Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2012, Qupperneq 164

164
1972. Ég keypti hana í bókabúð hér í Reykjavík. Á þessum árum var ég nem-
andi í BA-námi í íslensku við Háskóla Íslands en hafði haft spurnir af því
að fræðigrein sem gekk undir heitinu „cognitive psychology“ dró um þessar
mundir að sér athygli fræðimanna í ólíkum greinum úti í hinum stóra heimi.
Ég man enn hversu heillandi mér þótti bók Oatleys sem fjallar einmitt um
þessa nýju strauma sem byggðust á rannsóknum í taugavísindum, tilraunasál-
fræði, gervigreind og málvísindum, því sem nú gengur almennt undir heitinu
hugfræði eða „cognitive science“. Ég velti á þessum árum fyrir mér að færa mig
úr málfræði í þessa nýju grein sálfræðinnar en vissi ekki hvar mundi fýsilegt að
leggja stund á slík fræði. En á bakkápu bókar Oatleys var þess getið að hann
starfaði við Háskólann í Sussex. Því varð það úr að ég setti mig í samband við
deildarforsetann í Sussex, prófessor Stuart Sutherland, og lauk síðan meistara-
og doktorsprófi í tilraunasálfræði þar. Bók Oatleys hafði þannig mikil áhrif á
háskólanám mitt og því ekki að undra að ég haldi enn mikið upp á hana, 40
árum eftir eftir að hún kom út!
Jörgen L. Pind
Að „skrifaoglesa“ er ekki viðurkennt orð.2 En það ætti að vera það. Við
höfum tilhneigingu til að greina að hlutana tvo sem bera það uppi, og
hugsa um þá hvorn í sínu lagi. Hrein og bein skrif eru auðvitað til í dæm-
inu. Við getum skrifað tölvupóst án þess að huga að setningabyggingu
eða stafsetningu, þrýst á hnapp og sent póstinn sína leið út á ljósvakann.
Hreinn og beinn lestur er líka til: Við getum gleypt í okkur, ef það er
rétta líkingin, upplýsingar í blaðagrein án þess að hugsa um nokkuð annað
en það sem greinarhöfundurinn vildi koma á framfæri. En það er mun
algengara að við skrifumoglesum. Ég les þessa grein um leið og ég skrifa
hana og á eftir að lesa hana aftur, endurskrifa og endurlesa. Jafnvel í fyrsta
uppkasti er ég búinn að gera fjórar eða fimm breytingar á setningunni hér
á undan en aðeins tvær (hingað til) á þessari. Ef ég les einhvern texta, segj-
um til dæmis bókina Cognitive Poetics eftir Peter Stockwell, les ég útgáfu
sem reiðir sig á þátttöku lesandans.3 Textinn er ekki fullvalda heild. Það
er að segja, hann stendur ekki einn og óstuddur heldur deila höfundur og
lesandi ábyrgðinni. Þess vegna talar Stockwell um framandræði (e. hetero-
nomy) í hugrænum skáldskaparfræðum. Þegar ég les texta Stockwells eða
2 Í þýðingunni verður „writingandreading“ ýmist túlkað eins og hér eða sem ,skrif-
oglestur‘.
3 Í grein Oatleys er iðulega vísað til bókarinnar sem hún birtist í, Cognitive Poetics in
Practice, og annarra greina í sömu bók. Hér eru þessar greinar tíundaðar neðanmáls
með fullri heimildatilvísun.
KEith oatlEy