Peningamál - 01.11.1999, Blaðsíða 39

38
þess að eiga eignir, ráðstafa þeim og öðrum verð-
mætum og taka þátt í málarekstri.
Samkvæmt Maastricht-sáttmálanum hefur ECB
fullt stjórnfrelsi (e. constitutional independence).
Sáttmálinn segir að við ákvörðun og framkvæmd
peningastefnu evrukerfisins sé ráðamönnum ECB
óheimilt að bera sig eftir eða taka við fyrirmælum frá
stofnunum ESB eða ríkisstjórnum aðildarríkjanna.
Stofnanir ESB og ríkisstjórnir aðildarríkjanna hafa
samþykkt að virða þetta sjálfstæði ECB. Samkvæmt
stofnsáttmálanum skulu bankastjórar seðlabanka
aðildarríkjanna skipaðir til minnst fimm ára í senn og
má endurskipa þá að skipunartíma loknum. Fulltrúar
í framkvæmdastjórn ECB skulu skipaðir til átta ára
en aðeins einu sinni. Ráðamönnum ECB má aðeins
víkja úr starfi fyrir óstarfhæfi eða alvarleg afglöp í
starfi og skal Evrópudómstóllinn skera úr öllum
ágreiningsefnum um þessi atriði.
Til þess að auka enn persónulegt sjálfstæði banka-
ráðsmanna ECB bannar stofnsáttmálinn birtingu
upplýsinga um það hvernig fulltrúar greiða atkvæði í
bankaráðinu. Að mati ECB myndi slík birting leiða
til þess að bankaráðsmenn yrðu fyrir utanaðkomandi
þrýstingi, m.a. frá heimalandi sínu. ECB leggur
áherslu á að meðlimir bankaráðsins séu ekki fulltrúar
heimalanda sinna heldur algerlega sjálfstæðir ein-
staklingar sem sitji í ráðinu á grundvelli eigin verð-
leika. Þegar bankaráðsmenn taka ákvarðanir ber
þeim að horfa til efnahagsástandsins á evrusvæðinu
öllu en ekki aðstæðna í einstökum aðildarríkjum.
Bankaráð ECB
Í bankaráði ECB sitja annars vegar allir meðlimir
framkvæmdastjórnar ECB og hins vegar seðlabanka-
stjórar þeirra aðildarríkja ESB sem hafa tekið upp
evruna. Bankaráð ECB er sú stofnun innan evrukerf-
isins sem tekur stefnumarkandi ákvarðanir. Helstu
skyldur bankaráðsins eru:
• að setja reglur um samskipti evrukerfisins við
aðila utan þess;
• að móta peningastefnu evrukerfisins;
• að taka ákvarðanir um beitingu stýritækja evru-
kerfisins;
• að setja innri starfsreglur fyrir evrukerfið um
framkvæmd peningastefnunnar;
• að setja reglur um útreikning og ákvörðun bindi-
skyldu;
• að setja reglur sem stuðla að hagkvæmri og
áfallalausri starfsemi greiðslukerfa;
• að setja viðmiðunarreglur um meðferð gjaldeyr-
isforða aðildarríkjanna;
• að tryggja að farið sé eftir leiðbeiningum og
fyrirmælum ECB og ákveða hvaða upplýsingar
seðlabankar aðildarríkjanna skulu veita;
• að sinna skyldum ECB á sviði ráðgjafar;
• að heimila útgáfu seðla og myntar á evru-
svæðinu;
• að setja staðla um upplýsingagjöf varðandi að-
gerðir seðlabanka aðildarríkjanna.
Ákvarðanir bankaráðsins um peningastefnu evru-
kerfisins eru teknar með atkvæðagreiðslu þar sem
hver viðstaddur meðlimur hefur eitt atkvæði og ein-
faldan meirihluta þarf til að samþykkja tillögur. Þetta
fyrirkomulag er talið endurspegla það að meðlimir
bankaráðsins séu þar á grundvelli eigin verðleika en
ekki sem fulltrúar þjóða. Ef atkvæði falla jöfn ræður
atkvæði bankastjóra ECB úrslitum.
Annars konar fyrirkomulag er haft á við atkvæða-
greiðslu um mál sem varða fjárhagslega hagsmuni
aðildarríkjanna sem eigenda seðlabanka heimalanda
sinna og eigenda ECB. Þá skal vægi atkvæða banka-
stjóra seðlabanka aðildarríkjanna ráðast af eignar-
hluta þeirra í ECB, en framkvæmdastjórn ECB hefur
ekki atkvæðarétt. Í slíkum málum er heimilt að stað-
gengill fjarstadds bankastjóra fari með atkvæðisrétt
hans.
Samkvæmt stofnsáttmálanum skal bankaráðið
hittast að minnsta kosti tíu sinnum á ári. Eins og
stendur heldur bankaráðið fundi tvisvar í mánuði.
Framkvæmdastjórn ECB
Í framkvæmdastjórn ECB sitja bankastjóri og vara-
bankastjóri ECB ásamt fjórum öðrum. Fulltrúar í
framkvæmdastjórn ECB eru valdir úr hópi sérfræð-
inga sem hafa reynslu af peninga- og bankamálum.
Skipunarferlið er hannað með það í huga að vekja
eins mikið traust á framkvæmdastjórninni og kostur
er. Skipun framkvæmdastjóra þurfa ríkisstjórnir
aðildarríkjanna að samþykkja samhljóða að fengnum
meðmælum framkvæmdastjórnar ESB eftir að hún
hefur ráðfært sig við Evrópuþingið og bankaráð
ECB. Helstu hlutverk framkvæmdastjórnarinnar eru: