Peningamál - 01.11.1999, Blaðsíða 42

inu verði á bilinu 2% til 2,5% og að veltuhraði M3
dragist að meðaltali saman um 0,5% til 1%. Báðar
þessar forsendur eru í samræmi við þróun síðustu
áratuga. Að teknu tilliti til þessara þátta hefur banka-
ráðið ákveðið að viðmiðunargildi fyrir árlegan vöxt
M3 verði 4,5%. Bankaráðið hefur ákveðið að endur-
skoða viðmiðunargildið í desember 1999.
Mikilvægt er að gera sér grein fyrir því að ekki er
um eiginlegt peningamarkmið að ræða. Bankaráðið
hefur lagt áherslu á að það muni ekki beita vöxtum á
vélrænan hátt til þess að halda vexti peningamagns
sem næst þessu gildi. Ákveðið var að tilkynna við-
miðunargildi frekar en viðmiðunarbil. Ástæða þess
er að bankaráðið taldi hætt við að almenningur mis-
túlkaði tilkynningu um bil þannig að vöxtum yrði
beitt til að halda vexti peningamagns innan bilsins.
Þó er ljóst að vöxtur peningamagns sem er langt frá
viðmiðunargildinu til miðlungslangs tíma eða lengur
gefur sterka vísbendingu um að verðstöðugleiki sé í
hættu.
ECB mun nota tölur um þriggja og tólf mánaða
meðaltalsvöxt til að fylgjast með þróun peninga-
magns. Með þessu er tryggt að tímabundnar mán-
aðarlegar sveiflur hafi lítil áhrif á upplýsingagildi
þeirra stærða sem litið er á.
Almennt mat á verðlagshorfum á evrusvæðinu öllu
Þriðji hornsteinn peningastefnu ECB er almennt mat
á verðlagshorfum á evrusvæðinu öllu. Þótt að vöxtur
peningamagns sé afar mikilvægur fyrir þróun verð-
lags er ljóst að aðrir þættir eru einnig mikilvægir í því
sambandi. Því hefur ECB tekið þá stefnu að skoða
gaumgæfilega aðra þætti sem varpað geti ljósi á
verðlagshorfur á evrusvæðinu. Þessi þáttur peninga-
stefnunnar er augljóslega langt frá því að vera vél-
rænn. Þvert á móti er tilgangur slíkrar vinnu að
bankaráðið öðlist dýpri skilning á efnahagsþróuninni
svo að það geti brugðist við sérstökum skilyrðum
betur en einfaldar vélrænar reglur.
Þar sem aðgerðir í peningamálum hafa aðeins
áhrif á verðlag hálfu til heilu ári eftir að gripið er til
þeirra þarf stefnan að vera framsýn. Skorti yfirvöld
peningamála skilning á því á hve löngum tíma áhrif
aðgerðanna koma fram er hætt við að þau gangi of
langt í aðgerðum sínum og ýti undir hagsveiflur í
stað þess að milda þær. Auk þess að taka mið af ný-
legri hagþróun þurfa aðgerðir í peningamálum að
byggja á mati á því hvert óbreytt peningastefna
myndi leiða hagkerfið í næstu framtíð. Góð peninga-
stefna felst í því að grípa til aðgerða þegar útlit er
fyrir að óbreytt stefna muni leiða hagkerfið í ógöng-
ur.
Meðal þess sem taka þarf tillit til við mat á efna-
hagshorfum eru ytri aðstæður sem hafa einangruð
skammtímaáhrif á verðlag. Dæmi um slíkar aðstæður
eru breytingar á heimsmarkaðsverði olíu og annarrar
hrávöru og breytingar á virðisaukaskatti. Þótt slíkar
breytingar á ytri aðstæðum hafi alla jafna aðeins
skammtímaáhrif á verðlag geta þau verið margþætt
og ráðast m.a. af almennu efnahagsástandi. Líklegt er
til dæmis að olíuverðshækkun leiði til aukinnar verð-
bólgu og valdi víxlhækkun launa og verðlags í upp-
sveiflu en í niðursveiflu.
Við mat á verðlagshorfum er einnig litið til ým-
issa vísbendinga um framboð og eftirspurn, svo sem
einkaneyslu, útgjalda opinbera geirans, fjárfestingar
og utanríkisviðskipta. Einnig er litið til hagvísa sem
hafa leiðandi upplýsingagildi, svo sem birgða og
væntinga neytenda og fyrirtækja. Vísbendingar af
vinnumarkaði, t.d. atvinnuleysi, fjölgun starfa og
launaþróun, vega einnig þungt sem og vísbendingar
um nýtingu framleiðslufjármuna.
Í Bandaríkjunum eru vísitölur um ástand vinnu-
markaðarins taldar vera meðal mikilvægustu vís-
bendinga um verðlagsþróun. Engin ein vísbending
hefur meiri áhrif á verðbólguvæntingar þar í landi en
atvinnuleysi. Í Evrópu veldur óvissa um umfang
kerfislægs atvinnuleysis því að vísbendingar af
vinnumarkaði hafa ekki jafn mikið upplýsingagildi
og í Bandaríkjunum.
Bankaráðið mun skoða gögn um þróun fjármála-
markaða gaumgæfilega. Ávöxtunarkrafa skulda-
41
3. Nokkrar mismunandi skilgreiningar á peningamagni eru alla jafna
notaðar. Munurinn á þessum skilgreiningum felst í því hversu víðtækar
þær eru. Mest notuðu skilgreiningarnar eru M1 og M3. M1 er mun
þrengri og samanstendur í stórum dráttum af seðlum, mynt og óbundn-
um bankainnstæðum. Helsti kostur svo þröngrar skilgreiningar er að
yfirvöld peningamála eiga auðveldara með að stjórna skammtíma-
breytingum á M1 með skammtímavöxtum en peningamagni í víðari
skilningi. Stærsti ókosturinn er hins vegar sá að breytingarferli veltu-
hraða M1 er óstöðugt til miðlungslangs tíma. Samkvæmt skilgreiningu
ECB samanstendur M3 af M1 af bankainnstæðum sem eru bundnar til
allt að tveggja ára, bankainnstæðum sem eru aðgengilegar með allt að
þriggja mánaða fyrirvara, endurhverfum verðbréfasamningum, skulda-
bréfum til allt að tveggja ára og fleiri sambærilegum eignum. Yfirvöld
peningamála geta ekki stjórnað breytingum á stærð M3 jafn auðveld-
lega til skamms tíma en á móti kemur að breytingarferli veltuhraða M3
hefur verið tiltölulega stöðugt síðustu áratugi á evrusvæðinu.