Peningamál - 01.11.1999, Blaðsíða 43

bréfa, ávöxtunarferlar og vaxtamunur milli verð-
tryggðra og óverðtryggðra skuldabréfa gefa mikil-
vægar upplýsingar um verðbólguvæntingar markaðs-
aðila. Vaxtamunur mismunandi áhættuflokka veitir
upplýsingar um framboð fjármagns og áhættumat
aðila á fjármagnsmarkaði. Þar að auki veitir gengi
evru mikilvægar upplýsingar um samanburð á horf-
um innan evrusvæðisins og annarra hagkerfa. Banka-
ráðið mun einnig meta verðbólguspár sem alþjóða-
stofnanir og markaðsaðilar gera auk þess sem það
gerir sína eigin spá um verðlagshorfur.
4. Stjórntæki evrukerfisins
Til þess að framfylgja stefnu sinni um verðstöðug-
leika beitir ECB þrenns konar stjórntækjum. Í fyrsta
lagi framkvæmir hann markaðsaðgerðir, í öðru lagi
býður hann fjármálastofnunum opna fyrirgreiðslu. Í
þriðja lagi leggur hann bindiskyldu á lánastofnanir.
Stjórntækin gera ECB kleift að stjórna framboði
lausafjár á evrusvæðinu og stýra vöxtum á milli-
bankamarkaði.
Á millibankamarkaði evrusvæðisins geta fjár-
málastofnanir sem búa við umframframboð á lausafé
lánað fjármálastofnunum sem búa við umframeftir-
spurn. Að mati ECB sýnir reynslan að mun auðveld-
ara er fyrir seðlabanka að starfa í umhverfi þar sem
bankakerfið í heild býr við umframeftirspurn eftir
lausafé og þarf að reiða sig á lausafjárfyrirgreiðslu
frá seðlabankanum. Þá stjórnar seðlabankinn jaðar-
framboði lausafjár og er því í góðri stöðu til að stýra
markaðsvöxtum.
Reglur evrukerfisins um lágmarksbindiskyldu
hafa meðal annars það hlutverk að búa til slíka um-
frameftirspurn hjá lánastofnunum evrusvæðisins.
Meginhlutverk markaðsaðgerða evrukerfisins er að
fullnægja umframeftirspurninni með endurfjármögn-
un að því marki sem bankaráð ECB telur samrýmast
verðstöðugleika.
Mikilvægt er fyrir miðlun peningastefnunnar að
aðstæður á millibankamarkaði séu svipaðar á öllu
evrusvæðinu. Aðilar markaðarins þurfa því að geta
átt greið viðskipti við aðila um allt evrusvæðið í þeim
tilgangi að eyða hugsanlegum vaxtamun. Því hefur
verið tekið í gagnið stórgreiðslumiðlunarkerfi
(TARGET) fyrir allt evrusvæðið.4
Allar ákvarðanir um peningastefnu evrukerfisins
eru teknar á miðstýrðan hátt af bankaráði og
framkvæmdastjórn ECB. Framkvæmd markaðsað-
gerða og umsjón opinnar fyrirgreiðslu og bindi-
skyldu er hins vegar í höndum seðlabanka aðildar-
ríkjanna.
ECB hefur mótað reglur um þau skilyrði sem
fjármálastofnanir þurfa að uppfylla til þess að vera
gjaldgengir aðilar á millibankamarkaði. Aðeins fjár-
málastofnanir sem krafðar eru um lágmarks bindi-
skyldu eru gjaldgengir aðilar. Fjárhagsstaða stofnun-
ar þarf að uppfylla ákveðin skilyrði og stofnunin þarf
að heyra undir eftirlitsstofnun a.m.k. eins aðildarrík-
is. Reglurnar eru mótaðar með það í huga að sem
stærstur hópur lánastofnana geti tekið þátt í markaðs-
aðgerðum evrukerfisins á sama tíma og jafnframt að
fyllsta öryggis sé gætt.
Markaðsaðgerðir
Markaðsaðgerðir gegna mikilvægu hlutverki við
framkvæmd peningastefnu evrukerfisins. Með þeim
er framboði lausafjár og vöxtum á millibankamark-
aði stjórnað. Markaðsaðgerðum evrukerfisins má
skipta í fjóra flokka að því er áhrærir hlutverk, tíma-
setningu og framkvæmd.
Í fyrsta lagi eru vikuleg uppboð lausafjár (e. main
refinancing operations). Hér er um endurhverf verð-
bréfaviðskipti að ræða. Hlutverk þeirra er að útvega
lausafé á millibankamarkaði. Þau eru haldin einu
sinni í viku og er lánstíminn 14 dagar. Uppboðin eru
fastverðsuppboð (e. fixed rate auction) þar sem
bankaráð ákveður vextina fyrirfram og fjármála-
stofnanir tilkynna í boði sínu þá fjárhæð sem þær
óska eftir að fá lánaða. Heildarfjárhæðin sem ECB
kaupir á uppboðinu byggir á áætlun um hvað upphæð
stuðli að því að millibankavextir haldist sem næst
þeim vöxtum sem ákveðnir eru í uppboðinu. ECB
kaupir því ekki endilega alla þá fjárhæð sem er í
boði. Uppboðin fara fram eftir fyrirfram ákveðinni
tímatöflu og hvert uppboð á að standa innan við einn
sólarhring. Allir gjaldgengir aðilar á millibanka-
markaði mega taka þátt í vikulegu uppboðunum. Þau
eru meginfarvegur lausafjár til banka á evrusvæðinu.
Í öðru lagi eru mánaðarleg uppboð (e. long term
refinancing operations) þar sem lánstíminn er þrír
42
4. TARGET stendur fyrir Trans-European Automated Real-time Gross-
settlement Express Transfer. Kerfið er notað fyrir samtíma milli-
bankafærslur á Evrópusambandssvæðinu.