Peningamál - 01.03.2005, Qupperneq 70

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PEN INGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
5
•
1
70
á raungengi í átt að langtímajafnvægi. Í fyrsta lagi var dregið verulega
úr viðskiptahindrunum á tíunda áratugnum og því má færa rök fyrir
því að jafnvægisraungengi hafi þess vegna lækkað og sveiflur minnk-
að, vegna þess að heimageirinn, sem ekki verður fyrir erlendri sam-
keppni, minnkar hlutfallslega.5,6 Einnig er mögulegt að auknar hreinar
skuldir þjóðarinnar hafi leitt til lækkunar. Því hefur á hinn bóginn verið
haldið fram að horfur á auknum útflutningi og góð ávöxtun erlendrar
fjárfestingar hafi leitt til þess að jafnvægisraungengi hafi hækkað. Um
þetta er í reynd erfitt að fullyrða.
Í ljósi þess hve raungengi hefur hækkað mikið er eðlilegt að
ýmsir velti því fyrir sér hvort hér sé um eðlilegt ástand að ræða, eða
hvort sveiflur raungengis á Íslandi séu meiri en í öðrum löndum.
Mynd 2 sýnir raungengissveiflur í nokkrum löndum sem líkt og Ísland
búa við verðbólgumarkmið. Eins og sjá má hefur raungengi sveiflast
talsvert mikið í flestum þeirra. Í töflu 1 hér fyrir neðan sjáum við hæsta
og lægsta gildi raungengis nokkurra landa undanfarin 25 ár (1980 =
100). Í Evrópulöndunum sem sýnd eru í töflunni hefur raungengi
sveiflast meira á undanförnum 25 árum heldur en á Íslandi. Í Kanada
og Nýja-Sjálandi hafa raungengissveiflur á þessu sama tímabili verið
svipaðar og á Íslandi.
Verðmæti
út- og inn-
Land Hæsta Lægsta Munur Staðal- flutnings
gildi gildi (%) frávik (%) (% af VLF)
Austurríki 106 70 52 11 105
Bandaríkin 131 73 79 18 25
Bretland 116 80 46 12 55
Ísland 109 84 31 6 80
Kanada 122 95 28 7 80
Noregur 156 100 56 14 70
Nýja-Sjáland 121 90 34 9 60
Sviss 158 100 58 16 85
Svíþjóð 100 69 46 9 85
Heimildir: Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn (IMF), EcoWin, heimasíður erlendra seðlabanka og Seðlabanki Íslands.
Mestur munur er á hæsta og lægsta raungengi í Bandaríkjunum.
Vegna þess að vægi utanríkisviðskipta í bandaríska þjóðarbúskapnum
er tiltölulega lítið (sjá töflu 1) hafa sveiflur í gengi dalsins hins vegar
mun minni áhrif á bandarísk heimili og fyrirtæki, sem flest framleiða
eingöngu fyrir heimamarkað.
Heimildir:
Arnór Sighvatsson (2000), „Jafnvægisraungengi krónunnar: Er það til?“, Fjármála-
tíðindi, 47. árgangur, 5-22.
Bravo-Ortega, C., og J. di Giovanni (2005), „Remoteness and Real Exchange Rate
Volatility“, IMF Working Paper, WP/05/1.
Tafla 1 Yfirlit yfir hæsta og lægsta raungengi í nokkrum löndum
síðan 1980
5. Er þá gengið út frá því að viðskiptahöft hafi verið meiri á Íslandi en í helstu viðskiptalöndum.
6. Nýlega birtu tveir hagfræðingar Alþjóðagjaldeyrissjóðsins grein þar sem könnuð voru áhrif
viðskiptakostnaðar á sveiflur í raungengi. Þeir sýna fram á að hærri viðskiptakostnaður
leiði til stærri heimageira (sem ekki verður fyrir samkeppni erlendra aðila) og að það leiði
til meiri raungengissveiflna, Bravo-Ortega og di Giovanni (2005).
Mynd 2
Raungengissveiflur í nokkrum löndum
1980-2002
1980 1985 1990 1995 2000
60
70
80
90
100
110
120
130
1980=100
Kanada
Svíþjóð
Nýja-Sjáland
Bretland
Ísland

Heimild: Seðlabanki Íslands.
Miðað við hlutfallslegt neysluverð