Peningamál - 13.05.2015, Blaðsíða 28

P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
5
•
2
28
INNLENT RAUNHAGKERFI
mannvirkjagerð en sá geiri hefur skilað stigvaxandi framlagi á síðustu
þremur árum eftir mikinn samdrátt í kjölfar fjármálakreppunnar. Sé litið
til framlags samkeppnisgreina vegast á mikill vöxtur í ferðaþjónustu og
samdráttur í sjávarútvegi. Eftir mjög gott ár í sjávarútvegi árið 2013
má rekja samdráttinn í fyrra til þess að loðnuvertíðin var mun lakari en
árið á undan auk þess sem botnfiskafli á árinu dróst saman milli ára.
Þetta neikvæða framlag sjávarútvegsins var að langmestu leyti vegið
upp af vexti ferðaþjónustunnar á síðasta ári. Hagvaxtarþróunin hér
á landi var í fyrra áþekk því sem var í helstu viðskiptalöndum Íslands
en hagvöxtur var 1,7% að meðaltali meðal þeirra (mynd IV-3). Á
evrusvæðinu var hagvöxtur 0,9%, í Bandaríkjunum 2,4% og 2,8% í
Bretlandi (sjá kafla II).
Horfur á mesta hagvexti í ár frá árinu 2007
Útlit er fyrir að vöxtur innlendrar eftirspurnar verði verulegur á þessu
ári þar sem allir undirliðir leggjast á sömu sveif. Gangi spá bankans
eftir verður vöxtur þjóðarútgjalda um 6½% en það er ríflega 1½ pró-
sentu meira en á síðasta ári. Þrátt fyrir töluverðan vöxt útflutnings er
áfram gert ráð fyrir neikvæðu framlagi utanríkisviðskipta til hagvaxtar
í ár (sjá umfjöllun síðar í þessum kafla). Hagvöxtur verður því nokkru
minni en vöxtur þjóðarútgjalda en þó verulegur eða 4,6%. Það er
um ½ prósentu meiri hagvöxtur en spáð var í febrúar og skýrast betri
horfur fyrst og fremst af því að búist er við meiri vexti fjárfestingar og
útflutnings á árinu. Gangi spáin eftir verður hagvöxtur í ár sá mesti frá
árinu 2007. Á næstu tveimur árum er gert ráð fyrir að hagvöxtur verði
3-3½% á ári og að bróðurpartur hans verði vegna vaxtar innlendrar
eftirspurnar (mynd IV-4).
Batnandi hagur skýrir aukna eftirspurn heimila
Á fjórða ársfjórðungi nam vöxtur einkaneyslu 4,5% en 3,7% á árinu í
heild sem var í samræmi við febrúarspá Seðlabankans. Er þetta mesti
einkaneysluvöxtur frá árinu 2007. Hann má skýra með því að kaup-
máttur launatekna jókst umtalsvert á síðasta ári ásamt því að eigin-
fjárstaða heimila batnaði. Þar að auki virðist bjartsýni heimila hafa
aukist en niðurstöður könnunar Gallup á seinni helmingi síðasta árs
sýndi aukningu í fyrirhuguðum stórkaupum neytenda. Samkvæmt
sömu könnun hefur þeim neytendum sem vænta meiri heildartekna
og betri atvinnumöguleika á næstu misserum fjölgað umfram þá sem
hafa lakari væntingar.
Útlit fyrir að vöxtur einkaneyslu í ár verði meiri en undanfarin
sjö ár
Einkaneysluhorfur á þessu ári eru lítið breyttar frá febrúarspánni. Gert
er ráð fyrir að framhald verði á þeirri þróun sem var á síðasta ári þar
sem aukinn kaupmáttur ráðstöfunartekna og batnandi eignastaða
styðja við vöxt eftirspurnar heimilanna. Helstu vísbendingar einka-
neyslu benda til þess að vöxtur hennar í upphafi ársins hafi verið á
svipuðum nótum og undir lok þess síðasta (mynd IV-5). Eftir því sem
lengra hefur liðið frá fjármálakreppunni og staða heimila batnað hefur
vægi varanlegra neysluvara, útgjalda erlendis og bifreiðakaupa aukist.
Ef marka má vísbendingar á borð við fyrirhuguð stórkaup neytenda úr
Mynd IV-3
Þróun landsframleiðslunnar í kjölfar
fjármálakreppunnar1
1. ársfj. 2007 - 4. ársfj. 2014
Vísitala, 3. ársfj. 2008 = 100
Ísland
Helstu viðskiptalönd
OECD-ríki
Evrusvæðið
Bandaríkin
Bretland
1. Árstíðarleiðrétt gögn fyrir Ísland koma frá Seðlabanka Íslands.
Heimildir: Macrobond, OECD, Seðlabanki Íslands.
90
92
94
96
98
100
102
104
106
108
110
20142013201220112010200920082007
Breyting frá fyrra ári (%)
Mynd IV-4
Hagvöxtur og framlag undirliða 2010-20171
1. Grunnspá Seðlabankans 2015-2017.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Einkaneysla
Samneysla
Fjármunamyndun
-4
-2
0
2
4
6
8
20172016201520142013201220112010
Birgðabreytingar
Utanríkisviðskipti
Landsframleiðsla
1. Efri og neðri mörk átta vísbendinga um einkaneyslu. Vísbendingarnar
eru kortavelta, dagvöruvelta, hlutabréfaverð, húsnæðisverð, innflutningur
neysluvöru, nýskráningar bifreiða, laun og atvinnuleysi. Vísbendingarnar
eru endurskalaðar þannig að þær hafa sama meðaltal og staðalfrávik og
einkaneysla.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Rannsóknarsetur verslunarinnar, Seðlabanki
Íslands.
Breyting frá fyrra ári (%)
Mynd IV-5
Vísbendingar um einkaneyslu1
1. ársfj. 2004 - 1. ársfj. 2015
Einkaneysla
Spá PM 2015/2
Miðgildi vísbendinga
Efri og neðri mörk vísbendinga um einkaneyslu
-30
-20
-10
0
10
20
‘04 ‘05 ‘07 ‘09 ‘11 ‘13‘06 ‘08 ‘10 ‘12 ‘14