Peningamál - 13.05.2015, Blaðsíða 51

P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
5
•
2
51
RAMMAGREINAR
Í þau skipti þar sem tveir nefndarmenn eru í minnihluta hafa innri
nefndarmenn eingöngu myndað meirihluta í fjórðungi tilvika. Það
virðast því ekki vera vísbendingar um tilteknar blokkamyndanir innri
og ytri meðlima auk þess sem staða seðlabankastjóra lítur ekki út
fyrir að vera of sterk miðað við tíð minnihlutaatkvæði annarra innri
meðlima nefndarinnar. Hins vegar virðist vera nokkur munur á kosn-
ingahegðun innri og ytri nefndarmanna þegar minnihlutaatkvæðin
eru skoðuð nánar. Þegar innri meðlimir voru í minnihluta kusu þeir
oftar hærri vexti en tillaga seðlabankastjóra hljóðaði upp á heldur en
lægri vexti (sjá mynd 3). Það sama á ekki við um ytri meðlimina þar
sem fjöldi minnihlutaatkvæða þeirra skiptist jafnt milli þess að vilja
hærri eða lægri vexti en meirihlutinn kaus. Innri meðlimirnir virðast
því almennt kjósa meira taumhald peningastefnunnar heldur en þeir
ytri.
Atkvæðamynstur hér á landi svipað og í öðrum löndum
Atkvæðaskipting peningastefnunefndar undanfarin sex ár virðist
vera í ágætu samræmi við það sem tíðkast erlendis meðal seðla-
banka með svipað ákvarðanaferli. Í ræðu sem þáverandi seðla-
bankastjóri Englandsbanka, Mervyn King, hélt árið 2007 um tíu ára
reynslu peningastefnunefndar bankans fjallaði hann um ólíkar skoð-
anir nefndarmanna á ákvörðunum um peningastefnuna og taldi þær
endurspegla ólík sjónarmið um það hvernig ætti að túlka gögn um
þróun efnahagsmála. Stundum hefði staðan í efnahagsmálum verið
afar óljós og túlkun haggagna því erfið sem leiddi til eðlilegra skoð-
anaskipta og ólíkra sjónarmiða innan nefndarinnar og þ.a.l. aukins
fjölda vaxtaákvörðunarfunda þar sem ekki næðist samhljómur um
niðurstöðuna. Á hinn bóginn gæti sú staða verið uppi að staða hag-
sveiflunnar og eðli efnahagsskella séu óumdeild og nauðsynleg við-
brögð við þeim skýr og því kæmu tímabil þar sem nefndin væri sam-
mála um aðgerðir í peningamálum. Í ræðu King kemur einnig fram
að minnihlutaatkvæði eru töluvert fleiri hjá peningastefnunefnd
Englandsbanka heldur en t.d. í peningastefnunefndum seðlabanka
Bandaríkjanna, Svíþjóðar og Japans og sama má segja um hlutfall
funda þar sem a.m.k. fjórðungur nefndarmanna er í minnihluta.
Samanburður á atkvæðamynstrinu hér á landi við upplýsingar sem
þarna koma fram sýnir að hlutfallsleg tíðni tilvika hér á landi þar
sem einn nefndarmaður er í minnihluta er svipuð og var í Svíþjóð á
árunum 1999-2007 en um helmingi lægri en í Bretlandi á sama tíma-
bili. Hins vegar er hlutfall tilvika þar sem a.m.k. fjórðungur nefndar-
manna er í minnihluta svipað hér og í Bretlandi og hærra en í Svíþjóð.
Niðurstöður rannsóknar Gerlach-Kristen (2009) á atkvæða-
mynstri peningastefnunefndar Englandsbanka benda til þess að ytri
meðlimir hafi tilhneigingu til að kjósa lægri vexti en innri meðlimir,
líkt og er raunin hér á landi, einkum á samdráttartímabilum. Ólíkt
því sem virðist hér á landi eru ytri nefndarmenn hins vegar oftar
í minnihluta í Englandsbanka heldur en þeir innri. Hún telur lík-
legar ástæður fyrir því vera m.a. að ytri meðlimir virðast leggja meiri
áherslu á að forðast samdrátt í efnahagslífinu heldur en hinir innri (e.
recession averse). Ólík tapföll (e. loss function) nefndarmanna gætu
því skýrt mun á atkvæðamynstri þeirra og að hugsanlegt væri að
innri nefndarmenn legðu meiri áherslu á verðstöðugleika en þeir ytri.
Það virðist í takt við niðurstöður rannsóknar Jung (2011) á atkvæða-
mynstri nokkurra peningastefnunefnda sem benda til þess að innri
meðlimir peningastefnunefndar Englandsbanka bregðist af meiri
krafti við hættu á aukinni verðbólgu í kjölfar efnahagslegra áfalla
heldur en ytri meðlimir nefndarinnar.
Mynd 3
Atkvæðaskipting minnihlutaatkvæða
2009-2014
Fjöldi atkvæða
Innri meðlimir
Ytri meðlimir
Heimild: Seðlabanki Íslands.
25
0
5
10
15
20
25
Kaus hærri vextiKaus lægri vexti