Peningamál - 01.05.2009, Qupperneq 60

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
9
•
2
60
miðað við 5% öryggismörk að undanskildum skekkjunum einn og tvo
ársfjórðunga fram í tímann. Á þessu tímabili hefur verið nær samfellt
þensluskeið og má hugsanlega skýra vanmat verðbólgu með því að
spárnar séu að miklu leyti byggðar á bráðabirgðahagtölum. Einnig
ríkir jafnan mikil óvissa um efnahagsframvinduna og því að vissu leyti
villandi að birta eingöngu punktspár. Dæmi um þætti sem geta leitt til
verulegra frávika frá punktspá eru m.a. breytingar í heimsbúskapnum
og þróun gengis krónunnar.
Frá því að verðbólgumarkmið var tekið upp í mars 2001 hefur
Seðlabankinn einnig birt verðbólguspár tvö ár fram í tímann. Tafla
2 sýnir meðalskekkju og staðalfrávik spáskekkja frá því að bankinn
tók upp verðbólgumarkmið. Samanburður á töflum 1 og 2 sýnir að
staðalfrávik eins árs spáskekkja er meira eftir að bankinn tók upp
verðbólgu markmið (3,3%) í samanburði við allt tímabilið (1,8%).
Frá öðrum ársfjórðungi 2001 fram til júlí 2008 hefur verðbólgu-
spá Seðlabankans verið sett fram ásamt óvissubili hennar. Þegar metið
er hvernig Seðlabankinn stendur sig í að spá fyrir um verðbólgu er
nauðsynlegt að skoða spána ásamt óvissubili hennar þar sem spá
fyrir hvern fjórðung byggist á óvissum forsendum. Líklegast er að
verðbólgan verði nálægt grunnspánni gangi forsendur hennar eftir,
en búast má við verulegum frávikum ef lykilforsendur spárinnar
breytast.
Á mynd 3 er þróun verðbólgu borin saman við spá Seðlabankans
á fyrsta fjórðungi ársins 2008 sem birt var í Peningamálum 2008/1.
Myndin með óvissubili spárinnar sýnir á hvaða bili búist var við að
verðbólga yrði með 90% líkum. Rauða línan sýnir raunverulega
verðbólgu sem var mun meiri en gert var ráð fyrir og er fyrir utan 90%
óvissubilið allt spátímabilið.
Mynd 4 sýnir dreifingu mældrar verðbólgu innan óvissubilanna
þriggja (50%, 75% og 90% óvissubila), þ.e. hvar hin mælda verð-
bólga lendir á óvissubilum spáa frá fyrsta ársfjórðungi 2005 fram til
júlí 2008. Sjá má að þorri spáa einn ársfjórðung fram í tímann er innan
50% óvissubilsins og í 75% tilfella lenda þær innan 75% óvissubils-
ins. Þegar spáð er þrjá til sex ársfjórðunga fram í tímann lenda aftur á
móti æ fleiri spár fyrir utan efra 90% óvissubilið sem gefur til kynna
að Seðlabankinn hafi undanfarin ár kerfisbundið vanmetið hættu á
(%) Einn ársfj. Tvo ársfj. Þrjá ársfj. Fjóra ársfj.
Meðalskekkja 0,0 -0,3 -0,9 -1,1
Staðalfrávik 0,6 1,6 2,4 1,8
Tafl a 1 Skekkjur í verðbólguspám Seðlabankans frá 1. ársfj. 1994
Fjöldi mælinga Meðalskekkja (%) Staðalfrávik (%)
Fjórir ársfjórðungar fram í tímann 26 -1,5 3,3
Átta ársfjórðungar fram í tímann 24 -2,6 5,0
Tafl a 2 Skekkjur í verðbólguspám Seðlabankans frá 2. ársfj. 2001
50% óvissubil
75% óvissubil
90% óvissubil
Verðbólga
Mynd 3
Verðbólguspá Seðlabankans frá PM 2008/1
og verðbólga
Spátímabil: 2. ársfj. 2008 - 1. ársfj. 2009
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
%
2
4
6
8
10
12
14
16
18
2007 2008 2009