Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2012, Síða 71

71
eiga það þó allar sameiginlegt að telja að tilfinningar endurspegli sértækar
menningarlegar aðstæður einstaklinga.11
Mannfræðingurinn Catherine A. Lutz stendur að mörgu leyti fyrir
öfgafyllstu birtingarmynd félagslegu hugsmíðahyggjunnar, en hún telur að
sjálft hugtakið „tilfinning“ sé menningarleg afurð:
Hið menningarlega merkingarkerfi sem gefur hugtakinu „tilfinn-
ing“ gildi hefur verið ósýnilegt vegna þess að við höfum gefið okkur
að það sé mögulegt að auðkenna eðli tilfinninga, að tilfinningar séu
algildar og að þær séu aðskiljanlegar bæði frá persónulegu og sam-
félagslegu samhengi.12
Lutz lítur svo á að hugtakið „tilfinning“ sé nátengt skilningi á sjálfinu, sem
sé þar að auki mótað af og háð hugmyndum hins vestræna heims um eðli
og tilvist slíks sjálfs. Hún afneitar því þeirri kenningu að við getum skil-
greint eða skilið fullkomlega tilfinningalíf fjarlægra menningarheima þar
sem samfélagslegar aðstæður sem móta skynjun og upplifun tilfinninga séu
alltaf í grundvallaratriðum ólíkar og þar af leiðandi óaðgengilegar. Lutz
þróaði kenningar sínar frekar í ritinu Language and the Politics of Emotion
(Tungumál og stefnumál tilfinninga) sem hún ritstýrði ásamt Lila Abu-
Lughod, en þar halda þær því fram að ekki sé hægt að skilja tilfinningar án
þess að tengja hugmyndina um þær við hugtakið „orðræða“ (e. discourse).
Þær telja að „farsælasta greiningarleiðin við rannsókn á tilfinningum ann-
arra menningarheima sé að rannsaka orðræðu um tilfinningar og tilfinn-
11 Sjá til að mynda The Social Construction of Emotion, ritstj. Rom Harré, Oxford: Basil
Blackwell, 1988 og The Emotions, Social, Cultural and Biological Dimensions, ritstj.
Rom Harré og W. Gerrod Parrott, London: Sage Publications, 1996. Carolyne
Larrington veitir gott yfirlit yfir þessar tvær andstæðu stefnur í ofannefndri grein
sinni, „The Psychology of Emotion and Study of the Medieval Period“. Ron
Mallon og Stephen P. Stich hafa hins vegar haldið því fram að þessir tveir skólar
séu í raun ekki eins andstæðir og talið hefur verið, sjá „The Odd Couple: The
Compatibility of Social Construction and Evolutionary Psychology“, Philosophy of
Science 1/2000, bls. 133–154.
12 Catherine A. Lutz, „Emotion, Thought, and Estrangement: Emotion as a Cul-
tural Category“, Cultural Anthropology 1/1986, bls. 287–309, sjá bls. 288. Á ensku
segir:„The cultural meaning system that constitutes the concept of emotion has
been invisible because we have assumed that it is possible to identify the essence
of emotion, that the emotions are universal, and that they are separable from both
their personal and social contexts.“
HUGRÆN FRÆðI, TILFINNINGAR OG MIðALdIR