Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2012, Blaðsíða 86

86
Ögrunin hefur tilhlýðileg áhrif og Kriemhild er minnt á að hún hefur ekki
sinnt skyldu sinni, þ.e. að efna til hefnda eftir mann sinn og heiðra þannig
minningu hans með harmgrát og hefndum. Notkun „blóðuga táknsins“
er hér gagnstætt notkun þess í Íslendingasögunum; Kriemhild notar ekki
blóðugt sverðið til að hvetja aðstandendur sína til hefnda, heldur er það
vígamaðurinn sjálfur sem nú ber sverð hins látna við borð hennar. Hún er
því minnt á að Siegfried liggur enn óbættur og hans er óhefnt en morð-
vopnið liggur nú á knjám morðingja hans undir borðum hennar. Textinn
leggur áherslu á að það er sverð hins látna eiginmanns hennar, sem lagt er
fyrir hana í húsum hins nýja eiginmanns, sem endurvekur sorgina og leiðir
af sér harmgrátinn. Umræddur atburður er ekki síst táknþrunginn þar sem
leiða má líkur að því að umrætt sverð verði notað til að afhöfða son hennar
síðar í kviðunni. Það má því líta svo á að innan söguheimsins séu örlög
Niflunga ráðin á þessu augnabliki og að harmgráturinn sem hér er vakinn
boði dauða Niflunga og endalok kviðunnar.
Hið tvíþætta hlutverk harmgrátsins sem lýst er hér að ofan beinir athygl-
inni að merkingu tilfinninga á miðöldum og skilningi miðaldamanna á til-
finningalífi. Í þeim hugmyndaheimi sem mótaður var af kristilegum skiln-
ingi á manninum og jarðlegri tilvist hans, áttu tengsl mannsins við hinn
veraldlega heim sér stað í gegnum líkamann, þ.e. líkaminn var nátengdur
við upplifun og skynjun á hinum veraldlega heimi. Hugmyndir miðalda-
manna um líkamann sem svið þar sem hinar ýmsu geðshræringar áttu sér
stað á sér hins vegar uppruna í í læknisfræðikenningum Hippókratesar um
líkamsvessana:
Rétt eins og náttúran var samansett af fjórum frumefnum var mað-
urinn einnig samansettur af fjórum lyndiseinkunnum (e. humours)
eða líkamsvessum: gult gall, tengt við eld, bráðlyndi; blóð, tengt
loftinu, glaðsinni; slím, tengt við vatn, dauflyndi; svart gall, tengt
jörðinni, þunglyndi.50
50 Corinne J. Saunders, „The Affective Body: Love, Virtue and Vision in English
Medieval Literature“, The Body and the Arts, ritstj. Corinne J. Saunders, Ulrika
Maude og Jane Macnaughton, Basingstoke: Palgrave Macmillan, 2009, bls. 87–102,
sjá bls. 87. Á ensku segir: „Just as nature was made up of four elements, so man was
constituted of four humours or bodily fluids: yellow bile, related to fire, the choleric
humour; blood, related to air, the sanguine humour; phlegm, related to water, the
phlegmatic humour; black bile, related to earth, the melancholic humour.“
Sif RíKhaRðSdóttiR