Peningamál - 01.11.1999, Blaðsíða 29

28
seljanleika þeirra. Ekki er einhlít skýring á þeirri þró-
un en aðferðir ríkissjóðs við uppkaup ríkisverðbréfa
kunna að eiga nokkurn þátt. Ríkissjóður hefur beitt
tveimur aðferðum við uppkaupin, annars vegar upp-
boðum og hins vegar kaupum á eftirmarkaði. Seinni
aðferðin skapar óvissu fyrir viðskiptavaka bréfanna
og kann að hafa leitt til hækkunar vaxtamunar. Önnur
skýring gæti verið sú að skortur á nýjum bréfum hafi
dregið úr virkni markaðarins og það komi fram í
hærri vaxtamun.
Ávöxtun óverðtryggðra ríkisbréfa hefur einnig
hækkað á árinu og mun meira en ávöxtun verð-
tryggðra ríkisskuldabréfa. Þar gætir áhrifa aukinnar
verðbólgu og verðbólguvæntinga á ávöxtunarkröfu
þessara bréfa.
Í heild hefur dregið úr viðskiptum á eftirmarkaði
ríkistryggðra markaðsbréfa á þessu ári. Sérstaklega
hefur dregið úr viðskiptum með spariskírteini. Fyrstu
10 mánuði þessa árs voru þau um 15 ma.kr. saman-
borið við tæpa 45 ma.kr. á sama tímabili í fyrra.
Hlutfallslega minni samdráttur varð á viðskiptum
með ríkisbréf sem þó drógust saman um 2,9 ma.kr.
og nam samdrátturinn um 6,7% á þessu tímabili.
Hins vegar hafa viðskipti með hús- og húsnæðisbréf
á eftirmarkaði aukist nokkuð. Þar voru viðskiptin um
77 ma.kr. á fyrstu tíu mánuðum ársins en voru 74
ma.kr. á sama tíma í fyrra.
5. Hlutabréfamarkaður
Mikil veltuaukning hefur orðið í hlutabréfaviðskipt-
um á yfirstandandi ári. Til loka október voru við-
skipti með hlutabréf um 30 ma.kr. á VÞÍ samanborið
við tæpa 9 ma.kr. á sama tíma árið áður. Úrvalsvísi-
tala VÞÍ hækkaði um 31% til loka október. Markaðs-
virði hlutabréfa á aðallista VÞÍ var 281 ma.kr. í lok
október samanborið við 215 ma.kr. í ársbyrjun. Eftir-
tektarvert er að hlutabréfaverð hefur hækkað veru-
lega á árinu á sama tíma og Seðlabankinn hefur í þrí-
gang hækkað vexti. Á þróuðum mörkuðum erlendis
er yfirleitt öfugt samband á milli breytinga á verði
hlutabréfa og vaxta þótt til séu undantekningar, t.d.
þegar sterkar væntingar um afkomu fyrirtækja eða
mikil eftirspurn kæfir áhrif vaxtahækkana, einnig
þegar vaxtahækkun seðlabanka er talin hafa góð áhrif
á efnahagslífið til lengri tíma litið.
Þróun hlutabréfaverðs
J M M J S N J M M J S N J M M J S N J M M J S N
0
200
400
600
800
1000
1200
1400
1600
31. 12. 1997 = 1000
1996 1997 1998 1999
Mynd 15
Úrvalsvísitala VÞÍ, dagleg gildi
Ávöxtun ríkisbréfa og verðbólguálag
(mismunur kaupkröfu ríkisbréfa og
spariskírteina með gjalddaga eftir tæp 4 ár)
Jan. Feb. Mars Apríl Maí Júní Júlí Ágúst Sept. Okt. Nóv.
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
%
Verðbólguálag
Ríkisbréf RB03-1010/KO (gjaldd. 2003)
Mynd 14