Skírnir - 01.04.1995, Blaðsíða 34

28
DICK RINGLER
SKÍRNIR
gerðum félagsins snemma árs 1843 að tvær aðgreindar umræður
voru í gangi og hvor um sig getur gert orð Jónasar skiljanleg. Ef
Jónas hafði fyrri umræðuna í huga (sem ég held hann hafi gert)
getur undirtitill „Saknaðar" einungis átt við „Nahe des Geliebt-
en“. Hafi hann haft hina umræðuna í huga gæti hann hugsanlega
átt við „Man eg þig Mei!“.
Fyrri umræðan snerist um flokkun og mat á mismunandi
bókstaflegum eða frjálslegum þýðingum á íslensku. Þessi umræða
fór fram með hléum á fyrstu sex fundum félagsins árið 1843 og er
of flókin til að henni verði gerð skil hér (Matthías Þórðarson
1926, 263-77). Jónas tók virkan þátt í umræðunum, sem voru að
miklu leyti sprottnar af hans eigin þýðingum en þær voru þaul-
hugsaðar tilraunir með fjölbreytilegar þýðingaraðferðir. Tvær
þeirra („Söknuður" og „Sæunn hafkona“) voru svo frjálslegar að
þær hlutu að vekja upp þá spurningu hvar draga skyldi mörkin
milli „útleggingar" og „frumkvæðis". Eg tel að það hafi verið í
samhengi þessarar umræðu sem Jónas lýsti því yfir 12. apríl að
„Söknuður" væri „breítt kvæði“. Jónas leit svo á að hann hefði
gert svo róttækar breytingar á kvæði Goethes að útkomuna væri
ekki lengur hægt að kalla „útleggingu". Það styður þá skoðun að
þetta hafi verið sjónarmið Jónasar, að hann setti kvæðið meðal
frumsaminna kvæða, ekki þýðinga, þegar það birtist í Fjölni. En
jafnvel þótt hann flokkaði það með sjálfum sér sem „frumkvæði"
vildi hann viðurkenna skuld sína við Goethe (áreiðanlega sum-
part vegna þess að lesendur hans hlutu að koma auga á þessa
skuld).33 Þessum tilgangi var náð með því að halda - sem undir-
titli ljóðsins - orðunum sem hann hafði notað til að lýsa því fyrir
Fjölnisfélögum.34
33 Einnig er hugsanlegt að þegar Jónas endurskoðaði ljóð sitt árið 1843 hafi hann
gert sér grein fyrir - í ljósi stóraukinnar þýskuþekkingar, samræðna við Kon-
ráð eða betri þekkingar á prentaðri gerð af kvæði Goethes, með titli þess - að
„Náhe des Geliebten“ er ekki elegía og að ljóðmælandinn er kona. Þegar hann
gerði sér grein fyrir því hve frábrugðin hans gerð var frumtextanum þótti
honum ef til vill að sér bæri skylda til að bæta við undirtitlinum „Breítt
kvæði“.
34 Skoðun Hannesar Hafstein á þessu máli, sem vitnað er til í upphafi þessa
kafla, hlýtur að vega afar þungt vegna þess að það er mjög sennilegt að hér sé á
ferðinni skoðun náins vinar og samstarfsmanns Jónasar við Fjölni, Konráðs