Gripla - 01.01.2003, Blaðsíða 310

308
GRIPLA
mund rennir hann lokastoðum undir margt af því sem hann ræðir í næstu hlut-
um verks síns. Hann leggur t.d. áherslu á að sagan fjalli um allt í senn: sjálfa
sig, einstakling og samfélag. Þetta þrennt kallar hann „merkingarlög“ (102)
sögunnar og segir persónur hennar verða til í snertifleti þeirra. Hann talar
einnig um söguna sem leikrit, er í séu leikþættir — og jafnvel önnur leikrit.
Hann notar sem sagt orðið leikrit sem myndhvörf og þróar þau áfram eins og
nýgervingar með því að bæta sífellt við orðum af sama merkingarsviði, svo
sem sviðsmynd, sýning, leikur og öðrum í þeim dúr. Slík orð eru síðan sem
rauður þráður í ritgerðinni. Með þeim leitast doktorsefnið eflaust við að fara
líkt að og félagsfræðingurinn Erving Goffman sem hann nefnir — þó ekki fyrr
en í ellefta kafla — að noti hugtök eins og „hlutverk“, „leik“ og „gervi“ til að
kanna „hvernig formgerð samfélagsins mótast í menningunni og samskiptum
manna.“ (176). En í ritgerðinni virðast nýgervingamar einnig gegna því
hlutverki að tengja saman ýmis efni sem doktorsefnið fjallar um — þar á
meðal merkingarlögin þrjú — og mismunandi sjónarhorn sem hann nýtir. I
þeim mætast að minnsta kosti umfjöllun um tengsl Morkinskinnu við eldri
konungasögur út frá sjónarhorni textafræði; athugasemdir um einkenni
sögunnar sem sérstakrar heildar frá sjónarhomi bókmenntafræði; greining á
samfélaginu í veruleikanum og samfélaginu í sögunni frá sjónarhomi mann-
fræði, félagsfræði, nýsöguhyggju, o.s.frv. Myndhvörfin má hafa til marks um
þá hugkvæmni sem víða lýsir af ritgerðinni. Um styrk líkinganna sem
samþættingarafls og greiningartækis má svo aftur deila.
III
I greiningunni á samfélagi og persónum Morkinskinnu er feikilega mikið efni
haft undir; meira en svo að það verði rakið ítarlega hér. Hugað er nánast að
öllu því sem maður getur látið sér detta í hug að komi samfélagi og persónum
í 13. aldar konungasögu við; fjallað er um silkiskyrtur jafnt sem stéttskiptingu
og kjánaskap íslensks Norðlendings ekki síður en tákngildi konunga.
Doktorsefnið lítur svo á að samfélagið sé bindiefni Morkinskinnu meðan hið
nykraða form hennar snúist um að skoða konunga í krók og kima, af sjónar-
hóli þegnanna og meðal þeirra. Hann telur að konungsvaldið sé í brennidepli
sögunnar og til að lýsa því ærlega séu þegnunum gerð skil ekki síður en
konungunum. I samræmi við það vinnur hann. Hann leggur sig fram um að
gera allt í senn; setja efnið í vítt menningarsögulegt samhengi; greina smáa og