Náttúrufræðingurinn - 2009, Page 44

Náttúrufræðingurinn
44
6. mynd. Hlutfallsleg aldursdreifing
í stofnum ísbjarna við Svalbarða
og Grænland. Byggt á gögnum frá
Derocher (2005) og Rosing-Asvid
(2002). Rauð ör bendir á áætlaðan
aldur Skagabirnunnar en bláa örin
sýnir metinn aldur Skagabjarnarins.
– Age distribution (%) in the polar
bear populations at Svalbard and
Greenland (modified after Derocher
2005 and Rosing-Asvid 2002).15.22
The arrows point at the estimated
age of the female (red arrow) and the
male (blue arrow) which swam ashore
in Iceland in June 2008.
0
4
8
12
16
20
Svalbarði
birnir (n=553)
birnur (n=509)
%
0
4
8
12
16
20
1 6 11 16 21 26 31
Grænland
birnir (n=141)
birnur (n=97)
Ár
%
verið hér að framan um lífssögu
þeirra. Af hverju tóku Skagadýrin
ekki stefnuna í hina áttina, í átt að ís-
num þar sem aðalfæða hvítabjarna í
Austur-Grænlandsstofninum (kópar
hringanóra og kampsels) heldur
sig? Að þeir skyldu taka stefnuna
til Íslands vekur óneitanlega grun-
semdir um að einstaklingarnir hafi
verið að forðast átök og nærveru
við sterkari dýr. Rétt er í þessu sam-
hengi að rifja upp heldur óvægið
félagskerfi hvítabjarna þar sem
dýrin lifa allajafna sem einfarar þar
eð sterkustu birnirnir ráðast á og
drepa kynsystkini sín á öllum aldri
ef svo vill verkast.5,6,7
Skagabirnan var aðframkomin og
beið greinilega dauðans í æðarvarp-
inu á Hrauni. Vatn var farið að safn-
ast fyrir í lungum og grindhorað
dýrið virtist ekki hafa haft vilja eða
rænu til að seðja sárasta hungrið
með því að éta æðaregg sem þarna
lágu í hverju hreiðri. Skagabjörninn
var betur á sig kominn en engu að
síður magur; það bendir til þess að
hann hafi ekki heldur nærst með
eðlilegum hætti þá um veturinn. Á
grundvelli þess sem hér hefur verið
sagt er rökrétt að álykta sem svo
að hvorugt dýrið hafi lengur talist
mikilvægt fyrir viðgang stofnsins,
stofns sem enn virðist í þokkalegu
jafnvægi þrátt fyrir nokkrar veiðar
úr honum og vaxandi álag af völd-
um margvíslegra mengunarefna
sem safnast fyrir í dýrunum.24,25
Þótt ýmsir möguleikar hafi verið
viðraðir til skýringa á Íslandsheim-
sókn bjarndýranna í júní 2008, dýra
sem hingað synda á nánast sama
tíma þegar hafís liggur langt frá
landi, er við hæfi að enda þessa
samantekt á því að benda á að
ástæður þessa sjaldgæfa atferlis
gætu hæglega verið ónefndar enn.
Summary
Age determination and predicted
life history of two polar bears
Ursus maritimus which swam to
Iceland in June 2008
Written sources report more than 500
polar bears Ursus maritimus which have
been seen or recorded in Iceland in past
centuries. Most of the animals have ar-
rived in years when pack ice has been
stranded ashore, or been found in the
vicinity of the coast in the northwestern
and northern parts of the country. In
June 2008, when the nearest edge of the
pack ice was as far as 100 nautical miles
north off the coast, two polar bears U.
maritimus, a male and a female, swam to
the Skagi peninsula in N-Iceland. Soon
after arrival the bears were shot, the
male on June 3rd, the female on June
16th (Fig. 1). Both were unusually small
and lean, the male was 220 kg with a
body length of 209 cm, the female was
142 kg and 194 cm long.
According to counts of growth layer
groups in the cementum region of I1 the
female was estimated to be 14½ (Fig. 4)
and the male not less than 22 ½ years old
(Fig. 5). Having studied the annuli pat-
tern observed in the cementum layer
predictions were made on some possi-
ble life history events of the bears. Thus,
it was suggested that the female had
three times successfully raised cubs
which were born when the female was
6, 9 and 12 years old. This hypothesis is
based on three repetitive patterns that
were observed in the cementum region