Són - 01.01.2008, Blaðsíða 45

LIST Í LOKRUM 45
6 Bólgin var hon og blánuð öll,
bognuð sýnt í lendum,
gómaspjót á grýtiþöll
glíkust broddi strendum.
Ekki er sagt hvert nafn kerlingar er, það gerir hins vegar Útgarða-
Loki þegar hann útskýrir blekkingarnar.
18 Þussa kvón var *þeygi fögr,
þá er hon beit og reytti,
það var Elli, Yggjar mögr,
er orku við þig þreytti.
* þeygi] < þeyiu. FJ
Þetta þykir mér snyrtilegri lausn en hjá Snorra og til þess fallin að
gera söguna meira spennandi. Ég sé enga ástæðu til að álykta með
Sverri Tómassyni að rímnaskáldið geri ráð fyrir að áheyrendur þekki
efni sögunnar.33 Þvert á móti virðist skáldið leggja sig í lima til að
ramma rímurnar inn sem samfellda rökræna heild sem hægt er að
nálgast án fyrri þekkingar á goðsögunni.
Ef fallist er á þessa túlkun má auðvitað spyrja hvers vegna nöfn
Huga og Loga komi fram í rímunum á sama stað og í Gylfaginningu
en séu ekki flutt til eins og nafn kerlingarinnar. Ég tel það vera vegna
þess að þessi nöfn koma fyrir sem mannanöfn annars staðar í forn-
sögum (t.d. Heimskringlu og Hrómundar sögu Gripssonar) og eru
því ekki „jafngrunsamleg“ og nafnið Elli.
Einnig er rétt að vekja athygli á mismunandi tóni Útgarða-Loka í
útskýringum hans á blekkingunum sem Þór og félagar voru beittir. Í
Gylfaginningu gerir hann mikið úr verkum Þórs („svá mikinn krapt
. . . þat undr er ek munda eigi trúa at vera mætti ... hitt var ok mikit
undr“)34 og hlýtur það að vera til þess fallið að draga úr niðurlægingu
Þórs í huga lesandans. Í rímunum eimir nánast ekkert eftir af þessu.
Í Gylfaginningu er þessari goðsögu auk þess fylgt eftir með því að Þór
leitar hefnda og fer til fundar við Miðgarðsorm. Ekki er á þetta
minnst í rímunum. Heildaráhrifin af þessum breytingum eru að auka
á auðmýkingu Þórs.
33 Sverrir Tómasson (1996:31).
34 SnE (1988:42–43).