Skírnir - 01.04.1995, Blaðsíða 123

SKÍRNIR
MÝTAN UMISLAND
117
áhrif á orðræðu stjórnmálanna og nefndi í því sambandi bókina
Islensk þjóðfélagsþróun 1880-1990 (Guðmundur Hálfdanarson
1993) sem hann kvað hafa staðfest þá skoðun sína að störf Al-
þingis bæru þess enn merki að bændur hafi ráðið þar ríkjum
fyrstu áratugina. Hann nefndi að stuðningsmenn EES samnings-
ins hefðu þurft að berjast við úrelt viðhorf úr fortíðinni.25
Margir Evrópusinnar hæddu andstæðinga EES samningsins
fyrir að vera einangrunarsinnar, fasta í rómantík sjálfstæðisbarátt-
unnar. Einn stjórnarmanna í Samtökum ungra jafnaðarmanna
notaði hugtakið „þjóðgarðssósíalistar" (Kjartan Emil Sigurðsson
1992). Við upphaf EES umræðunnar á Alþingi vitnaði Jón Bald-
vin Hannibalsson til Islandssögunnar til að minna þingmenn á að
íhaldssemi og andstaða við frjálsa verslun væru ekki ný af nálinni
hérlendis. Hann benti á að margir Islendingar hefðu verið tor-
tryggnir í garð fríverslunarhugmynda Jóns Sigurðssonar og til að
svara slíkri gagnrýni í nútíðinni vitnaði Jón Baldvin í orð nafna
síns og gerði þau að sínum (Alþingi 1992-3, nr. 1, 43-63). Sú
mynd var dregin upp af andstæðingum EES samningsins að mál-
staður þeirra byggðist ekki á rökum heldur á tilfinningum.26
Andstæðingar EES samningsins kappkostuðu að sýna fram á
að þeir vildu ekki einangrun. I eldhúsdagsumræðum á Alþingi
tóku flestir þeirra fram að þeir vildu eiga góð samskipti við Evr-
ópu. Þeir bentu á að vegna mikilla alþjóðlegra samskipta og hag-
stæðra viðskiptasamninga Islendinga við ESB væri valkosturinn
við EES ekki einangrun (Alþingi 1992-3, nr. 6, 1714-57). Sams-
konar rök hafa verið áberandi í deilunum um ESB aðild.27 Ingvar
Gíslason (B), fyrrverandi menntamálaráðherra, birti grein þar
25 Björn Bjarnason (1994) nefndi sérstaklega að bændur hefðu blásið upp að nú
gætu útlendingar keypt landið. Þá hefðu þeir fylgst með hverju orði þing-
manna, gert athugasemdir við ræður þeirra og jafnvel sent þeim bréf með hót-
unum. Allt þetta er arfur úr fortíðinni, að sögn Björns.
26 Slík viðhorf til andstæðinga Evrópusamrunans komu t.d. sterkt fram í sjón-
varpsþættinum Verður Island Albanía norðursins? þar sem fylgismenn og
andstæðingar hittust til að ræða hugsanlega aðild að ESB (RUV 1994b).
27 Andstæðingar aðildar benda á að íslendingar eigi nú þegar aðild að mörgum
verkefnum ESB á sviði mennta, menningar og rannsókna og að fjöldi fólks
stundi nám erlendis (Alþingi 1990b, 59-86).