Peningamál - 01.03.2005, Qupperneq 10

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PEN INGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
5
•
1
10
II Ytri skilyrði
Alþjóðlegur hagvöxtur tekur að dvína
Horfur um hagvöxt í heiminum fyrir árið 2005 eru allgóðar, þótt
líklegt sé að hann verði nokkru minni en í fyrra. Á síðasta ári var
verðbólga með minnsta móti og vextir áfram lágir, en verðlag hús-
næðis og hlutabréfa hækkaði víða um heim, og ýtti það undir hag-
vöxt. Í ár eru horfur á að nýmarkaðslöndin í Asíu, Suður-Ameríku og
Evrópu muni leiða hagvöxtinn í heiminum, drifin áfram af mikilli
beinni erlendri fjárfestingu. Consensus Forecasts spá 3% hagvexti í
heiminum í ár, en hann var um 4% í fyrra.2
Útlit er fyrir að hagvöxtur á evrusvæðinu og í Japan verði drag-
bítur á hagvöxt í heiminum. Japanskur þjóðarbúskapur er fremur háð-
ur útflutningi og útflutningur hefur leitt hagvöxt á evrusvæðinu á síð-
ustu árum. Gengishækkun evru og japanska jensins gagnvart Banda-
ríkjadal og heldur minni hagvöxtur í heiminum munu draga úr vexti
útflutnings og þar með hagvexti í þessum löndum, nema innlend
eftirspurn taki við sér.
Á evrusvæðinu hefur lítil einkaneysla í stærstu löndunum haldið
hagvexti niðri, sem fyrir vikið er mjög háður útflutningi. Þýskaland og
Ítalía, sem glímt hafa við dræman hagvöxt um langt skeið, standa fyrir
helmingi framleiðslu á evrusvæðinu. Horfur á efnahagsbata þar í ár
eru veikar, en á síðasta ársfjórðungi 2004 varð samdráttur. Umbætur
er miða að auknum sveigjanleika á þýskum vinnumarkaði hafa tíma-
bundið aukið atvinnuleysi og veikt tiltrú neytenda á framtíðinni.3 Já-
kvæðari tölur hafa hins vegar komið frá Frakklandi og Spáni, en þar
var hagvöxtur á síðasta ársfjórðungi 2004 svipaður og í Bandaríkjun-
um og horfur um hagvöxt í ár góðar. Hagvöxtur á evrusvæðinu er því
nokkuð ójafn. Á Bretlandi, líkt og annars staðar, eru horfur á minni
hagvexti í ár en í fyrra. Farið er að draga úr verðhækkun húsnæðis,
samdráttur er í smásöluverslun og búist er við að hægi á vexti einka-
neyslu.
Í Bandaríkjunum er einnig spáð minni hagvexti í ár en í fyrra,
sem var hinn mesti frá árinu 1999. Mikill vöxtur einkaneyslu var ein
meginástæða þessa öfluga hagvaxtar, en aukin fjárfesting fyrirtækja
átti einnig hlut að máli. Vaxandi viðskiptahalli vó hins vegar á móti
vexti þjóðarútgjalda og var það ein helsta ástæða þess að dró úr
hagvexti á síðasta fjórðungi síðasta árs.
Hagvöxtur í Kína var 9½% í fyrra og vöxtur utanríkisviðskipta
mun meiri, en innflutningur á árinu 2004 jókst um 36%. Nú er svo
komið að vaxandi eftirspurn frá Kína skýrir umtalsverðan hluta vaxtar
eftirspurnar á heimsvísu. Kínverskur þjóðarbúskapur nemur 2/3 banda-
2. Spár Consensus Forecasts eru meðaltal af spám margra aðila. Hér er vísað til meðaltals af
spám um hagvöxt í 69 löndum, sem ná til u.þ.b. 85-90% heimsframleiðslunnar.
3. Um 5 milljónir manna eru nú atvinnulausar í Þýskalandi og líklegt er að þeim eigi enn eftir
að fjölga. Einnig er fjármunamyndun í Þýskalandi lítil, þar sem þýsk fyrirtæki kjósa frekar
að fjárfesta í nýmarkaðsríkjum Evrópu og Asíu. Utanríkisviðskipti eru stór hluti þýska þjóð-
arbúskaparins og er verðmæti út- og innflutnings tæplega 70% af vergri landsframleiðslu.
Uppsveifla í Þýskalandi hefur því einatt hafist erlendis. Á síðasta ári jukust alþjóðaviðskipti
í heiminum og útflutningur, en innlend eftirspurn fylgdi ekki á eftir. Þar sem horfur eru á
minni hagvexti í heiminum í ár hafa hagvaxtarhorfur í Þýskalandi ekki batnað.