (6.
mynd). Þessar aðgerðir gera nú fleiri
ferðamönnum kleift að fara um og
njóta svæðisins án þess að ganga á
náttúruauðlindina sem slíka og hafa
þær þannig hækkað þolmörk svæð-
isins. Þau mætti hækka enn frekar
með því til dæmis að beina umferð
frá svæði sem hefur lág þolmörk yfir
á svæði með hærri þolmörkum. Þá
er enn fremur hægt að takmarka um-
ferð um svæði, loka því á ákveðnum
árstímum þegar land er viðkvæmast,
0
10
20
30
40
50
60
70
80
18.6. 25.6. 2.7. 9.7. 16.7. 23.7. 30.7. 6.8. 13.8. 20.8. 27.8. 3.9. 10.9.
B
ifr
ei
ar
ti
l L
ak
a/
da
g
Mána ardagur
Laugard. 14.7.
Laugard. 21.7. Laugard. 28.7.
Laugard. 4.8.
Verslunarmannahelgin
5. mynd. Fjöldi bifreiða sem var ekið inn á Lakasvæðið sumarið 2007. – The number
of vehicles entering the Laki area during the summer of 2007.