Náttúrufræðingurinn - 2010, Blaðsíða 61

141
Tímarit Hins íslenska náttúrufræðifélags
sérstaklega á eldri hluta plantnanna.
Eftir því sem þörungarnir sóttu í sig
veðrið varð kransarfinn ræfilslegri,
og í byrjun apríl voru blöðin hálfrot-
in eða tætt og leggir á eldri hlutum
víða nánast berir. Kransarfinn tók
hins vegar við sér aftur með hækk-
andi sól og var búinn að fá sinn fyrri
lit og yfirbragð í byrjun júní.
Alltaf var þétt kransarfaþekja í
suðvesturhluta tjarnarinnar um-
hverfis uppsprettuna, misstór eftir
árstímum. Þörungamottan var um-
fangsmikil í þessum hluta tjarnar-
innar er leið á sumarið. Víða var þó
þéttur gróður kransarfa merkjanleg-
ur undir og inni í þörungabreið-
unni. Í norðurvíkinni var kransarfi
alltaf til staðar en ætíð innan um
annan gróður og myndaði aldrei
mjög þétta eða stöðuga þekju.
Blómstrun kransarfans hófst um
mánaðamótin apríl-maí og í byrjun
júní var hún mikil þar sem hann
óx þéttast. Allt sumarið var mikið
blómaskrúð þar sem þekjan var
um 75–100% og að hluta einnig
50–75% (11. mynd). Nokkuð al-
menn blómstrun stóð fram í miðjan
nóvember þótt blómum hefði þá
fækkað verulega. Eftir það varð ekki
vart blóma ef frá eru talin nokkur
óútsprungin blóm um mánaðamótin
nóvember-desember.
Kransarfinn náði um 30 m upp
eftir ósi lækjarsprænunnar frá
Sundlaug og tæplega 2 km niður
eftir afrennsli tjarnarinnar. Neðst á
þeim kafla afrennslisins var hann
í sérstaklega vöxtulegum torfum
(12. mynd) en minni og stopulli
ofar þar sem hann var í samkeppni
við hjartanykru. Í mars 2009 voru
neðri torfurnar litlar og ræfilslegar
en stækkuðu og breiddust út a.m.k.
alveg fram í nóvember. Ekki er vitað
hvort kransarfinn var þarna í fram-
för eða hvort um árstíðarbundnar
sveiflur var að ræða.
Þráðþörungar
Fyrst varð vart við þörunga í ein-
hverjum mæli í byrjun mars. Þeir
voru slýkenndir og lausir í sér og
víða allþéttir á botninum og neðri
hluta plantnanna. Í fyrstu náðu þeir
hvergi að mynda þétta þekju á yfir-
borði en um miðjan apríl breyttist
það, en þó aðeins þar sem krans-
arfinn var fyrir því hann virtist að
talsverðu leyti halda þörungamass-
anum uppi. Um miðjan maí tóku
mjög grófir þráðþörungar að verða
ríkjandi við yfirborðið í suðvestur-
hluta tjarnarinnar en í norðaustur-
hluta hennar ekki að ráði fyrr en
í ágúst og þar var þörungaþekjan
auk þess ætíð gisnari. Voru þessir
grófu þörungar grænir þar sem þeir
voru ofan í vatninu en gulgrænir
yfir vatnsborðinu (7. og 8. mynd).
Var gulgræni liturinn einkennandi
fyrir þörungamottuna á tjörninni
allt sumarið. Í ágúst byrjaði þör-
ungamottan víða að láta á sjá og var
alveg horfin í byrjun október þótt
við botninn sæjust leifar hennar
sums staðar mun lengur.
Hjartanykra
Ekki varð vart við hjartanykru í
tjörninni frá því um miðjan nóvem-
ber fram í byrjun janúar. Eftir það
sáust einstakar lágvaxnar plöntur
á botninum á stöku stað. Fyrstu
10. mynd. Þekjur kransarfa í suðvesturhluta tjarnarinnar að vetrarlagi þegar annar
gróður var ekki sjáanlegur. – Dense canopy of the Brazilian waterweed in winter when
other vegetation was absent. Ljósm./Photo: Tryggvi Þórðarson, 16.01.2009.
11. mynd. Blómskrúðið var áberandi þar sem þekja kransarfa var þéttust. – The eye-
catching flower field where the stands of Brazilian waterweed were densest. Ljósm./
Photo: Tryggvi Þórðarson, 30.06.2009.
80 3-4#Loka_061210.indd 141 12/6/10 7:22:34 AM