Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2012, Side 109

109
virðist bjartari ef hann er umkringdur dekkri fleti en ef hann er umkringd-
ur ljósari fleti). Þetta var fyrsta rannsókn sinnar tegundar og vakti töluverða
athygli fræðimanna.15 Þegar heim var komið setti Lehmann á laggirnar
rannsóknastofu í sáleðlisfræði „í þremur myrkum og rökum kjallaraher-
bergjum“ í húsi Metropolitanskólans við Frúartorg í Kaupmannahöfn.16
Í fyrstu rak Lehmann rannsóknastofuna fyrir eigin reikning en árið 1892
tók Hafnarháskóli við henni en Lehmann var tímabundið ráðinn dósent í
sálfræði við skólann árið 1890 og varð síðar prófessor. Lehmann var ein-
staklega afkastamikill rannsakandi í stofu sinni. Hann naut örlátra styrkja
frá Carlsberg-sjóðnum þannig að honum tókst að byggja upp fyrsta flokks
rannsóknastofu í Kaupmannhöfn. Rannsóknir hans snerust einkum um
líkamlega fylgifiska vitundarbreytinga, til dæmis líkamlegar breytingar
sem fylgja ólíkum geðshræringum.17
Høffding og Lehmann voru þeir kennarar sem Rubin átti mest saman
við að sælda á námsárunum. Rubin minntist þess síðar þegar hann sótti
Lehmann heim og tjáði honum þá fyrirætlan sína að lesa sálfræði sem
aðalgrein til meistaraprófs í heimspeki:
Ég minnist þess þegar ég sem ungur stúdent leitaði til Alfreds
Lehmann til að segja honum að ég hygðist leggja fyrir mig sálfræði.
Hann talaði þá um hamlanir og örvanir og spennufall í heilanum;
ekki man ég nú lengur af hverju hann fór að tala um þetta en ég
man hve forviða og uppnuminn ég varð. Ég þóttist vita eitthvað um
þá grein sem ég ætlaði mér að læra en allt sem prófessor Lehmann
drap á var mér algerlega framandlegt og ókunnuglegt.18
15 Alfred Lehmann, Om Anvendelsen af Middelegradationernes Metode paa Lyssansen,
Videnskabernes Selskabs Skrifter, 6. Række, naturvidenskabelig og matematisk
Afdeling IV, 2, Kaupmannahöfn: det Kongelige danske Videnskabernes Selskab,
1886. Sjá nánar Jörgen L. Pind, „A Tale of Two Psychologies“, bls. 115–120.
16 Alfred Lehmann, „Selvbiografi“, Alfred Lehmann – en psykologisk pioner: Festskrift
udgivet i anledning af Psykologisk Laboratoriums 100-års dag 1. september 1986,
ritstj. Ib Kristian Moustgaard og Lis Nørgaard Christoffersen, Kaupmannahöfn:
Københavns Universitet, 1986, bls. 10.
17 Alfred Lehmann. Hovedlovene for det menneskelige Følelsesliv: En experimentel og
analytisk Undersøgelse af Følelsestilstandenes Natur og Optræden tilligemed et Bidrag
til deres Systematik, Kaupmannahöfn: J. Frimodts Forlag, 1892. Önnur endur-
skoðuð útgáfa kom aðeins út á þýsku: Alfred Lehmann, Die Hauptgesetze des mensc-
hlichen Gefühlslebens, Zweite, völlig umgearbeitete Auflage, Leipzig: O.R. Reisland,
1914.
18 Edgar Rubin, „Alfred Lehmann [minningargrein]“, Berlingske Aftenavis, 29.9/1921,
bls. 2, þýð. mín.
„SÁLARFLEYIð MITT SKELFUR“