Peningamál - 01.03.2005, Síða 26

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PEN INGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
5
•
1
26
opinbera 35½ ma.kr. á síðasta ári og óx um rúmlega 27% frá árinu áður
sem er umtalsvert meira en áætlað var í spá Seðlabankans sem birt var í
desember sl. Þar var gert ráð fyrir 18% samdrætti í opinberri fjárfestingu.
Skýringin á þessu misræmi virðist annars vegar vera að fjárfesting ríkisins
árið 2003 er nú metin mun minni en áður. Hins vegar er fjárfesting árið
2004 metin mun meiri en gert var ráð fyrir síðastliðið haust, og virðist
munurinn einkum liggja í byggingaframkvæmdum sveitarfélaga.
Miðað við fjárlög fyrir árið 2005, fjáraukalög ársins 2004 og það
sem vitað er um fjárhagsáætlanir sveitarfélaga er í spá bankans nú
gert ráð fyrir að fjárfesting ríkisins dragist saman á þessu ári og fjár-
festing sveitarfélaga standi um það bil í stað. Í heild er gert ráð fyrir
11% samdrætti í fjárfestingu hins opinbera á árinu. Árið 2006 er gert
ráð fyrir áframhaldandi samdrætti.
Framkvæmdir við virkjanir og stóriðjuver standa nú sem hæst. Áætl-
að er að um 85 ma.kr. verði varið til framkvæmda á þessu ári, eða ríf-
lega þriðjungi af áætluðum heildarframkvæmdakostnaði. Ná fram-
kvæmdir hámarki á þessu ári. Einstakar framkvæmdir eru mismunandi
langt komnar miðað við áætlun. Ætla má að rúmlega 40% af fram-
kvæmdum við Kárahnjúkavirkjun sé lokið. Vinna við iðjuverin, stækk-
un Norðuráls og bygging Fjarðaálsversins er mun skemmra á veg
komin, en er samkvæmt áætlunum. Starfsemi á að hefjast í Fjarða-
álsverinu á vormánuðum 2007 en stækkuð Norðurálsbræðsla verður
tekin í notkun haustið 2006. Hér verður gefin stutt lýsing á gangi
þessara framkvæmda og greint frá þeim breytingum sem orðið hafa
frá seinasta yfirliti um stóriðjuframkvæmdir í Peningamálum 2004/4.
Heildarfjárhæð kostnaðar við allar framkvæmdir, þ.e. stækkun
Norðuráls um 122 þús. t/ár og tilheyrandi orkuöflun, Kárahnjúka-
virkjun og álver Alcoa (Fjarðaál) er nokkru lægri í krónum talið sam-
kvæmt nýjustu áætlunum en gengið var út frá í þjóðhagsspá í Pen-
ingamálum 2004/4. Áætlaður kostnaður við byggingu iðju- og
orkuveranna hefur lækkað nokkuð að raungildi og hækkun á gengi
krónunnar dregur enn frekar úr kostnaði í krónum talið. Lækkun
kostnaðar í krónum talið er mest hjá iðjuverunum, enda er erlendur
kostnaður mun hærra hlutfall af heildarkostnaði við byggingu álver-
anna en við byggingu orkuveranna. Þannig eru ríflega 2/3 hlutar
kostnaðar við byggingu álveranna af erlendum toga en rúmlega
helmingur kostnaðar við byggingu orkuveranna. Þessi lækkun
breytir þó litlu um heildarframkvæmdamyndina. Þyngra vegur að
framkvæmdakostnaður hefur færst frá árunum 2004, 2006 og
2007 yfir á árið 2005. Því stefnir í að framkvæmdakostnaður í ár
muni nema tæplega 10% af landsframleiðslu sl. árs, sem er nokkru
hærra hlutfall en áður hefur verið gert ráð fyrir.
Þá er greinilegt að vinnuaflsnotkunin er mun meiri en áður
hefur verið gert ráð fyrir. Vinnuaflsþörf við stóriðjuframkvæmdirnar
hefur samtals aukist um 800 mannár. Þessari viðbótarþörf verður
mætt með erlendu vinnuafli og meira en það. Því stefnir í að hlut-
deild innlends vinnuafls verði töluvert minni en áður var áætlað.
Þannig er nú gert ráð fyrir að u.þ.b. 65% vinnuaflsins verði fengin
erlendis frá, en 52% í fyrri áætlun. Mest verður notkun erlends
vinnuafls við Kárahnjúka, en tæplega 4/5 hlutar vinnuaflsins um
þessar mundir munu vera af erlendum uppruna. Þá er gert ráð fyrir
að allt að ¾ hlutar vinnuaflsins við byggingu álvers Alcoa verði inn-
fluttir. Erfitt hefur verið að fá íslenska bygginga- og iðnaðarmenn til
þessara verka. Þá sýna áætlanir einnig hlutfallslega meiri erlendan
kostnað, eða rúmlega 61% í stað 57%.
Rammagrein 1
Staðan í
stóriðjuframkvæmdum

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
Ma.kr. (lína)
0
2
4
6
8
10
% af VLF ársins 2004 (súlur)
Áætlun í desember 2004 (hægri ás)
Áætlun í mars 2005 (hægri ás)
Áætlun í mars 2005 (vinstri ás)
Heildarkostnaður vegna
stóriðjuframkvæmda 2001-2009
Heimild: Seðlabanki Íslands.
Bygging Fjarðaáls, stækkun Norðuráls og tengd orkuöflun
Mynd 1
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
0
500
1.000
1.500
2.000
2.500
3.000
Ársverk
Áætlun desember 2004: innlent vinnuafl
Áætlun desember 2004: erlent vinnuafl
Áætlun mars 2005: innlent vinnuafl
Áætlun mars 2005: erlent vinnuafl
Vinnuaflsnotkun vegna
stóriðjuframkvæmda 2001-2009
Heimild: Seðlabanki Íslands.
Bygging Fjarðaáls, stækkun Norðuráls og tengd orkuöflun
Mynd 2