Peningamál - 01.11.1999, Blaðsíða 30

29
Góðir fundarmenn.
Ég vil hefja mál mitt með því að þakka boðið hingað
á aðalfund Sambands íslenskra sparisjóða. Í máli
mínu hér í dag mun ég ræða nokkur atriði sem snerta
störf og stefnu Seðlabanka Íslands í samhengi við
þróun efnahagsmála. Ég mun einnig ræða samskiptin
við lánastofnanir, útlánaþróun, lausafjárreglur og
vaxtahækkanir og þátt sparisjóðanna í útlánaþróun.
Að endingu mun ég fjalla um þróun íslensks fjár-
magnsmarkaðar og leikreglurnar á þeim markaði.
Markmið Seðlabanka Íslands
Lögin um Seðlabanka Íslands setja honum fjölmörg
markmið. Með tímanum má segja að þau hafi ein-
faldast, líkt og gerst hefur víða annars staðar. Í dag
eru þau í aðalatriðum tvíþætt, í fyrsta lagi að stuðla
að lítilli verðbólgu og í öðru lagi að stuðla að stöðug-
leika í fjármálakerfi. Lítil verðbólga er sem sagt
meginmarkmið peningastefnu bankans en svokallað
millimarkmið hennar er að halda gengi krónunnar
stöðugu gagnvart viðskiptavegnu gengi erlendra
gjaldmiðla. Í opnu hagkerfi eins og á Íslandi er
stöðugt gengi mjög mikilvægt til að stuðla að lítilli
verðbólgu. Þessari gengisstefnu hefur í meginatrið-
um verið fylgt síðan 1989. Gengi krónunnar var fellt
síðla árs 1992 og á ný um mitt ár 1993. Framkvæmd
gengisstefnunnar tók miklum breytingum vorið 1993
þegar gjaldeyrismarkaður var settur á stofn og gengið
fór að ráðast á markaði. Í upphafi var miðað við
þröng vikmörk þannig að gengi krónunnar mátti
víkja um allt að 2¼% til hvorrar áttar frá miðgengi.
Vikmörkin voru víkkuð í 6% í báðar áttir haustið
1995. Í framkvæmd er gengisstefnan nú þannig að
Seðlabankinn leyfir genginu að hreyfast innan
vikmarkanna að því marki sem það þjónar markmiði
bankans um að stuðla að lítilli verðbólgu. Um þessar
mundir er gengið um 3% yfir miðgengi og hefur
styrkst nokkuð að undanförnu.
Í þessu umhverfi hefur Seðlabankinn í raun
aðeins eitt tæki, þ.e. vexti í viðskiptum sínum við
lánastofnanir. Bankinn beitir ekki magntakmörk-
unum í peningastefnu sinni heldur aðeins vöxtum.
Munur innlendra og erlendra skammtímavaxta hefur
áhrif á gjaldeyrisstrauma til og frá landinu og á gengi
krónunnar. Þessi munur er nú 5,3 prósentustig, þ.e.
innlendir vextir eru 5,3 prósentustigum hærri en
viðskiptavegnir erlendir skammtímavextir.
Eins og ykkur er kunnugt breytti Seðlabanki
Íslands stjórntækjum sínum snemma árs 1998 til
samræmis við ákvarðanir sem þegar höfðu verið
teknar fyrir hinn væntanlega Seðlabanka Evrópu.
Síðan þá hafa íslenskir bankar og lánastofnanir búið
við áþekkt umhverfi og hliðstæðar stofnanir í
Evrópu, að öðru leyti en því að vextir eru mun hærri
hér á landi en í Evrópu af ýmsum ástæðum sem ekki
verða ræddar sérstaklega hér. Meginlausafjárfyrir-
greiðsla Seðlabankans fer nú fram á vikulegum upp-
boðum hans á endurhverfum viðskiptum sem til
þessa hafa ætíð farið fram á fyrirfram ákveðnum
vöxtum.
BIRGIR ÍSL. GUNNARSSON
formaður bankastjórnar Seðlabanka Íslands
Erindi flutt á aðalfundi Sambands íslenskra sparisjóða
á Akureyri 8. október 1999