Són - 01.01.2008, Blaðsíða 29

LIST Í LOKRUM 29
Þegar kemur að því að lýsa stíleinkennum rímnanna er einnig sam-
hljómur hjá yngri og eldri fræðimönnum; þær einkennast af ýkjum:
Efnismeðferðin er með svipuðum hætti og í Þrymlum: leikið er
með lýsingar á jötnum, ýkjur stórfelldar . . . Í Lokrum og
Þrymlum er goðsögnum skipað á bekk með ýkjusögum . . . 10
Hér er ástæða til að staldra við. Í sögunni eins og hún kemur frá
Snorra er svo stór jötunn að Þór og þrír förunautar hans geta gist í
þumlunginum á hanska hans. Sami jötunn getur hent á lofti heilu
björgin til að verja sig fyrir hamarshöggum Þórs og það án þess að
Þór verði nokkurs vísari. Og áfram er öll sagan í takt við þetta.
Hvernig getur það síðan verið rímnaskáldið sem er sakað um ýkjur? Til
að skýra þetta þarf að skoða hvers konar frásagnarstíll það er sem
fræðimenn eru vanir að miða við. Mjög gagnlega greinargerð fyrir
þessu er að finna hjá Birni Karel Þórólfssyni.
Frásagnarstíll rímna er að ýmsu leyti ólíkur fornum íslenskum
sögustíl, og standa rímurnar um alla list langt að baki sögum,
sem sá stíll er á. Þegar rímur eru kveðnar eftir sögum eða
söguköflum, sem standa á háu stigi listar, verður í höndum
rímnaskáldanna lítið eftir af hinni fornu snild, þó að greinileg
sjeu áhrif sagnanna á stíl rímnanna. Langt standa Lokrur að
baki ferðasögu Þórs í Snorra Eddu . . . 11
Meðal þess sem einkennir fornan íslenskan sögustíl er að mati Björns
Karels kjarnyrði en þensla á söguefninu með „orðalengingum“ og „hor-
tittum“ telur hann til lýta rímna, og þó einkum þeirra yngri. Önnur
einkenni sem kennd hafa verið við sögustíl eru hlutlægni í frásögn eða
að „viðburðirnir sjálfir [séu] látnir tala sínu máli“ eins og Björn Karel
orðar það. Einnig er rétt að nefna hér til sögunnar hófstillingu og úrdrátt
sem jafnan hafa verið talin til einkenna sögustílsins.12
Nú erum við betur í stakk búin til að bera saman stílinn á Lokrum
og Gylfaginningu og er ekki úr vegi að byrja á lýsingunni á Skrými
sem Finnur Jónsson nefnir og Sverrir Tómasson hefur greinilega í
huga. Í Gylfaginningu er jötninum fyrst lýst svo:
10 Sverrir Tómasson (1996:31).
11 Björn Karel Þórólfsson (1934:221).
12 Sjá t.d. Vésteinn Ólason (2006:54–5).