Peningamál - 01.03.2005, Síða 74

F JÁRMÁLAMARKAÐIR
OG AÐGERÐIR SEÐLABANKANS
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
5
•
1
74
Gjaldeyriskaup til að mæta þörfum ríkissjóðs
Dregið var úr gjaldeyriskaupum Seðlabankans um áramót en þá hætti
bankinn kaupum gjaldeyris til að styrkja gjaldeyrisforðann. Hann hélt
aðeins áfram kaupum gjaldeyris til að mæta þörfum ríkissjóðs vegna
vaxtagreiðslna og endurgreiðslna erlendra lána eins og skýrt var frá í
síðasta hefti Peningamála. Nettóinnstæða ríkissjóðs í Seðlabankanum
hækkaði nokkuð í febrúar og var á tímabili nærri 30 ma.kr. sem er
óvenjuhátt. Skýringarnar eru nokkrar, m.a. hafa tekjur ríkissjóðs vaxið
vegna mikilla umsvifa í hagkerfinu en einnig greiddi Íbúðalánasjóður
upp í lán sem sjóðurinn hafði tekið hjá ríkissjóði. Þessa góðu stöðu
hefur ríkissjóður m.a. nýtt til að grynnka á erlendum skuldum eins og
boðað hafði verið þegar fjárlög voru til afgreiðslu á Alþingi. Þetta rýrir
gjaldeyrisforða Seðlabankans tímabundið en ef að líkum lætur styrkist
hann á ný þegar líður á árið.
Fyrirgreiðsla Seðlabankans minnkar
Þörf lánastofnana fyrir fyrirgreiðslu í Seðlabankanum hefur minnkað
vegna rýmri lausafjárstöðu þeirra. Endurhverf viðskipti hafa minnkað
og sala innstæðubréfa einnig dregist saman, sérstaklega eftir að
Íbúðalánasjóður hóf aftur viðskipti við Seðlabankann en þau höfðu
legið niðri um hríð. Að hluta til má rekja samdrátt endurhverfra við-
skipta og sölu innstæðubréfa til meira jafnvægis á krónumarkaði en
aðilar þar virðast í auknum mæli ná að jafna út stöðu sína með inn-
byrðis viðskiptum. Um tíma var nokkurt ójafnvægi meðal stofnana
sem ekki virtist hægt að jafna með slíkum viðskiptum. Mynd 4 sýnir
þróun endurhverfra viðskipta og innstæðubréfa á síðustu mánuðum.
Daglán hafa dregist verulega saman og má rekja það að miklu leyti til
betri fjárstýringar og sameiningu bindireikninga og viðskiptareikninga
í Seðlabankanum síðla árs 2003. Í janúar og febrúar námu daglán
samtals 800 m.kr. en meðaldaglán á mánuði árin 2003 og 2004 voru
um 11,7 ma.kr. Mynd 5 sýnir þróun daglána frá byrjun árs 2003.
Hlutabréfamarkaður líflegur
Hlutabréfaverð, sem tók dýfu seint í október, tók aftur að hækka í
janúar og var það rakið til væntinga um góða afkomu skráðra félaga
sem gekk eftir í flestum tilfellum. Sérstaklega var hagnaður fjármála-
fyrirtækja mikill en afkoma flestra annarra fyrirtækja var einnig góð,
þar á meðal eru útflutningsfyrirtæki sem virðast hafa náð að verjast
gengisbreytingum að nokkru. Markaðurinn virðist þó vera næmari
fyrir fréttum en um nokkurt skeið, t.a.m. gáfu afkomufréttir sem voru
verri en væntingar markaðarins tilefni til lækkunar hlutabréfaverðs en
slíkt hefur ekki ávallt gerst. Ef litið er til baka, t.d. til miðs árs 2001,
hefur hækkun úrvalsvísitölunnar svarað til 40% ávöxtunar á ári.
Mynd 6 sýnir þróun úrvalsvísitölu hlutabréfa í Kauphöll Íslands.
Skuldabréfamarkaður róast
Eftir vaxtahækkun Seðlabankans í desember lifnaði yfir skuldabréfa-
markaði bæði vegna þátttöku innlendra og erlendra fjárfesta. Ávöxt-
unarkrafa íbúðabréfa hækkaði í kjölfarið og er líklegt að erlendir aðilar
hafi losað um stöður og innleyst hagnað. Hækkunin varaði þó ekki
lengi. Um áramótin jókst áhuginn á íbúðabréfunum á ný og ávöxtun-
J F M A M J J Á S O N D J F
0
10
20
30
40
50
60
-10
-20
-30
Ma.kr.
Innstæðubréf
Endurhverf viðskipti
Staða endurhverfra viðskipta
og innstæðubréfa
Mynd 4
Heimild: Seðlabanki Íslands.
Vikulegar tölur 30. desember 2003 - 22. febrúar 2005
J M M J S N J M M J S N J M
2003 2004 2005
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
Ma.kr.
Daglán hjá Seðlabanka Íslands
Mynd 5
Heimild: Seðlabanki Íslands.
Velta hvers mánaðar janúar 2003 - febrúar 2005
0
5 0 0
1 .0 0 0
1 .5 0 0
2 .0 0 0
2 .5 0 0
3 .0 0 0
3 .5 0 0
4 .0 0 0
4 .5 0 0
1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004
31. desember 1997 = 1.000
Úrvalsvísitala hlutabréfa
Mynd 6
Heimild: Kauphöll Íslands.
Daglegar tölur 6. janúar 1998 - 1. mars 2005