Són - 01.01.2008, Blaðsíða 97

Pär Lagerkvist
Kvöldheimar
IV
Pär Lagerkvist er í hópi þekktustu rithöfunda Svía og árið 1951 voru
honum veitt Nóbelsverðlaunin fyrir skáldsöguna Barrabas. Rit hans
eru vel kunn á Vesturlöndum og á íslensku hafa skáldsögurnar
Böðullinn, Sibillan, Barrabas og Dvegurinn verið þýddar og gefnar út auk
þess sem nokkur ljóða hans hafa verið þýdd og birst á prenti.
Í upphafi spegluðu verk skáldsins angist mannsins, kvíða og ein-
semd og leit hans að sönnum verðmætum og markmiðum í lífinu. Á
4. áratug 20. aldar snýst Lagerkvist gegn nasisma og boðar mann-
úðarstefnu. Eftir síðari heimsstyrjöldina verður leitin að æðra mætti,
guði, áberandi.
Í Svíþjóð er Lagerkvist ekki síður virtur sem ljóðskald en höfund-
ur skáldsagna. Árið 1953 kom út ljóðabálkurinn Aftonland (Kvöld-
heimar) sem gagnrýnendur flestir kölluðu snilldarverk og lýstu yfir
að í því næði hann sínum hæstu hæðum sem skáld. Áður hafði Lager-
kvist fylgt hefðbundnum reglum skáldskapar og klassískum bragar-
háttum en í Aftonland kastar hann slíku fyrir róða að mestu. Lager-
kvist skiptir ljóðabálkinum í fimm kafla (eða sex þar sem fimmti kafli
er í raun tvískiptur).
Eins og nafn bálksins gefur til kynna er efni ljóðanna að stórum
hluta hugleiðingar og vangaveltur um vegferð mannsins og tilveru
hans þegar líður að ævikvöldi. Fyrsti kaflinn fjallar beinlínis um ævi-
kvöldið og viðskilnaðinn þar sem samfélagið horfir á einstaklinginn
afskiptalaust og án hluttekningar.
Margt ber á góma í hinum köflunum. Í öðrum kafla gæti ljóðmæl-
andi verið á ferð í dánarheimum og þar minnir efnið oft á Opin-
berunarbókina. Í þriðja kafla er tekin til athugunar óslökkvandi þrá
mannsins eftir visku. Í fjórða kafla er lýst löngun mannsins til að geta
ráðið dularrúnir tilverunnar og guðs. Þar sjáum við einnig endur-
minningar frá bernskuheimilinu sem eru skáldinu ofarlega í huga.