Skírnir - 01.04.1995, Blaðsíða 29

SKÍRNIR
STYÐ EG MIG AÐ STEINI
23
en Guds ágodri Jördu. Reyndar er guðs heimur nógu stór til að
rúma stjörnurnar sem nefndar eru í fimmtu línu erindisins, en
það var guðs jörð (bókstaflega skilið) ekki. Jónas hlýtur að hafa
tekið sérlega vel eftir þessu ósamræmi þegar hann endurskoðaði
kvæðið 1843 þar sem hann hafði nýverið fengist við stjörnufræði
(íslensk þýðing hans á Populært Foredrag til Astronomien eftir G.
F. Ursin hafði komið út árið áður). I fjórðu línu er nýja gerðin
(þar sem brosi ástkonunnar er líkt við dögunina) bæði eftirtektar-
verðari og aflmeiri en gamla gerðin (þar sem því var líkt við
Blomstur, almennt og lífvana orðalag). Breytingin stiörnur > hlá-
stjörnur í fimmtu línu gefur einnig skarpari og nákvæmari mynd.
Mig grunar að liliu í sjöttu línu hafi verið breytt í liljur vegna þess
að fleirtalan sýndist áhrifameiri eftir fleirtöluna í línunni á undan.
I eldri gerðinni skapaði eintalan liliu á eftir fleirtölunni stjörnur
hnígandi sem dró úr heildaráhrifum erindisins. Samanlagt gefa
breytingarnar í þessum sex línum mun lipurri og áhrifaríkari
texta sem gefur í skyn atburði sem gerast á stærra og víðfeðmara
sviði.
Fjórða erindi „Man eg þig Mei!“ er sleppt með öllu í „Sökn-
uði“, sennilega til að þétta kvæðið.27 Fyrri hluti þessa erindis er
óþarfur, þar eð hann veitir engar upplýsingar sem ekki voru gefn-
ar í erindinu á undan, og seinni helmingurinn er bragðdauf út-
skýring sneidd skáldlegum hljómi. Og breytingin Blomstur >
dagroða í erindinu á undan þýddi ennfremur, með innreið dög-
unarinnar í ljóðið, að fyrstu þrjár línur fjórða erindis (stjörnur og
blóm) mynduðu ekki lengur hliðstæðu við síðustu þrjár línurnar
27 Önnur tilgáta - sem er heillandi en sett hér fram án fullgilds rökstuðnings - er
að Jónas hafi fellt fjórða erindi í „Man eg þig Mei!“ úr „Söknuði” vegna þess
að það minnti um of á annað ljóð Jónasar, „Ástin mín“ (sem síðar hlaut titil-
inn „Ferðalok"). Erindið hljómar eins og samantekt á myndmáli og anda þess
fræga ljóðs. Er hugsanlegt að Jónas hafi dvalið við fjórða erindið þegar hann
endurskoðaði „Man eg þig Mei!“ og unnið uppúr því alveg nýtt kvæði? Hér
væri ekki aðeins komin skýring á því hvers vegna Jónas felldi fjórða erindið
burt þegar hann birti „Söknuð“ heldur gæti tilgátan ennfremur skýrt (a.m.k.
að hluta) hvers vegna „Ástin mín“ er ort undir ljóðahætti (eins og „Man eg þig
Mei!“ og „Söknuður"). Frekari rannsóknir á þessu efni þyrftu að byggjast á
athugun á uppruna og tímasetningu kvæðisins „Ástin mín“, en ég hætti mér
ekki út á þá hálu braut að þessu sinni.