Náttúrufræðingurinn - 2010, Qupperneq 68

Náttúrufræðingurinn
148
2. mynd. Yfirlit yfir sáningarsvæðið í Gára á Rangárvöllum. Birkifræi var sáð í landið í júní 1992 (gult) og í október 1994 (gulbrúnt).
Vestur- og austurmörk eru ekki nákvæm. Útbreiðsla birkis í Gára í júní 2008 er afmörkuð með ljósri línu. Myndkort: Loftmyndir ehf.
– Overview of the study area in Gári South Iceland. The area was seeded with birch in June 1992 (yellow) and October 1994 (orange).
The distribution of birch in June 2008 is shown by a white line.
með beinum fræsáningum auk-
ist að nýju. Um 1975 gerði Ágúst
Árnason árangursríka tilraun með
dreifingu áburðar ásamt grasfræi og
birkifræi í hálfgróinn mel í Hvammi
í Skorradal.13 Árið 1987 hófust á
Rannsóknastofnun landbúnaðarins
(RALA) tilraunir með sáningu birkis
í margs konar land. Niðurstöður
þeirra tilrauna sýndu að einna best-
ur árangur náðist þar sem land
var hálfgróið eða með mjög þunnu
gróðurlagi (<1 cm). Hins vegar var
lítill árangur af sáningu í algróið
land og land með óstöðugu yfir-
borði.12 Svipaðar niðurstöður feng-
ust í tilraun Ásu L. Aradóttur við
Gunnlaugsskóg á Rangárvöllum.11
Niðurstöður tilrauna RALA bentu
einnig til þess að nálægð við víði
hefði mjög jákvæð áhrif á lífslíkur og
vöxt ungra birkiplantna og var það
talið stafa af því að nálægt víðinum
smituðust fræplöntur birkisins fljótt
af svepprót.14
Í kjölfar þessara tilrauna var á
árunum 1992 og 1994 sáð birki á
nokkrum stöðum í uppgrætt og
beitarfriðað land á Rangárvöllum.
Megintilgangur sáningar var að
nýta niðurstöður tilraunanna til að
koma birki í land með tiltölulega
ódýrum hætti og stuðla þannig að
endurheimt birkiskóga. Gári, sem er
ofan Gunnarsholts á Rangárvöllum,
var eitt þessara svæða (2. mynd). Þar
blés land upp í lok 19. aldar en var
grætt upp með dreifingu tilbúins
áburðar og sáningu grasfræs á ár-
unum 1962–1975 (Sveinn Runólfs-
son, munnl. uppl.).
Í nágrenni Heklu er nú unnið
að endurheimt kjarrlendis og birki-
skóga undir merkjum Hekluskóga
(hekluskogar.is). Í því verkefni er
lögð áhersla á að nýta sjálfsáningu
birkis. Fræmyndun verður aukin
með því að planta birki í lundi og
land gert móttækilegra fyrir landnám
birkis með uppgræðslu.15 Það er því
mjög áhugavert að meta hverju um
15 ára gamlar birkisáningar í Gára
hafa skilað en úttekt á þeim hefur
ekki verið gerð fyrr. Í samvinnu
80 3-4#Loka_061210.indd 148 12/6/10 7:22:38 AM