Skírnir - 01.04.1996, Blaðsíða 86

80
ÁRNI BJÖRNSSON
SKÍRNIR
Allir Norðmenn játa, sem Danir, þau trúarbrögð, er Marteinn Lúther
hóf og í lög vóru leidd af Kristjáni konungi 3. í báðum ríkjunum, samt í
grundvallar-lögum Norvegs er lögtekið að vera skuli þjóðtrú, meðan
landið er byggt.1
I ævisögu Benjamíns Franklíns, sem Jón Sigurðsson forseti þýddi
og út kom árið 1839, er svo til orða tekið: „I Bandafylkjunum er
engin föst þjóðtrú lögtekin, heldur búa allskonar trúarflokkar þar
í samblandi án aðskilnaðar.“2 I Landstíðindum árið 1850 standa
þessi orð í athugasemdum við frumvarp til grundvallarlaga
Islands: „Við 2. gr. eru þau evangelisku-lútersku trúarbrögð
gjörð að þjóðtrú Islendinga, og í 4. gr. er það konúngi gjört að
skyldu að vernda þessa þjóðtrú, enda þó hann játaði hana ekki.
Um kostnað til þessarar þjóðtrúar viðurhalds er forsíálega ekkert
talað.“3 Páll Melsteð segir í mannkynssögu sinni um nýöldina
árið 1870: „Skotar stofnuðu hjá sér eitt mikið félag sem þeir köll-
uðu „Covenant“ til þess að verja þjóðtrú sína og þjóðfrelsi (1638)
og ári síðar varð af því fullur fjandskapur og vopnaviðskipti milli
Skota og konungs."4 Arnljótur Ólafsson skrifar í blaðið Fróða á
Akureyri árið 1884 langa grein „Um trúbragðafrelsi hér á landi“
þar sem hann tekur svo til orða:
I 47. gr. er talað um réttindi og skyldur þeirra manna, er aðra trú játa en
þjóðtrúna. [...] En með nafninu þjóðkirkja er játað, að vald þjóðfélagsins
sé komið í stað alveldis konungdómsins, þjóðtrúin í stað konungstrúar.
[...] Hinn lúterski trúarsiður er svo samvaxinn orðinn hugarfari þjóðar-
innar og líferni, að eg get eigi hugsað mér annað en að hann verði þjóð-
trú landa minna um aldr og æfi.5
í þýðingu sinni á íslandsþættinum í ritverki Konráðs Maurers um
norræna réttarsögu segir Eggert Briem sýslumaður í tímaritinu
Lögfræðingi árið 1899: „Kristni var lögtekin á alþingi (árið 1000)
og skyldi hún vera þjóðtrú Islendinga."6 Það er því öldungis ljóst
1 G. O. Oddsen. Almenn landaskipunarfræði II, Kh. 1822, 360.
2 Tvœr œvisogur, Kh. 1839, 37.
3 Lanztíðindi, 16. tbl. 1850, 66.
4 Páll Melsteð. Nýja sagan I, 2. hefti, Rv. 1870, 15.
5 Fróði 1884, 260-61.
6 Lögfrœðingur 1899, 3.