Náttúrufræðingurinn - 2010, Qupperneq 34

Náttúrufræðingurinn
114
fjarlægð frá markaði og breytist sú
einkunn því ekki við virkjun. Fram-
kvæmdir myndu víða hafa áhrif á
ferðamynstur gesta og sums staðar
ná áhrifin til margra og mismunandi
ferðaleiða. Markarfljót B er dæmi
um slíkt. Fjallabaksvegur syðri, F210,
færi undir lón á Launfitarsandi og
erfitt eða ómöguleg yrði að finna
þar nýtt vegstæði. Fjölfarnasta
gönguleið landsins, Laugavegurinn,
lægi á bakka lónsins svo hana þyrfti
væntanlega að færa og líklegt er að
vinsældir hennar mundu minnka
mikið. Fáfarnar gönguleiðir eins
og t.d. frá Álftavatni að Einhyrn-
ingi væru úr sögunni. Sama má
segja um vinsælar hestaleiðir milli
landshluta sem liggja þarna um.
Svæðið er jafnframt mjög mikilvægt
fyrir vetrarferðamennsku, er mik-
ið sótt af vélsleðafólki og þangað
selja ferðaskrifstofur ævintýraferðir
fyrir erlenda ferðamenn. Virkjunin
myndi því hafa áhrif á og rýra mikið
upplifun ferðamanna á mjög stóru
svæði að Fjallabaki og leiða til þess
að ferðaleiðir margs konar ferða-
mennsku væru ýmist úr sögunni,
mikið breyttar eða upplifun af þeim
allt önnur en áður.
Síðustu viðföngin sem eru metin
lúta að því hvort framkvæmdin
hefur áhrif á hversu lengi fólk dvelur
á svæðinu eða hvort það kemur
aftur og aftur á svæðið. Að lokum
eru framtíðarmöguleikar svæðisins
metnir og er þar horft til þess hvort
virkjun muni spilla möguleikum
ferðamennsku á svæðinu. Ferðaþjón-
usta er tiltölulega ung og vanþróuð
atvinnugrein hér á landi og erfitt
að meta raunverulegt virði hennar
til framtíðar. Ótal tækifæri eru enn
ónýtt og sífellt bætast fjölmargar nýj-
ungar við, bæði vegna tækninýjunga
og samfélagsbreytinga. Farin var sú
leið að meta það svæðinu til tekna.
Afleiðingastuðull
Áhrif virkjunar eru bæði talin vera
háð núvirði þeirra ferðasvæða sem
virkjunin hefur áhrif á og áhrifum
hennar á þau ferðasvæði. Til að fá
eina einkunn fyrir áhrif virkjun-
arinnar sem tekur tillit til beggja
þessara þátta er skilgreindur svo-
nefndur afleiðingastuðull. Hann
fæst með því að margfalda saman á
hverju ferðasvæði núvirði viðkom-
andi ferðasvæðis og áhrifin sem
virkjunin hefur á það ferðasvæði.
Afleiðingastuðull fyrir viðkomandi
virkjunarhugmynd er síðan talinn
vera summan af þessum margfeld-
um á öllum ferðasvæðunum sem
virkjunin hefur áhrif á (7. mynd).
Afleiðingastuðullinn tekur gildi frá
0 upp í nokkur hundruð. Hann er
hæstur (211) þar sem afleiðingar
eru miklar á hátt metnum ferða-
svæðum og þar sem áhrifasvæði
virkjunar nær jafnframt yfir mörg
ferðasvæði.
Röðun virkjunarhugmynda
Af þeim 88 virkjunarhugmyndum
sem lagðar voru fyrir faghóp 2 í
2. áfanga rammaáætlunar eru 74
virkjunarhugmyndir metnar. Fag-
hópurinn sleppti að meta: Glámu-
virkjun, Skúfnavatnavirkjun, Hvítá
í Borgarfirði, Hestvatnsvirkjun,
Haukholtsvirkjun, Selfossvirkjun
og Eyjadalsárvirkjun þar sem hann
áleit gögnin sem voru lögð fram og
átti að grundvalla matið á ófullnægj-
andi eða gömul og úrelt. Þær sex
hugmyndir sem til umfjöllunar eru
á Torfajökulssvæðinu eru metnar
eins, þar sem faghópurinn áleit áhrif
þeirra vera hin sömu. Eins er farið
með fjórar jarðvarmavirkjanir í Kerl-
ingarfjöllum og virkjunarhugmynd-
irnar Krafla I og II. Bláfellsvirkjun
og Gýgjarfossvirkjun eru metnar
saman þar sem þær verða einungis
byggðar báðar saman.
Samkvæmt mati faghóps 2
eru mestu áhrifin talin stafa af
jarðvarmavirkjunum á Torfajökuls-
svæðinu og í Öskju, Skaftárvirkj-
un, Hólmsárvirkjun með miðlun í
Hólmsárlóni og Markarfljótsvirkj-
unum B og A. Minnstu áhrifin eru
hins vegar talin stafa af virkjunum
á svæðum þar sem þegar hefur
verið virkjað, þ.e. jarðvarmavirkjun
á Hellisheiði, Búðarhálsvirkjun og
Blönduveitu (3. tafla).
Auk þess að meta virkjunarhug-
myndir með tilliti til ferðamennsku
og útivistar var faghópi 2 falið að
meta áhrif þeirra á hlunnindi og beit
og skila einum lista þar sem miðað
er við afleiðingar fyrir alla þrjá
þættina samtals. Þetta reyndist erfitt
þar sem aðeins sumar virkjunar-
hugmyndanna hafa áhrif á beit og
hlunnindi og aðrar höfðu mismikil
áhrif á þessa þætti. Þetta var þó
gert,54 en um það er ekki fjallað hér.
Faghópi 2 var jafnframt uppálagt að
Áhrifasvæði Hagavatnsvirkjunar nær yfir ferðasvæðin Hagavatn,
Hveravelli, Hrunamannaafrétt og Gullfoss. Röðun virkjunar-
hugmyndarinnar byggist á eftirfarandi:
– Hagavatn: virði 7,38, virði eftir virkjun 3,28. Afleiðingar
eru því 4,10. Margfeldi þessa er: 7,38*4,10 = 30,26
Virkjunin hefur líka áhrif á ferðasvæðin:
– Hveravelli: virði 9,58, virði eftir virkjun 8,60. Afleiðingar
eru 0,98. Margfeldi þessa er: 9,58*0,98 = 9,39
– Hrunamannaafrétt: virði 5,85, virði eftir virkjun 5,61.
Afleiðingar eru 0,24. Margfeldi þessa er: 5,85*0,24 = 1,40
– Gullfoss: virði 9,18, virði eftir virkjun 8,33. Afleiðingar
eru 0,85. Margfeldi þessa er: 9,18*0,85 = 7,80
Afleiðingastuðullinn (heildarafleiðingarnar) er því:
30,26+9,39+1,40+7,80 = 48,85 og er hann notaður til að raða
virkjunarhugmyndinni í mikilvægisröð fyrir ferðamennsku
og útivist, þar sem hæsta talan endurspeglar mesta skaðann.
7. mynd. Dæmi um útreikning á afleiðingastuðli. – An example of how the impact
coefficent is computed.
80 3-4#Loka_061210.indd 114 12/6/10 7:22:15 AM