Peningamál - 01.03.2005, Qupperneq 39

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PEN INGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
5
•
1
39
gengið nokkuð til baka sl. mánuði. Búast má við frekari verðlækkun á
næstu mánuðum haldist krónan sterk eða styrkist enn frekar.
Undanfarna tólf mánuði hefur verðlag innlendrar vöru hækkað
um 1,8%. Búvöruframleiðsla keppir ekki við innflutning nema með
óbeinum hætti og á verðhækkun búvöru töluverðan þátt í hækkun
verðlags innlendrar vöru. Verðlag annarrar innlendrar vöru en búvöru
og grænmetis hefur hækkað minna, eða um 1,1%.
... en verðlag hækkar þar sem erlendrar samkeppni gætir ekki –
einkum húsnæðisverð og opinber þjónusta
Á sviðum þar sem erlendrar samkeppni gætir ekki birtist hraður vöxtur
eftirspurnar í hækkun verðlags. Skýrast birtist þetta í hækkun hús-
næðisverðs, en verðlag staðbundinnar þjónustu og opinberrar þjón-
ustu hefur einnig hækkað nokkuð umfram verðbólgumarkmiðið.
Undanfarna mánuði hefur hrina verðhækkunar gengið yfir
íbúðamarkaðinn. Aldrei fyrr hefur íbúðaverð á höfuðborgarsvæðinu
hækkað jafn hratt á milli mánaða, en íbúðaverð hefur hækkað ört í
öðrum landshlutum einnig. Í mars nam tólf mánaða hækkun mark-
aðsverðs húsnæðis (miðað við þriggja mánaða meðaltal) á landinu
öllu 24%. Meginástæða þessarar uppsveiflu er hörð samkeppni á
markaði fyrir íbúðaveðlán undanfarna mánuði. Hún hefur leitt til þess
að valkostum einstaklinga hefur fjölgað til mikilla muna, vextir verið
lækkaðir, hámark hækkað og lánstími verið lengdur (sjá viðauka 4).
Hraðast hafa íbúðir í einbýli hækkað, eða um 37% síðustu tólf mán-
uði, en íbúðir í fjölbýli um 26%. Á landsbyggðinni hefur íbúðaverð
hækkað um 13% að meðaltali síðustu tólf mánuði.
Verðlag opinberrar þjónustu hafði í mars hækkað um 7% á tólf
mánuðum. Það hefur því hækkað mun meira en vísitalan í heild.
Hækkunin nær til ýmissa þátta opinberrar þjónustu, t.d. hækkaði
orkukostnaður heimila mikið í upphafi árs, eða um liðlega 12% frá
desember í fyrra.
Verðbólguvæntingar svipaðar eða ívið hærri en fyrir þremur
mánuðum
Verðbólguvæntingar hafa aukist nokkuð sl. ársfjórðung. Í mars voru
þær mældar með verðbólguálagi ríkisskuldabréfa til þriggja og fimm
ára 3,8%. Í janúar höfðu þær verið svipaðar. Eins og áður hefur kom-
ið fram er mat verðbólguvæntinga hins vegar ekki nægilega traust um
þessar mundir vegna þess að heppilegan viðmiðunarflokk verð-
tryggðra skuldabréfa skortir.
Samkvæmt könnun á verðbólguvæntingum almennings sem
IMG Gallup gerir fyrir Seðlabankann fjórum sinnum á ári, síðast um
mánaðamótin febrúar/mars, gerir almenningur að meðaltali ráð fyrir
4,1% verðbólgu næstu tólf mánuði, sem er ívið hærra en í könnun
sem var gerð í nóvember á síðasta ári, en miðgildi er óbreytt. Athyglis-
vert er að væntingarnar eru lægri en mæld verðbólga, en venjulega
fylgja væntingar almennings mældri verðbólgu eftir. Spá þessi er jafn-
framt í ágætu samræmi við spá greiningaraðila sem sýnd er í ramma-
grein 3. Greiningaraðilar gera hins vegar ráð fyrir nokkru meiri verð-
bólgu yfir næsta ár.
Vöruverð janúar 2001 - mars 2005
Mynd 35
J MM J S N J M M J S N J MM J S N J MM J S N J MM J S N
2001 2002 2003 2004 2005
0
5
10
15
-5
12 mánaða breyting vísitölu (%)
Innlendar vörur án búvöru og grænmetis
Innfluttar vörur án áfengis og tóbaks
Dagvara

Heimild: Hagstofa Íslands.
Markaðsverð íbúðarhúsnæðis
mars 2001 - mars 2005
Mynd 36
MM J S N J MM J S N J MM J S N J MM J S N J MM J S N
2001 2002 2003 2004 2005
0
10
20
30
40
12 mánaða breyting vísitölu (%)
Höfuðborgarsvæði: fjölbýli
Höfuðborgarsvæði: einbýli
Landsbyggðin
Landið allt

Heimild: Hagstofa Íslands.
J M M J S N J MM J S N J MM J S N J MM J S N
2002 2003 2004 2005
0
2
4
6
8
10
12
14
16
12 mánaða breyting (%)
Vísitala neysluverðs
Húsnæði
Opinber þjónusta
Þjónusta á almennum markaði

Verðlagsþróun: húsnæði og þjónusta
janúar 2002 - mars 2005
Mynd 37
Heimild: Hagstofa Íslands.